verzetshelden in onderhemdjes

Leonie Moreels

nummer

Aaron Pierens

zwaluw

Lena Claessen

Wie ben ik vergeten?

Daniëlle Zawadi

Zeeschuim - 2

Ella Meyvisch

Otto’s moeder komt de keuken binnen. &#8216;Goedemorgen&#8217;, zegt ze. Het is tien uur. Otto kijkt hoe ik ontbijt, want hij is allang klaar. Zijn bestek ligt keurig horizontaal op zijn bord. Tegelijk groeten we haar terug, ongeïnteresseerd. Otto heeft zijn blik nog niet van mijn kom met fruit afgewend. Ook zij volgt met haar ogen hoe ik de vork als een defect vliegtuig naar mijn mond breng. Mijn schoonmoeder knikt tevreden. &#8216;Wat goed&#8217;, zegt ze, &#8216;vitaminen kunnen wonderen doen.&#8217; Ik eet heel traag. Tussen elke hap wacht ik even. Ik kauw tot ik de pap in mijn mond niet langer kan verdragen.



Dit huis was van Otto’s grootouders. Intussen zijn beide grootouders gestorven en staat de woning, buiten in de zomer, altijd leeg. Dan glipt de zeelucht geruisloos door de gleuven van de ramen. Bij guur weer kletteren de heksenklokken tegen de voordeur.



Aan de muren hangen overal foto’s. Ze passen niet bij het ouderwetse bloemenbehang. Mijn schoonmoeder als jong meisje. Netjes opgetut, met een gemaakte glimlach. Otto als baby in de armen van zijn moeder, die fier naar haar zoontje kijkt. Otto als kind. Aan zijn oma’s hand, toen hij nog blond haar had. Op het strand bij een krab. Deze prille gezinstaferelen doemen op in mijn hoofd en pijnigen me als herinneringen aan een dode. Otto’s kinderdromen plakken nog aan de schouw en alle hoeken van de kamers. Ik probeer zo weinig mogelijk aan te raken, omdat ik bang ben ze te beschadigen.



Op de vensterbank staan glazen potten gevuld met schelpen. Die heeft kleine Otto door de jaren heen van het strand geraapt en als de grootste kostbaarheden opgespaard in een emmer. Daarna heeft hij ze zorgvuldig gewassen met zeep, twee keer zelfs, en op een handdoek te drogen gelegd. In deze keuken. Er zijn mooie en minder mooie bij. Hele en kapotte schelpen. Kinderen oordelen niet zoals volwassenen, ze zijn blij als ze iets vinden.



Als ik mijn laatste hap heb doorgeslikt, grist Otto’s moeder onmiddellijk mijn kom van tafel. Ze laat de resterende afwas in de gootsteen glijden, waar ze een sopje heeft gemaakt. Het water is al afgekoeld. &#8216;Ik denk dat het gaat opklaren&#8217;, mompelt ze terwijl ze naar buiten tuurt. &#8216;Dan kunnen we straks naar het strand.&#8217; De zon probeert inderdaad met haar licht door het dikke wolkenpak te breken. De tweestrijd lijkt op een bliksem die is stilgezet.

Otto’s moeder komt de keuken binnen. &#8216;Goedemorgen&#8217;, zegt ze. Het is tien uur. Otto kijkt hoe ik ontbijt, want hij is allang klaar. Zijn bestek...

Zeeschuim – 2

Zeeschuim - 1

Otto legt zijn hand op mijn buik. Hij wil me bezielen, de droogte daarbinnen verhelpen. Ik verkramp automatisch. Onder mijn dikke huid voel ik een hart kloppen, van hem of van mij. Het pompt leven. Bloed raast door onze lichamen. We zijn zo levend dat mijn oren ervan suizen, alsof ik er een schelp tegenaan houd.



 *



In de ochtend is het strand nog leeg. Zodra het donker uit de gordijnen is getrokken verlaat ik het huis. Otto en ik liggen ver uit elkaar. Ik stap uit bed en doe mijn kleren van de vorige dag aan. Om de stilte vast te houden trek ik de klink niet helemaal naar beneden. Ik sluip over de lichtblauwe tegels van de woonkamer. De vloer is nog koud en doet mijn voeten verstijven die van onder de donsdeken komen. Ik open de buitendeur, een klein beetje maar. Zo kan de zeelucht niet de hele kamer binnendringen. Zeelucht is ruw en brengt de slaperigen terug naar de echte wereld. Ik wring me door de kier heen. De heksenklokken aan de deur rinkelen. Ze lijken op verroeste dromenvangers, ook zij dienen om het kwaad te verjagen.



Het heeft voorzichtig geregend. Op het strand vind ik sporen van gisteren: een plastieken schepje, een badhanddoek, een hoed. De voorwerpen liggen er vergeefs bij, alsof de eigenaars in zee verdwenen of verdronken zijn. De wolken aan de hemel dreigen, klaar om meer regen te baren. 



