Vlekken

't Zwumbad / het zwembad

De molenaar op de zevende

Rituelen ter bewaring

Straatschrapers

Vijf verhalen door vijf schrijvers waarin de vogels gestopt zijn met vliegen

Op 2 augustus 2023 (15:45) stoppen wereldwijd alle vogels met vliegen. Hoe ziet de wereld er nu uit? Vijf schrijvers reageren op deze gebeurtenis vanuit verschillende perspectieven.



De gans ligt in de berm. Op zijn zij, poten ingetrokken. De nek uitgestrekt waardoor de kop nog net op het asfalt ligt. Het lijf is ongeschonden. Geen bloed, geen in rare hoeken geknakte vleugels. Een schone klap. Alleen de ogen wijzen op levenloosheid, zoals ogen dat altijd doen. In films, in boeken, in het echt, ook bij ganzen. Charlie zakt door haar knieën. Vijftig meter terug, aan de overzijde van de weg, probeert Daks verwoed een overreden ekster van het asfalt los te krabben. Het is ongelooflijk hoe plat dieren kunnen worden. Een lijf dat niet lang geleden nog een vernuftige constructie van botten, vel en verendek was, zit binnen een paar uur als een sticker op de weg geplakt. Asfaltwegen zijn wat dat betreft nog te overzien. Klinkerstraten en stadspleinen zorgen voor de meest tijdrovende klussen.



Vorige week had Charlie drie dagen achtereen dienst in een woonwijk. Daks had vakantie. Ze was gekoppeld aan een meisje, nog geen achttien, dat haar taakstraf bij Detergentis moest uitzitten. Het duurde twee keer zo lang om bij het hoofdgebouw weg te komen. Het meisje weigerde werkkleding aan te doen. “Dit is fucking smerig,” zei ze toen Charlie haar een werkbroek, trui en jas overhandigde. “De kleding wordt na elke dienst gewassen,” antwoordde Charlie. Het meisje drukte haar neus in de kraag van de jas en schudde resoluut haar hoofd. “Ik ruik mens,” zei ze. Charlie keek het meisje vermoeid aan. “Ik ruik een enkeltje jeugddetentie,” antwoordde ze. Uiteindelijk trok het meisje het werktenue aan. Tergend langzaam, alsof het tenue van crêpepapier was en ze de kleren aan moest trekken zonder ze te scheuren. Op de parkeerplaats voegden ze zich bij Felix die wagendienst had. De daaropvolgende uren werkte Charlie zich in het zweet. De straten in de wijk die ze toebedeeld hadden gekregen waren van roodbruine gebakken waaltjes. Tientallen jaren geleden gelegd waardoor de voegen breed en op sommige plekken niet meer opgevuld waren. Het lijkje van een verbrijzelde mus verdween haast in z’n geheel in een gleuf tussen twee stenen. Het eerste halfuur probeerde ze het meisje zo ver te krijgen om ook vogelresten van de straat te verwijderen. Er volgde een theatrale scène met kreten van walging en kokhalsgeluiden. Charlie stak haar neus in de lucht en snoof luidruchtig. “Ruik ik nou aanstellerij?” Het meisje vloekte en beende naar de afvalwagen waar ze luidruchtig begon te facetimen met een vriendin.



*



“Daks heeft alleen maar schrapers,” zegt Zosja zodra ze de afvalwagen naast Charlie stilhoudt.



Ze leunt uit het raam. In haar mondhoek hangt een sigaret. Het verkoolde uiteinde breekt af, de as dwarrelt langs de autodeur naar beneden.



“Dit is een schone,” zegt Charlie en heft de sneeuwschuiver op alsof ze Zosja een aperitief aanbiedt.



Zosja tilt de kop van het dier op.



“Exemplaar voor de afhaalservice?” vraagt ze.



“Misschien,” antwoordt Charlie.



Al sinds het begin melden zich geregeld mensen voor de dode vogels. Straatwerkers worden van hun werk gehouden en onbemande afvalwagens geplunderd. Om nog meer hinderlijke situaties te voorkomen, is er een team opgesteld dat zich ontfermt over het verhandelen van goedgekeurde exemplaren. In een Telegramgroep worden beschikbare kadavers gedeeld en kunnen geïnteresseerden zich melden. Het zijn veelal hobbykoks met een voorliefde voor wildgerechten. Soms is het een chef-kok van een restaurant uit de omgeving. Als er gereageerd wordt op de kleinere vogels zijn het meestal taxidermisten. &nbsp;&nbsp;



“We nemen ‘m wel mee, dan kunnen ze het bij Recuperatie zelf beoordelen.” 