De zee is dichtbij. Ik beeld me in dat ze me naar zich toetrekt en mijn benen niet kunnen stoppen met wandelen. Alsof ik door haar bezeten ben. Een paar meters voor het natste zand doe ik al mijn kleren weer uit. &nbsp;



Het water omklemt mijn enkels. Ik negeer de kou en waad er rustig doorheen. Wanneer de zee ter hoogte van mijn baarmoeder deint, stokt mijn adem even. Het zijn precies winterhanden die naar mijn buik grijpen. Ik zak dieper tot alleen mijn hoofd nog boven het water uitsteekt. Dicht bij mijn oren klotsen zachte, onzekere golven. Dan duw ik mezelf van de bodem af. Ik trek mijn knieën tegen mijn borst en maak een bolletje van mezelf. In die houding probeer ik te drijven.



In het zeewater leven oneindig veel wezens. De zee draagt hen in haar. Nu ben ik ook een van haar kinderen, denk ik. Een brok gelig zeeschuim nadert mijn kin en lippen, de belletjes tintelen een beetje. Ik doe mijn mond open en slik een grote slok water met schuim door. Het is zo zout dat mijn mond er droog van wordt. Nu zit er zelfs zee in mij, denk ik.



De zee biedt weerstand. Gisteren en eergisteren begon ze me ook na een tiental minuten af te stoten, nadat ze al mijn lichaamswarmte had opgezogen. Zoals bij de kwallen die ze soms laat aanspoelen. In het droge zand overleven ze niet. Er komen tieners op af die de hersenachtige kwallen grondig inspecteren en strelen. Eerst met een scheermesschelp, daarna met hun vingers.

Otto legt zijn hand op mijn buik. Hij wil me bezielen, de droogte daarbinnen verhelpen. Ik verkramp automatisch. Onder mijn dikke huid voel ik een...

Zeeschuim – 1

Kleine fabel

De rups was gewikkeld in spinseldraden, als een mummie, ook al moest het leven nog beginnen.



‘Je moet naar buiten komen’, zei de vlinder. ‘Dan begint het.’



De rups wilde liever op het einde blijven, voor hij moest beginnen. Hij zat graag hele dagen in het donker.



‘Je wordt weer jong als je je cocon openbreekt’, ging de vlinder verder. ‘En beeldschoon.’



Het lijfje van de rups was verschrompeld, maar hij was toch blind in de duisternis. Hij begreep niet waarom hij ooit naar de jeugd zou verlangen.



‘Buiten is er veel meer ruimte, zoveel zelfs dat je er vrij kan vliegen.’



De rups was oud met pijn en kwalen: aan vliegen kon hij niet eens denken. &nbsp;



Het scheelde weinig of de rups was in de duisternis opgegaan, maar blijkbaar moest hij leven, net zoals hij sterven moest. De cocon brak open. Nu is hij een vurige vlinder die alle levenssappen uit de struiken drinkt.



‘Je moet naar buiten komen’, roept hij. ‘Dan begint het.’

De rups was gewikkeld in spinseldraden, als een mummie, ook al moest het leven nog beginnen. ‘Je moet naar buiten komen’, zei de vlinder. ‘Dan...

eerste raamvertelling

Op sneeuwloze ochtenden glimt de straat als een spiegel. De vrieskou kleeft aan de gevels, aan de weerkaatsende daken. Op de ramen glinstert de gebroken rijp in een vaal zonlicht. De straat zwijgt en slaapt nog. Boven dreigt een dicht wolkendek van kristalwolken die de vorst blijven vasthouden, alsof het altijd zal duren.



Van alle huizen aan de overkant is er maar één raam dat een half teken van leven geeft. Je ziet een bleke, gerimpelde arm bewegen die de doorschijngordijnen opent. De zieke dag valt binnen en twee mistige ogen staren naar de zoveelste met ijs bedekte straat. Het vrouwtje kijkt mild naar de winter en gaat zitten, opgelucht dat alles er nog is.



In de donkere schaduwen achter haar kan je vormen van meubels herkennen, je gokt een zware lederen bank, een grote ronde tafel en een lamp die amper licht geeft, want ook haar meubels doorstaan de tijd. De oude vrouw doet haar dagen voorbijgaan door van meubel naar meubel te verplaatsen. Het zijn slechts enkele manke stappen over de koude tegels, maar ze veranderen haar gezichtsveld. Ze veranderen haar wereld. Het vrouwtje is zelf niet meer dan een meubel in de kamer, een attribuut dat enkel nog waarde heeft omdat ze er al die tijd al is geweest.



Het raam staat open, op een kier. Zo hoort ze straks met haar haast dove oren nog glimpen van buiten, het roepen, het rijden, het vallen van vandaag. Het glijden van vandaag in de gladheid van morgen. Zo kan de binnengevlogen vrieskou in haar doorzichtige huid bijten en kan ze nooit meer vergeten wat winter is.



Het vrouwtje heeft lange, onverzorgde haren, zilvergrijs, zoals de ijzige lucht die ze voor een klein deel door haar ruit kan zien. Ze draagt een spookachtig kleed uit dikke stof, breed hangend over haar lichaam, alsof haar lichaam er evengoed niet meer kon zijn. Je gelooft dat ze zich haar lichaam nauwelijks zou herinneren als het niet de versletenheid van haar beenderen was die haar er telkens aan deed denken.



Haar gedachten kan je helaas niet begluren, maar je vermoedt dat het onzichtbare gedachten zijn, zoals de winterwind die binnenstroomt. Plots springen haar gedachten binnen, raken haar kortstondig aan, en dan lossen ze op in de doffe kamer, vermengen zich met oude onopgemerkte warmte, verdwijnen en blijven toch ook aan de wanden plakken. Maar niemand die ze ziet, niemand die ze ooit nog kan oprakelen.



Met veel moeite staat de oude vrouw langzaam op. Haar staarmoment naar de welbekende straat is voorbij. Morgen zal ze er ook nog zijn, de straat.

Op sneeuwloze ochtenden glimt de straat als een spiegel. De vrieskou kleeft aan de gevels, aan de weerkaatsende daken. Op de ramen glinstert de gebroken...

het kippenhok - 2

‘Kom dan binnen’, zei ik.



Ik zag Isolde aarzelen. Haar bolle wangen werden warm. Ik zag haar walgen van het vuil, van het gekakel, haar adem inhoudend voor de doffe geur die uit hun veren leek op te stijgen. Toch kwam ze naar binnen, want Isolde was minder flauw dan je op het eerste gezicht zou denken.



Met haar lichte, rooskleurige kleren en blinkende voorhoofd hoorde Isolde duidelijk niet thuis in het kippenhok. Om haar te plagen liep ik schaterend achter de kippen aan, die dan huiverig van mij wegliepen en luid vanuit hun borst begonnen te kakelen. Isolde bleef stokstijf aan de rand staan, dichtbij het hek, en ze pitste haar ogen stevig dicht telkens wanneer één van de kippen voor haar voeten schoot. Voor het eerst was ze enkele minuten stil.



‘Ze zijn erg lief hoor’, zei ik.



‘Ja hoor, ik geloof het wel’, loog Isolde, want ze zou nooit iets gemeens durven zeggen.



Eindelijk kreeg ik een kip te pakken, de reusachtige, halfblinde kip met milde herfstkleuren. Ik vertelde Isolde dat ze Inka heette. Als ik haar naam uitsprak, trilde mijn keel, en dan klonk mijn stem laag als een volwassene.



De pluimen van Inka waren minder zacht dan die van de andere kippen. Ze had ook zwaardere beenderen in haar vleugels, die ik kon voelen terwijl ik haar met mijn twee handen vasthield.



‘Waarom heeft ze maar één oog?’, vroeg Isolde. Ze was nog steeds geen stap dichterbij gekomen.



‘Dat weet niemand’, zei ik. ‘Mijn mama denkt dat ze gevochten heeft met een marter die haar wilde opeten. Maar Inka was te groot en te sterk.’



Heel even ontwaarde ik een glimp van bewondering in de vochtige, blauwe ogen van Isolde, maar die verdween weer toen ze Inka’s uitgekrabde oog zag, waar helemaal niets meer van was overgebleven.



‘Wil jij haar niet even vasthouden? Ik denk dat Inka dat fijn zou vinden.’



Isolde schudde onmiddellijk haar kleine hoofd.



‘Nee, nee. Wat als ik haar laat vallen?’



‘Dat doe je niet. En anders kan Inka daar wel tegen. Inka is de sterkste kip die ik ken.’ Ik hoorde&nbsp; mezelf glunderen bij die woorden. Voor een moment voelde het alsof ik een levende trofee in de heldere, wolkeloze lucht hield.



‘En bijt ze dan niet?’ Haar diepe, slome stem bibberde.



‘Nee. Ik zei toch al dat ze lief was? Kom, tien seconden maar!’



Ik wist op voorhand dat Isolde te veel schaamte zou hebben om te weigeren. Als Isolde zich schaamde, kon ze dat niet verbergen. Dan verschenen er wijnrode vlekken op haar witte, haast doorzichtige huid, die zelfs tot in haar nek verspreidden. Dus Isolde kwam in een opstoot van moed naar me toe gesneld en nam Inka in één keer over, met haar krachteloze handen. Ze keek Inka niet aan en staarde naar een onbestemd punt in de verte, ergens tussen de verwilderde, met zon overgoten struiken.



‘Eén, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen, tien.’



Toen ik klaar was met tellen, zette ze Inka heel voorzichtig neer op de grond, want hoe hard Isolde je ook haatte, ze zou altijd lief tegen je blijven.

‘Kom dan binnen’, zei ik. Ik zag Isolde aarzelen. Haar bolle wangen werden warm. Ik zag haar walgen van het vuil, van het gekakel, haar...

het kippenhok – 2

het kippenhok - 1

Isolde was nog maar pas naar ons dorp verhuisd. Ze had een vreemd accent, waardoor ze trager sprak en lange woorden bijna zong. Ze leek over alles verbaasd, leek alles te geloven. Isolde stopte zelden met praten, maar ik luisterde graag naar haar verhalen over ver van hier. Want in die verhalen klonk een zoete heimwee die me vertederde en deed wegdromen. Haar gezicht was klein en rond, met diepe oogkassen, alsof ze doodmoe was en toch ook klaarwakker. 