Charlie loopt met de gans om het busje. Aan de zijkant is een ingebouwde vrieskast geïnstalleerd. Niet al te groot, een mens zou er enkel in foetushouding in passen. Ze drukt met haar elleboog op de knop van de kast. De deur springt met een klik open. Het was één van de punten die de straatwerkers inbrachten bij de evaluatiebijeenkomst. Vrieskasten met een handgreep werkten niet. Een collega was opgestaan, pakte een pak A4 papier bij de printer en zei “Dit is een zwaan.” Hij deed voor hoe hij met een zwaan in zijn handen had geprobeerd de deur van de vrieskast met zijn neus open te duwen. Aan tafel werd instemmend gebromd. Sommigen vonden het sowieso onnodig gedoe. “Ik sta nu dooie vogels te inspecteren voor een stelletje snobs,” zei één van de klagers.



Charlie legt de gans in de vriezer zoals ze de dieren vaak op de oever in het gras ziet zitten, op de buik, poten onder zich gevouwen en de kop tussen de vleugels genesteld. In de kast glinstert het aangevroren laagje ijs dat zich op de binnenwand heeft gevormd.



“Ik ben kapot,” klinkt er door de portofoon.



Charlie grinnikt. “Wil je van kant wisselen?”



“Zul je zien dat vanaf nu aan deze kant alleen maar schrapers zijn,” zegt Zosja.



Ze drukt de sigaret uit in een leeg Pringles blikje op het dashboard.



“Hij wil toch niet wisselen. Dat brengt ongeluk.”



“Denkt hij dat echt?”



Charlie haalt haar schouders op.



Hij had het de restschade van zijn vorige werk genoemd. Ze zaten, elk met één bil, op een wegwijzer-paddenstoel langs een r-weg. Hun collega stond nog met de afvalwagen bij een tankstation. De ploeg van de dag ervoor had de wagen niet goed aangesloten op de laadpaal waardoor de batterij leeg was geraakt. Ze konden zich een pauze permitteren. Het aantal aangereden vogels op r-wegen is minimaal en de getroffen vogels die er liggen zijn niet tientallen keren overreden. “Er ontglipte me te veel,” zei Daks. Hij krabde korstmos van de hoed van de paddenstoel. Achter hen liep een beek. De oever aan beide kanten begroeid met lisdodden. In de verte stonden rijen geknotte wilgen als knuisten langs de akkervelden. “Op den duur werd ik alleen al van het flikkeren van de zwaailichten kotsmisselijk.” Hij stond op. Charlie keek hoe hij een stukje de weg op liep, zijn jas openritste, zich bedacht en weer tot onder zijn kin dicht deed.



“Er liggen er nog een stuk of vier midden op de weg, zo’n tweehonderd meter terug.”



Zowel vanuit de cabine als uit haar eigen portofoon hoort Charlie Daks’ stem. Vroeger, toen haar ouders nog samenwoonden, keken haar ouders apart van elkaar tv. Haar moeder beneden in de woonkamer, haar vader in de rommelkamer waar hij een oude Aristona televisie en een vissersstoel had neergezet. Vaak keken ze hetzelfde programma. Wanneer Charlie thuiskwam en in de hal stond, hoorde ze beide televisies. De rommelkamer-tv liep iets achter op die van de woonkamer. Het ene moment focuste ze zich op het geluid beneden en was ze bij haar moeder, het andere moment luisterde ze naar de tv boven en was ze bij haar vader.



“We komen eraan,” antwoordt Zosja.



“Samen krabben!” schreeuwt Daks vanaf de overkant van de weg.



Als Charlie zich zijn kant opdraait doet hij de floss. Sinds kort kan hij, geleerd van zijn zoontje, de dansbeweging. Het ziet er onbeholpen uit. Zijn heupen bewegen schokkerig van links naar rechts. Charlie schudt haar hoofd en stapt op de treeplank van de afvalwagen.



“Vier vogels en één eekhoorn.” Daks wijst naar de overblijfselen van het knaagdier.