Isolde was voor het eerst bij mij thuis. Op woensdagnamiddag ging de tijd traag en was het altijd zonnig. De tuin was gehuld in okergeel en gonsde door de zoemende insecten. We zaten verveeld bovenop de houten, schilferige buitentafel, twijfelend over wat we moesten doen, toen ik besloot om Isolde het kippenhok te tonen. De kippen bestonden nooit, tot ik er weer aan dacht, dan hield ik weer vurig van hen.



Het kippenhok stond in de verborgen achtertuin, omsluierd door wildgroei, omdat iedereen hem steeds vergat. De onverzorgde struiken waren breed en hoog geworden, in elkaar verstrikt, gevangen in een wolk van bijen en vlinders. Onderweg zei Isolde dat ze nog niet vaak een kip van dichtbij had gezien, en toen vond ik haar al helemaal wereldvreemd. Voor mij waren ze de normaalste dieren op aarde.



De toegang naar het kippenhok bestond uit een geïmproviseerd hek dat ik niet zomaar kon opentrekken, maar deels moest optillen. Isolde bleef buiten staan, met haar grote ogen glurend door de gaten van het gaas. Haar blik volgde de geklauwde kippenpoten, en ze tuitte haar bleke lippen alsof ze ergens heel diep over nadacht.



In het hok leefden drie kippen met zachte, witte pluimen, een grote kuif en gevederde poten. Ze paradeerden vredig heen en weer, bijna vorstelijk. Onze vierde kip viel op, door haar grootte, maar vooral door de brute gejaagdheid en het lawaai waarmee ze zich verplaatste over de schrale aarde. Ze had alleen nog haar linkeroog, maar toch rende ze sneller dan de andere kippen, leefde ze liever en harder. In haar werkende oog waren geen vragen, geen angst te lezen.

Isolde was nog maar pas naar ons dorp verhuisd. Ze had een vreemd accent, waardoor ze trager sprak en lange woorden bijna zong. Ze leek...

het kippenhok – 1

de nieuwe zon - dageraad

Toen hij nog niet geboren was, zat hij verborgen in moeder aarde, geklemd tussen haar hard geworden mest die rook naar leven en dood tegelijkertijd. Zonder dat hij het merkte werd hij door haar gedragen en eindeloos rondgedraaid. Hij had de hele wereld al gezien met gesloten ogen, hij was al overal geweest.



Op een dag begint moeder aarde hem weg te duwen. Hij is te zwaar geworden, want hij bleef maar onophoudelijk van haar binnenste schrokken. Het scheelde niet veel of hij zou de gehele aarde hebben ingeslikt, dus zij begint hem naar buiten te drijven, langs het kanaal dat zijn eigen honger heeft gegraven. Zijn levenslust.



Wanneer een dun zonneschijnsel de mestbal binnenglijdt, leert hij voor het eerst pijn kennen, want de dag is zo scherp vergeleken met het aardedonker. Toen hij het kwellende levenslicht zag, wenste hij, heel even maar, voor altijd in zijn warme holte blijven, maar het leven trekt hem onherroepelijk naar boven, naar de kale hemel. Nu voelen zijn hoorns de koude buitenwereld, de openlucht die wijds en guur is, het licht dat hem alleen nog blind maakt. Uit het alomvattende luchtruim klinkt een ongekend, schreeuwend lawaai, en hij weet niet wat hij hoort. Hij aanschouwt een hel van verandering, waar elke oogopslag zich onderscheidt van de andere, waar geluiden uit het niets luiden, waar ruimte is. De onstuimige veelheid van de wereld die hem zomaar in haar wierp. &nbsp;



De dageraad breekt door. Een nieuwe zon herrijst uit het duistere hol waarin ze gevangen heeft gezeten. Ze drukt zich door de bewolkte schemermist en de hemelkoepel krijgt gouden randen, zachte gouden vegen blinken in de bedauwde lucht. De zon probeert alle ruimte in te nemen, wil zoveel mogelijk van de aarde drenken in haar leven. Ze geeft de bomen van het bos weer de vorm die de nacht hen bijna deed vergeten, hun blozende toppen. De grond woelt op en herleeft in haar warmtevuur. Stukje bij beetje schuift de bal van de zon verder over de bovenwereld, uiterst traag, als een reusachtig hemellichaam dat je kan aanraken.



De mestkever voelt de tijd dringen. De nieuwe zon is al zichtbaar opgeschoven in haar hemelse tocht, alleen al in de dwalende tijdelijkheid van zijn staren. Alles gaat voorbij, beseft hij nu.



De mestkever begint dan maar te wandelen in de enige richting die hij ziet, rechtdoor, langs het brede bospad, naar de horizon, waar alles weer in verdwijnt.



‘Wat een wereld’, zucht de mestkever.



Hij wordt vooruit gedreven door de geur die hij al eeuwig kent, de geur van zijn moeder aarde, van onsterfelijkheid. In de vlakke zomerzon zijn de mestaroma’s vol en dik, zo dik zelfs, dat hij verbaasd is dat hij hen niet in de lucht ziet hangen. Geduldig begint hij, op deze bloedhete dag in juni, hier en daar beetjes mest bij elkaar te rapen, tot een piepkleine bol. En terwijl blijven de gebukte kruinen schaduwen over het pad heen gieten en de vogels murmelen nog altijd.