Het hele lijfje, op de staart na, is platgereden. Voor- en achterpoten zijn niet van elkaar te ontwarren. De kop is verbrijzeld, de snuit en kaken in een vreemde grimas op het asfalt gedrukt. De pluimstaart waait op door de voorbijrijdende auto’s. Het heeft iets feestelijks, alsof er iets of iemand onthaald wordt. Daks buigt zich over de eekhoorn. Charlie pakt twee kauwen bij hun poten en loopt ermee naar de afvalwagen. Ze ziet hoe Daks een van zijn werkhandschoenen uitdoet en zijn hand over de staart laat gaan. Ze heeft het hem een keer gevraagd, of de dode dieren hem niet te veel aan zijn oude werk doen denken. “Ze zijn al dood. Ik hoef slechts op te ruimen,” antwoordde hij.



Met de gehavende eekhoorn in zijn hand loopt Daks naar de wagen. Hij heeft zijn werkhandschoen niet aangetrokken. De staart bungelt langs zijn onderarm. Op een afstandje is het net alsof hij een sleutelbos vastheeft waar een dierenstaarthanger aanzit. Aan de sleutel van het tijdelijke huis waar Charlie met haar vader woonde hing zo’n hanger maar dan van de staart van een wasbeer. Ze klemde de sleutel weleens op haar rug achter de rand van haar broek, precies daar waar haar staartbeentje zat. “Ik ben een wasbeer,” zei ze dan tegen haar vader en vroeg hem of ze de vuilnisbak van mama overhoop moest halen. “Dat zou wat zijn,” antwoordde hij en kroelde haar even in haar nek.



“Mooie beestjes,” zegt Daks zodra hij naast Charlie staat.



Charlie knikt. Nog altijd moet ze de neiging onderdrukken om andere dieren die ze aantreft te begraven in de berm. Ze schrok er zelf van hoe snel ze dat sentiment niet meer bij de vogels had. Al na een paar weken merkte ze dat ze de vogels door haar handen liet gaan zoals ze dat ooit deed met de ferrietkralen en smoorspoelen toen ze nog fabriekswerk deed. Alleen een schoon kadaver of het kadaver van een ander dier doorprikt die achteloze bubbel. Soms is ze bang dat het een keer, van de een op de andere dag op is, net als bij Daks. Dat bij haar dode dieren al voldoende zijn, haar hoofd besluit genoeg te hebben gezien en het werk enkel nog misselijkheid teweegbrengt.



*



Op het terrein van het destructiebedrijf vormen vier afvalwagens van Detergentis een rij voor de loshal. Zosja zucht en sluit aan in de rij. Een groepje collega’s staat naast de wagens met elkaar te praten. Charlie herkent Felix en zwaait naar hem. Hij slentert richting hun wagen. Zosja zwaait de deur aan haar kant open en laat zich van de stoel glijden.



“Wat zijn dit voor een soort Franse snelwegtaferelen?” vraagt ze als Felix zich bij haar voegt. Ze haalt een pakje Lucky Strike uit haar broekzak.



“Een aantal van de sterilisatieketels is buitenwerking,” antwoordt Felix.



Hij probeert een sigaret te bietsen. Zosja schudt haar hoofd. Hij trekt aan de mouw van haar jas en zet een zielig gezicht op. Alsof er een vervelende vlieg om haar heen zoemt slaat Zosja zijn hand van zich af.



“Kijk dan, de smiecht.”



Daks tikt Charlie op haar schouder en wijst naar Felix. Charlie duwt zichzelf omhoog in de autostoel. Ze kijken hoe Felix zijn hand ongezien naar de broekzak met sigaretten beweegt. Daks leunt over Charlie heen en drukt op de claxon. Iedereen draait zich richting hun afvalwagen, Felix trekt zijn hand terug. Hij werpt Daks een vernietigende blik toe. Zosja beent naar de wagen.



“Sorry,” zegt Daks als ze het portier opendoet.



“Ik dacht dat we konden gaan rijden,” antwoordt Zosja, “Klote ketels.”



De autodeur knalt dicht. Charlie voelt de trilling via de stoel vanuit haar billen omhooglopen. Ze schokt even met haar schouders en laat zich weer onderuitzakken. Daks legt zijn voeten op het dashboard.



“Ik wilde de eekhoorn in de berm begraven,” zegt Charlie na een tijdje.



“O.” Daks draait zich naar haar toe.