Toen hij nog niet geboren was, zat hij verborgen in moeder aarde, geklemd tussen haar hard geworden mest die rook naar leven en dood tegelijkertijd....

de nieuwe zon – dageraad

de nieuwe zon - nacht

De holle nacht is koel, roerloos en oneindig. In de duisternis kan de wereld nog alle kanten op, alsof het bospad ineens naar boven zou kunnen ombuigen, zodat de mestkever de hemelbanen kon bewandelen, tussen de sterren door. Hij kijkt op naar de sterren die tintelen in het luchtruim als zinloze, eenzame pogingen om het duister te verdrijven, als lichtpunten tegen de totale versluiering van het universum.



Ook over de geheimzinnige horizon, waarover de mestkever zo vaak dagdroomde, heeft de nacht schaduwen heen geworpen. Maar hij hoopt dat de horizon morgen met het plots opkomende zonlicht weer zal verschijnen, en dat blijkt dat hij toch nog dichtbij gekomen is. De mestkever zou hem nog minstens eenmaal willen zien, zoals hij iedere nacht opnieuw wenst, omdat hij telkens weer dat beeldschone uitzicht vergeet, die steeds veranderende mengeling van het wereldeinde met het hemelse licht en donker, met grijs en donzig en diepblauw.  



De oude mestkever probeert gedachteloos zijn stapritme aan te houden, zoals voorheen, maar hij merkt dat de grond van het bospad doorheen de nacht steenhard geworden is. Zijn achterpoten doen pijn en trillen telkens wanneer ze de onverbiddelijke aarde aanraken, alsof ze er niet meer op thuishoren. Nog steeds houdt de mestkever onnoemlijk veel van de akkerzwarte aarde, de voorspelbare aarde die hij zo goed heeft gekend, ook al heeft hij in zijn rechtdoortocht naar de horizon nooit tweemaal dezelfde aarde aangeroerd. Enkel de trillende achterpoten van de mestkever staan nog in voor zijn laatste, beurtelingse verbinding met de wereld. Zijn blinkende pantser met blauwachtige schijn was al die tijd al naar de nachtelijke hemel toegekeerd, naar die oneindigheid van sterrenogen.



De mestkever ademt zwaar en moeizaam. Maar zolang hij de frisse boslucht blijft inademen, blijft ook zijn massieve, gedrongen mestbal rollen. De mestkever voelt zijn mestbal onder zijn versleten poten, en hij vraagt zich af hoe hij ooit iets kon creëren dat zoveel volmaakter en verhevener is dan hijzelf. In het zwakke maanlicht heeft de bol een zilveren kleur gekregen, als van een onverwoestbaar metaal. De geur van ontbinding stijgt op naar de lucht, de geur van wat aan de dood voorbijgaat. Op zijn eigen mestbal kan de schepper het eeuwige leven ruiken.



De nacht laat de mestkever alleen nog toe de wortels van de bomen te aanschouwen. Zo neemt hij afscheid van zijn wereld. De boomwortels zijn in elkaar gevlochten alsof ze hier liefst voor altijd zouden willen blijven. Alsof ze, terwijl ze de aarde drinken, zo in de grond zijn vastgeketend omdat ze weigeren naar het hemelse te worden getrokken. De mestkever voelt zich nu bijna helemaal ontdaan van diezelfde aarde, en hij kijkt vervreemd toe hoe de wortels zich blijven vastklampen aan iets dat hem geen zachtheid meer geeft.



Daarom staat de mestkever maar stil, duizelingwekkend stil, terwijl de zware lucht hem omklemt en nooit meer laat verdergaan. Hij is verbaasd dat zijn abrupte stilstand geen verzet, geen beweging veroorzaakt.



Zijn voorpoten laten de mestbal los en zijn gitzwarte schild wordt naar het luchtruim getrokken, waar hij onzichtbaar en overbodig wordt. Hij glijdt langs de wondermooie sterren, die hem momenteel maar weinig kunnen schelen, want ze horen niet meer bij wat hij dacht te kennen. Zelfs zijn mestbal redt zich wel, denkt hij. De vederlichte mestkever sluit zijn kraalogen terwijl hij rustig in de kosmos zweeft, en nog nooit heeft hij zo’n inktzwarte nacht gezien.

De holle nacht is koel, roerloos en oneindig. In de duisternis kan de wereld nog alle kanten op, alsof het bospad ineens naar boven zou...

de nieuwe zon – nacht

de nieuwe zon - schemer

Door de schemering lijken de contouren van het bos nevelig en buigbaar. De muggen zijn uit hun diepe dagslaap opgestaan en vertroebelen, zoemend op ongelijke tonen, de lucht als bewegingen in tegengestelde richtingen. Het hele bos verstilt, maar de muggen herleven alsof ze alleen nog maar dit onbestemde schemeruur te leven hebben.



Door de muggenzwermen heen kijkt de mestkever hoe steenvormige wolken de zon verdringen. Het oranje licht breekt en duwt. Nu is het alleen nog wachten tot het achtergebleven zonlicht laag genoeg zakt, tot het duister wordt. Maar de mestkever hoeft niet per se helder te kunnen zien om door te gaan. Al heel lang kent hij de weg uit zijn hoofd. De weg zit ook in zijn doorleefde, ruige poten. De voorste twee liggen op zijn mestbal, die bovenal door moet blijven rollen vooraleer zijn kleine wereld stil komt te staan. Zijn achterpootjes staan recht in de aarde, hij zet ze één voor één vooruit, zonder na te denken. Dat kan de mestkever zelfs helemaal blind.&nbsp;



Valavond. De meeste bosdieren komen nu op adem, verschuilen zich in overschaduwde hoeken en zwijgen. Alleen de krakende schreden van de mestkever klinken nog door. Hij wil de evenwijdigheid van de tijd niet verstoren, de voorwaartse, onafgebroken, rechte tijd, gelijk zijn eigen pas. Een zware slaap doet dit verloop der uren misschien even vergeten, maar zodra je wakker schiet, is de tijd alsnog voorbij. Dan ben je weer iets dichter bij je eigen dood. En in de dood kan ik al genoeg verpozen, denkt de mestkever, terwijl zijn hoorns glanzen in de avondzon. De geur van zijn mestbal lijkt nog indringender in het halfduister, in de ruime, vochtige lucht, en de mestkever is fier op zijn rijkdom. Op zijn levende, draaiende creatie.



Elke poging om de valavond te vangen is vergeefs. Vermomd als licht sluipt hij binnen en overvalt zelfs zijn meest aandachtige toeschouwer. De mestkever voelt zijn eigen nachtelijke angst opkomen, zijn angst voor de plotse verdonkering van een bos dat stilaan wegkwijnt. De mestkever wil de scheurende wolken met daarachter het helse blauw weer zien. Het bladerdek boven hem als voorzichtige openbaring van het hemelgebeuren.



Hoog boven de mestkever gloeit nog één klein stipje licht dat zijn aandacht trekt. Het beweegt sierlijk en zacht, als een neerdwarrelend blad. Het groenige lichtje blijft roerloos op een punt in de lucht zweven, wachtend tot de mestkever naderbij zou komen. Hij ziet de geruisloze vleugels tegen het verlichte lichaam slaan. Een glimworm.



‘Schemer’, zegt de glimworm, zomaar, op schuchtere toon. Alsof hij al een hele tijd wachtte op een dolende, wakkere ziel om niet meer alleen in de stilte te zijn.



De mestkever probeert zich zijn eerste avondval te herinneren, maar in zijn geheugen vindt hij enkel een oneindigheid aan halfduisters die tot een enkel moment kan worden teruggebracht, alsof hij op zijn stokoude leeftijd nog maar één nacht heeft geleefd.



‘Het is al bijna voorbij’, antwoordt de mestkever. Want hij weet niet wanneer het is gebeurd, maar intussen zijn de stammen een onherkenbaar zwart geworden. De mestkever spreekt onwennig, alsof hij zijn woorden in een obscure holte werpt, zo bodemloos dat ze met een echo weerkaatsen en luider worden.



De glimworm geeft toe dat hij de schemer en de ondoordringbare duisternis niet kent. Toch weegt de nacht zwaar en drukt op zijn vermoeide vleugels. Omdat de glimworm zelf een levend licht is, bedenkt de mestkever verwonderd, met licht als deel van zijn wezen, van zijn tengere lichaam.



‘Maar hoe is dat dan, donker?’, vraagt de glimworm.



De mestkever probeert zich voor te stellen om altijd in het licht te hebben geleefd. In licht dat niet langer onthult, maar de duisternis voor je verbergt als een mysterieuze, onbereikbare wereld. En ineens voelt de mestkever zich weer heerser van het donker, met zijn blinde, ritmische stappen en zijn grip in de grond. Maar ook nu pas wordt hij, met de vraag van de glimworm, bewust van de onmogelijke aard van de duisternis, die zich bijna niet laat uitleggen, zien of horen.



‘Misschien is het zoiets als een groot gemis?’, aarzelt de mestkever.



‘Hoe bedoelt u, mestkever? Een gemis van wat?’



‘Van licht’, zegt hij, goed genoeg wetend dat hij de glimworm nog niet verder heeft geholpen met zijn levensbrandende vraag. Snel voegt hij toe: ‘Een gemis van alles. Zoals, ik zeg maar, een nachtelijke hemel zonder sterren. Het donker is hetgeen dat er niet is. Alles wat je dacht te kennen lost opnieuw op in het donker, tot er helemaal niets meer van overblijft.’



De glimworm moet hebben gesidderd van die woorden, want de mestkever ziet zijn lichtgroene lijfje even onregelmatig flakkeren. Hij twijfelt zelfs of het licht van de glimworm in de tijd van hun gesprek al een beetje was vervaagd. Het speelse achterste van de glimworm heeft een fletse kleur aangenomen, dat niet meer sierlijk danst maar hapert en stokt. Maar misschien beeld ik het me in, misschien zijn het mijn nachtelijke dagdromen, hoopt de mestkever.