Ze blijft vooruitkijken, boort haar blik in het country bouquet-geurboompje aan de achteruitkijkspiegel. &nbsp;



“Je hield me niet tegen toen ik ‘m weggooide,” zegt Daks.



“Nee, ik weet het.”



Buiten gaat het groepje collega’s uiteen. De eerste twee afvalwagens verdwijnen door de metershoge roldeuren van de loods. Zosja klimt de cabine in, gooit het pakje Lucky Strike op het dashboard en start de wagen. Charlie zit te ver onderuitgezakt om de wagen voor die van hen te zien. Ze kijkt tegen Daks’ grijze werkschoenen aan en wacht tot ze het pand binnenrijden. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Op 2 augustus 2023 (15:45) stoppen wereldwijd alle vogels met vliegen. Hoe ziet de wereld er nu uit? Vijf schrijvers reageren op deze gebeurtenis vanuit...

LizzyDizzy en de appels

De kudde

Drakenwachters

Een sierkussentje

De dertigersmaag

De Kip

De rotte vis die niemand ruikt

Zeven verhalen door zeven schrijvers over één festival

Er mag niet op de draak geklommen worden. Teo houdt zes festivalgangers in de gaten die zich bij een van de achterpoten hebben verzameld. Twee van hen laten zich zakken op de klauw. De afzonderlijke tenen vormen drie ideale zitplekken. Het zitten op de poten wordt gedoogd. Ook wanneer festivalgangers plaatsnemen op het uiteinde van de staart laat Teo ze zitten. Een collega probeerde de eerste dag de draak nog volledig vrij van mensen te houden en raakte verzeild in oeverloze discussies. De klauwzitters spreekt Teo niet eens aan. Het risico op klimmers via de poten is minimaal. Het gladde fiberglas waar het beest van gemaakt is biedt nauwelijks houvast. Van veraf lijkt het geschubde lijf reliëf te hebben maar dat is optisch bedrog. De schubben zijn er met een goed gevoel voor diepte op geschilderd.



Het doet Teo denken aan het speeltoestel bij de McDonalds waar ze op de terugweg van vakantie altijd aten. Dat was ook zo vormgegeven dat klimmen op de stukken waar het niet mocht ontmoedigd werd. Op de buitenkant van de glijbaanbuis waren grote plastic bollen bevestigd. Om de schommelkettingen zaten hulzen van pvc. Teo trok op den duur haar schoenen uit en spuugde voor extra grip in haar handen. Zo wist ze uiteindelijk het puntdak van het toestel te bereiken. Ze bleef op het dak zitten tot haar ouders haar misten en haar riepen. In plaats van hen te antwoorden, schoof ze nog meer naar de schuine kant van het dak die vanaf het buitenterras niet zichtbaar was. Ze wist wat haar vader ging zeggen. Het was hun vaste ritueel wanneer ze zich verstopt had. ‘Ik heb toch niet per ongeluk mijn dochter weggetoverd?’ zei hij bij het betreden van de speeltuin. Teo hoorde hoe hij op de glijbaan klopte en haar naam de buis inriep. ‘Ze is echt weg, Odile. Wat een verschrikkelijk slechte goochelaar ben ik ook.’     







‘Teo!’



De collega op de post aan de voorkant van draak zwaait. Hij maakt een drinkgebaar en wijst naar haar. Teo trekt aan de draagband waaraan haar drinkfles hangt en houdt de fles omhoog. Het water vangt zonlicht en even is het alsof ze een schitterende bokaal in de lucht houdt. Niemand ziet haar overwinning. De mensen kijken langs haar heen naar de podia verderop, maken selfies met de draak of sjokken in de richting van het zwemmeer. Velen van hen zweten, een enkeling heeft roodverbrande schouders. Teo is blij met de tube zonnebrandcrème en het paarse vissershoedje die de organisatie aan alle crewleden uitdeelde. De zon is fel en de wolken van vanochtend zijn opgetrokken. Bij de kranen bij de toiletblokken hebben zich inmiddels lange rijen gevormd. Er zijn geen gratis waterpunten en de prijzen van eten en drinken zijn hoger dan voorgaande jaren. Tegen een tweetal, beide met roodgloeiende wangen, zei Teo dat ze hoofdpijn en duizeligheid moesten veinzen en naar de EHBO konden gaan. Je krijgt er een waterflesje als je er met zonnesteekachtige klachten komt. 



Zelf verstopte ze eens een opvouwbare drinkfles onder haar kleren toen ze naar een festival ging. Het ding is op te rollen tot een pakketje niet groter dan een dikke sigaar. Ze klemde het vast achter haar bh, in de holling van haar borstbeen. Als kind reed ze met speelgoedautootjes over de buik van haar vader. In de zomer lag hij vaak op een ligstoel in de tuin. Zijn navel en de diepte van zijn borstbeen waren de plekken waar ze de racers liet crashen. Met zijn hand als een grijper takelde haar vader het gecrashte voertuig omhoog. Soms zette hij een auto niet terug op zijn buik, maar plantte hem op Teo’s kruin. Teo hield haar hoofd zo lang mogelijk stil. Ze telde hoe vaak ze naar de achterdeur en weer terug kon lopen zonder dat de auto viel. Het moment dat ze voelde dat de auto ging vallen, sprong ze op en leek het alsof de val haar beslissing was.     







Teo kijkt naar de kop van de draak. Het beest is getooid met twee horens en zijn snuit en kin zijn voorzien van stekels. Een aantal keer per uur opent hij zijn bek. Er klinkt dan een grommend geluid, de onderkaak zakt naar beneden en vervolgens schiet er een grote steekvlam de bek uit. Even lijkt het hele terrein stil te vallen en hoort Teo enkel het vuur, alsof ze haar oor vlak naast een brandende gaspit houdt. Ze zou zich op de drakenkruin willen nestelen. Zich aan het zicht onttrekken tussen zijn horens en de vlammen tellen. Ze zou naar de miniatuurbomen kijken, naar de miniatuurmensen, miniatuurvelden en wegen. Het hele festival zou in haar handpalm passen. 



‘En alles wat in een handpalm past is weg te maken,’ zei haar vader eens tijdens zijn goochelshow op een kinderfeest. Hij toverde de portemonnee van een van de ouders weg. Ook een tennisbal, servetring, brillenkoker en peer verdwenen. Als spectaculair sluitstuk pakte hij de hamster van de jarige, liet het diertje even aan zijn vingers snuffelen en deed hem vervolgens van het ene op het andere moment in het niets oplossen. Teo keek geschrokt naar haar vader, de andere kinderen klapten en wilden haar vaders handen van dichtbij bekijken. Pas aan het eind van het feest zat de hamster weer in zijn kooi. In de auto terug naar huis zei Teo niks. Niet eerder had haar vader gegoocheld met dieren. Normaal gesproken oefende hij elke truc thuis, met haar als publiek. De truc met de hamster kende ze niet.







Vanachter de staart van de draak komt een man met ferme passen Teo’s kant op. Hij draagt een rieten cowboyhoed en om zijn nek hangt een ouderwetse polaroid camera. 



‘Wanneer spuwt de draak weer vuur?’ vraagt hij zodra hij voor Teo staat. 



Teo moet wat door haar knieën zakken om de man aan te kunnen kijken. Hij heeft de hoed tot op zijn wenkbrauwen naar beneden getrokken. De koordstopper zit onder zijn kin geklemd en trekt de stormband strak om zijn gezicht. 



‘Niemand weet wanneer hij vuurspuwt,’ antwoordt Teo.



‘Je werkt hier toch? Bij de draak,’ bijt de man haar toe. Hij gebaart naar de draak alsof de aanwezigheid van het beest Teo nog niet duidelijk was.



‘Ik houd er zicht op dat er geen mensen opklimmen,’ zegt Teo. ‘Met de tijden wanneer hij vuurspuwt kan ik u niet verder helpen.’  



‘Er zijn dus wel vaste tijden?’ De man trekt de koordstopper van zijn hoed los en wurmt zijn hand onder de rand om het zweet van zijn voorhoofd te vegen. Even lijkt hij niet te weten wat hij met zijn bezwete hand aan moet. Als een haperende machine haalt hij zijn hand een paar keer naar zich toe om hem toch weer vooruit te steken. 