‘Ik denk niet dat ik het begrijp’, bekent de droevige glimworm. &nbsp;



‘Of misschien is het ook wel als een diepte’, probeert de mestkever nog eens. ‘Het donker is onbegrensd en gaat oneindig diep. Dieper en dieper, de diepte in. Alsof de leegtes met elkaar vermenigvuldigen en zo een lege, maar dichte duisternis vormen.’



‘Dus je kan er in vallen?’, vraagt de glimworm.



De mestkever peinst eerst, maar zegt dan ja.



‘En verdwijn je dan mee in de leegte?’



‘Ik denk het. Of toch deels.’



‘En leef je dan nog wel? Als het helemaal donker wordt?’



‘Ik denk het. Of toch deels.’



Hierna hadden ze niets meer tegen elkaar te zeggen. Dus de glimworm hobbelde verder de lucht in, met zijn verzwaarde vleugels, tot de mestkever hem niet meer kon zien. Hij wist niet precies op welk moment de glimworm aan zijn zicht ontsnapte, want het ging zo traag en snel tegelijk. Maar hij hoopte dat de glimworm misschien eindelijk zijn verlossing tegemoet gevlogen was, zijn eigen diepte in, zijn eigen verdwijning.

Door de schemering lijken de contouren van het bos nevelig en buigbaar. De muggen zijn uit hun diepe dagslaap opgestaan en vertroebelen, zoemend op ongelijke...

de nieuwe zon – schemer

de nieuwe zon - zenit

De mestkever. Voor de mestkever gaat alles altijd maar voort, zonder dat hij erbij stil staat. Zelfs nu de warmte van juni in de lucht hangt, hijgt de kever terwijl hij zijn mestbal naar de horizon duwt, langs het bospad. De volheid van de zomer begint de lente in te halen, merkt hij. Dat ziet de mestkever aan de onvolmaakte knoppen die tot volle bladeren volgroeien. Hij merkt het aan het zonlicht, dat alleen nog maar in gele druppels doorheen het bladerdek glipt. Alleen de felste zonnestralen glijden heelhuids door de boomkruinen, dringen opdringerig door elk gaatje binnen zoals enkel de zon dat kan. Op dit uur dampt het bospad. Net als de mestkever hijgen en puffen de bladeren. Het middaglicht doet zandwolken tot in de lange verte opdoemen. Het dunne, gouden zand lost stilaan in de hemel op, ziet hij, maar nog voor het echt kan verdwijnen, verschijnt het alweer.&nbsp;



‘Wat een wereld’, zucht de mestkever. &nbsp;



De mestkever duwt een mestbal vooruit die misschien wel driemaal groter is dan hijzelf. Ze verspert zijn zicht een beetje. Gelukkig weet hij perfect welke kant hij op moet. Voorwaarts, naar de horizonlijn, op het einde van de weg af. Wanneer de mestkever dan toch voor zich uit probeert te turen, ziet hij voortdurend aan weerskanten van het pad bomen, opgesteld in rijen als koninklijke wachters van het bos. Ze buigen zich over het bospad heen, met hun takken gekromd, alsof ze geduldig wachten op de komst van een goddelijk wezen. In de verte vloeien de robuuste kruinen samen tot een plechtig, onaantastbaar groen. Maar telkens wanneer de mestkever dichterbij komt, ziet hij ook de letsels van de bomen, de bulten, de ouderdom. Onder de boomkruinen zit een kluwen van takken dat kraakt om het loof omhoog te houden, en de mestkever voelt zich met hen verbonden. Ik ben niet alleen, weet hij.&nbsp;



Sinds kort, nu zijn mestbal na eindeloos tobben een stevig formaat heeft gekregen, is het einde van de wereld zichtbaar geworden. Daar, aan de horizon, lijken het bospad en de lucht elkaar aan te raken. Ze komen samen in een vertrouwd, geborgen beeld, alsof ze bij elkaar horen. Toch is het ook abrupt hoe de horizon het bospad doet leeglopen en alles uitgomt wat de mestkever kent. In de openstaande klare lucht. Het gat waarin niets blijft, waarin wolken en vogels vervliegen.



Zijn peinzen wordt verstoord, want daar stuift de bij opeens. Uit het niets komt hij aangezoemd uit de lege lucht. De bij zweeft bewust zo laag mogelijk om even een praatje te kunnen maken met de mestkever. Het praatje is telkens gelijkaardig. In de lus van herhaling raast de bij de houterige mestkever voorbij.



‘Zo moet dat!’, schatert de bij.



‘Traag of niet, ik ga tenminste door’, zegt de mestkever met zijn ruwe stem. ‘Ik geef niet op.’



Al beseft de mestkever goed genoeg dat ook de drukke bij zelden rust of bij de pakken neer blijft zitten. Het bos kan hem van ver horen aanzoemen. Hij heeft de levenslust van de zon: onmogelijk om zijn alomtegenwoordige bestaan niet op te merken, de lichtvoetige energie die hij uitstraalt. Voor de zwijgzame mestkever ligt dat anders, die moet puffen en zwoegen in zijn tocht. Maar dat geeft niet, vindt de mestkever.&nbsp;



‘En mestkever, waar ga je heen?’ De vleugels van de bij klapperen zo hard dat hij altijd schreeuwt om zichzelf te kunnen verstaan. Voor hem moet de hele wereld luid en overheersend aanvoelen. Misschien dat hij daarom zelden pauzeert, denkt de mestkever, omdat de stilte van miljoenen mijlen ver komt en hem bang maakt. In de volledig ledige stilte vindt de bij geen afleiding, geen houvast meer.&nbsp;



‘Rechtdoor, zoals altijd.’