‘Nee, het tijdschema is willekeurig,’ zegt Teo. Ze onderdrukt de neiging de zweethand tegen de buik van de man te duwen. Wanneer haar vader haar een van zijn goocheltrucs probeerde te leren waren haar zoekende handen steevast het punt waar hij kritiek op had. ‘Een goochelaar weet te allen tijde waar zijn handen heengaan,’ zei hij dan. ‘Ook wanneer de truc verkeerd gaat.’ Teo verweet hem later dat hij zich niet aan zijn eigen regels hield. Hij gaf haar niet langer de kieteldood, aaide haar moeder niet als ze samen op de bank zaten en deed geen enkele goocheltruc meer. Ze wilde dat hij zichzelf zou optakelen zoals hij dat ook met de speelgoedautootjes deed, maar hij pakte niks meer vast, ook zichzelf niet.







Voor ze naar het festival vertrok, had ze haar vader het programmaboekje gegeven en hem gewezen op de illusionisten die zouden optreden. ‘Leuk,’ antwoordde hij. Het was niet gemeend. ‘Ik moet de draak bewaken,’ zei ze om nog even zijn aandacht vast te houden. ‘Draken zijn een teken van geluk,’ zei haar moeder die de woonkamer binnenkwam. Ze had meegeluisterd vanuit de keuken en glimlachte naar Teo.







De man met de cowboyhoed is weggelopen. Teo ziet hoe hij de collega bij de voorpoten van de draak aanspreekt en schudt haar hoofd. Ze begeeft zich naar de staart en gaat tussen twee van de stekels zitten. Het fiberglas is warm van de zon. Ze legt haar hand op één van de stekels. Het past bij lange na niet in haar handpalm. Ze heeft op z’n minst nog drie handen nodig om de stekel volledig te kunnen omvatten. 



‘Geluk past in een handpalm,’ zei haar vader toen ze hem een tijd geleden vroeg waarom hij gestopt was met goochelen. Ze antwoordde dat het niet in haar handpalm paste. ‘Ik heb grotere handen,’ zei hij en maakte duidelijk dat het gesprek was afgelopen.   



Aan de voorkant van de draak klinkt gegrom. Het duurt vier seconden tot de drakenbek volledig geopend is, weet Teo. Ze telt en hoort dan de vlam die de draak uit zijn bek spuwt.

Er mag niet op de draak geklommen worden. Teo houdt zes festivalgangers in de gaten die zich bij een van de achterpoten hebben verzameld. Twee...

eerste herinnering

tweede herinnering

derde herinnering

vierde herinnering

vijfde herinnering

Vijf herinneringen aan brandnetels

Over drie dagen is het bevrijdingsdag. Op school hebben we projectweek. Het thema is ‘leven in oorlog’. Vandaag is er een Holocaust-overlever in de klas om te vertellen over haar tijd in concentratiekamp Auschwitz en Bergen-Belsen. De vrouw komt samen met onze Nederlands docent binnen. Ze ondersteunt zichzelf met een paarskleurige wandelstok. De handgreep en de rubberen dop aan de onderkant van het ding zijn felgeel.&nbsp;Ze neemt plaats in de gestoffeerde stoel, die voor de gelegenheid uit de lerarenkamer is gepakt. De tafels hebben we naar achter geschoven, de stoelen in theateropstelling gezet. Ik zit op de tweede rij en ruik de haargel van de klasgenoot voor me. Het ruikt naar te zoete perzik en doet me denken aan een geurstift die ik vroeger had.



De vrouw stelt zich niet voor.&nbsp; ‘Je naam deed er niet toe in het kamp,’ zegt ze. Ze stroopt haar blouse op en laat het serienummer zien dat op haar linkeronderarm is getatoeëerd. Ik kijk naar de vale cijfers en de levervlekken op haar huid.&nbsp; ‘De nummers van mijn drie broers ken ik nog altijd uit mijn hoofd,’ gaat ze verder. Ze vertelt dat er dagen waren dat ze zo ziek was dat ze vergat dat haar broers niet meer leefden. Dat ze ijlde en hen zag lopen. Van de mensen die dagelijks moesten werken buiten het kamp, keerden er velen niet terug. In de barakken braken luizenplagen uit en iedereen had honger. ‘We plukten de brandnetels die langs het prikkeldraad groeiden en kookten er soep van.’