Door zijn vliegensvlugheid hoort de bij zichzelf amper denken. Het ontroert hem hoe de mestkever langzaam over de harde aarde strompelt, in de enige, eindeloze richting. Het stelt de bij gerust dat niet alles hoeft te razen, te veranderen, te sterven. Sommige dingen blijven. Tot hij weer hoger zal stijgen naar de dromerige holtes in de tijd.



De mestkever ziet de bij een klein eindje boven zijn hoofd zweven. Met zijn stevige harnas is hij benieuwd hoe het is om een fluwelig lichaam te hebben, een lichaam dat je wil aaien en liefkozen. Zo blijft, ook wanneer het ijzig waait, de borst van de bij geborgen, zijn borst vol moed en leven. Want hoewel de mestkever het niet snel zou toegeven, voelt hij warmte in zijn hart zodra hij de klapperende vleugels van de bij hoort, van ver. Zijn meedraaiende metgezel met zijn zacht contrasterende kleuren en zijn doffe, slimme ogen. Met alle vrijheid van de wereld kiest de bij er toch opnieuw voor om deze middag laag bij de mestkever te komen vliegen, heel kort maar, en even te observeren hoe hij nauwgezet zijn mestbal voortduwt. De mestkever vraagt zich af hoe het moet zijn om helemaal niets te weten of te denken, je steeds weer te verwonderen over het barsten van de dageraad, vrij van kopzorgen.



‘Goed, beste mestkever, ik ga dan maar!’ &nbsp;



Nog voor de mestkever kan antwoorden, is de bij al weggevlogen naar luchtige hoogtes. Daarom blijft de mestkever maar zwijgen. Nu de bij verdwenen is, merkt de mestkever weer het twijfelende ruisen van de bomen op. De boomtakken strelen de hemel met moederlijke vingers, om niets te beschadigen. Nu de kalmte is wedergekeerd, worden de vogelstemmen opnieuw hoorbaar met een verbazingwekkende scherpte. Alsof de bosgeluiden weigeren te worden vergeten. ‘Hoor ons, wij zijn er ook nog,’ fluisteren ze. &nbsp;



De mestkever houdt met zijn pootjes een onwrikbare grip in de aarde, want met zijn pootjes op de grond voelt hij zich thuis. De wereld, die nu dichter bij zijn einde komt, leek vroeger nog oneindig groot. Maar al die tijd kon hij zich achter zijn mestbal verschuilen. Ik ben zelf maar klein, beseft hij. Op zijn oude leeftijd heeft de mestkever geen oog meer voor de lucht boven hem. De vogelachtige vrijheid van de lucht kent geen grenzen. Het grenzeloze is onvoorspelbaar en schept elke dag opnieuw een zon. Dan ineens trekken donderende regenwolken over het hemelgewelf of net een stil vlak blauw, daarna verschijnen weer de maanvormen en de sterren. De mestkever strompelt liever gestaag. Stap voor stap duwt hij zijn kleine wereld vooruit. Hier beneden, op het bospad, met daarachter de einder, zijn finale bestemming.  In de schaduw lijkt het pantser van de mestkever matzwart. Eenmaal uit de schaduw, blinken zijn helblauwe randen, zijn hoorns, alsof hij verzonnen is. De kleine, zonnige delen van het bospad beginnen steeds vager te worden. De mestkever tilt moeizaam zijn kop op naar boven, dan naar opzij, langs zijn mestbal heen. De bolle zon is op de horizon gezakt als een ziek dier dat toevlucht zoekt tot de rust van het bos. Achter de horizon zal de zon zo dadelijk wegzakken. Het is de laatste laag van leven. Het is het allerlaatste wat je aanraakt voor je vervliegt naar wie-weet-waar en het opnieuw begint. Af en toe spiekt de mestkever of de horizonlijn er nog steeds is, om helemaal gerust te zijn, maar tot nu toe is ze nog nooit plots weggeweest. Daarom net, denkt hij, kan ze des te meer zomaar eens vervliegen in al het ondenkbare dat er buiten dit rechtlijnige einde bestaat.

De mestkever. Voor de mestkever gaat alles altijd maar voort, zonder dat hij erbij stil staat. Zelfs nu de warmte van juni in de lucht...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Ella Meyvisch
Leonie Moreels

Zeeschuim – 2

Archief

Zeeschuim – 1

Kleine fabel

eerste raamvertelling

het kippenhok – 2

het kippenhok – 1

de nieuwe zon – dageraad

de nieuwe zon – nacht

de nieuwe zon – schemer

de nieuwe zon – zenit

Andere talenten

Aaron Pierens

Lena Claessen

Daniëlle Zawadi

Menu

Social

Contact

Credits