Terwijl de vrouw praat, blijf ik kijken naar het nummer op haar arm. Ik zie het jongetje van de zwemles voor me dat met zijn fiets viel. Hij klapte met zijn kin op straat. Het bloed liep langs zijn hals.&nbsp;Ik vond dat hij iets weg had van een vampier. Een vampier die net iemand had gebeten en daar spijt van had, want hij huilde. Ik was jaloers op het jongetje. Er bleef een winkelhaakvormig litteken achter op zijn kin.&nbsp; Vlak na de val van het jongetje schuurde ik expres met mijn scheenbeen langs een hek. Ik droeg een korte broek. Het was direct hek-op-huidcontact, maar er vormde zich geen winkelhaak. Er welden enkel wat druppeltjes bloed op, zoals gebeurt bij een ui wanneer je die snijdt.&nbsp;



Na school stop ik onderweg bij een strook groen langs het spoor. Er staan brandnetels. Ik pluk de planten met blote handen. De brandharen steken mijn handrug, palm en tussen mijn vingers. Binnen enkele minuten is mijn huid rood en tel ik tientallen netelblaren. Ik gooi de geplukte brandnetels terug tussen de planten en kijk naar mijn gehavende handen. Ik wil dat de netelblaren blijvend zijn. Maar nog voordat ik thuis ben, is de meest hevige roodheid weggetrokken.

Over drie dagen is het bevrijdingsdag. Op school hebben we projectweek. Het thema is ‘leven in oorlog’. Vandaag is er een Holocaust-overlever in de klas...

Mijn opa heeft de brommer van mijn broer tussen de brandnetels verstopt. Ik zag hem met de Tomos de hoek om verdwijnen. Iets verderop ligt een stuk braakliggend terrein. Er waren plannen om er een buurttuin te realiseren, maar de gemeente wil de juiste vergunning niet afgeven. Nu is het een dumpplek voor oud witgoed en smoezelige tuinkussens. Een groot deel van de grond is overwoekerd door brandnetels, kleefkruid en zevenblad.



Als mijn opa terug is, doe ik alsof ik van niks weet. Ik wil niet dat hij me medeplichtig maakt. ‘Je broer heeft zijn brommer niet op slot gezet,’ zegt mijn opa. ‘O,’ antwoord ik en blader verder in de Wehkamp catalogus.&nbsp;Het papier voelt glad en ruikt intens naar printerinkt. Een aantal bladzijden heeft een ezelsoor. Ik sla de catalogus open op een van de gemarkeerde bladzijden. Mijn opa kijkt met me mee en wijst een kledingstomer aan. Ik knik, vraag niet wanneer hij denkt zijn kleren te gaan stomen. Mijn opa koopt dingen en gebruikt ze niet. Vaak staan de aankopen een aantal dagen in de woonkamer, om vervolgens te worden opgeborgen op zolder of in de garage.&nbsp;



Hij onthoudt wat waar ligt. Dat weet ik zeker. Toen ik klein was, wist hij precies wanneer ik meer dan één sprits had gepakt. Zelfs nu weet hij het wanneer mijn broer en ik in zijn afwezigheid koffie hebben gedronken. Dan zegt hij dat twee afgestreken maatlepels koffie voldoende is. Ik verdenk hem ervan de koffie te wegen voordat wij komen. ‘Doet je broer dat thuis ook?’ vraagt mijn opa. ‘Wat?’ ‘Zijn brommer niet op slot zetten.’ Ik haal mijn schouders op. Mijn opa zuigt zijn wangen naar binnen. Hij lijkt op de schreeuwende man van Munch.&nbsp;



Met mijn tante en neefjes bladerde ik een keer door een oud fotoalbum. Op de eerste foto in het album stond mijn opa met een gebruinde huid en een pompadour kapsel. Hij stond tegen zijn motor geleund en lachte. Zonder dat de anderen het zagen, hield ik tijdens het bladeren mijn ogen dicht.&nbsp;



Op de trap klinkt gestommel. Mijn vader en broer komen de woonkamer binnen.&nbsp; ‘Het bed staat,’ zegt mijn vader. ‘Ik heb het hoofdeinde al een stukje omhoog gezet zoals de arts adviseerde. En je moet ’s nachts gaan zitten tijdens het plassen.’ Ik kijk naar mijn opa. Hij heeft zijn wangen nog steeds naar binnen gezogen. Zijn handen zitten diep weggestopt in zijn broekzakken. Ik zie zijn vingers onder de stof bewegen. Ik weet dat hij zijn duimnagel in de toppen van zijn andere vingers drukt. Dat doet hij wanneer hij stilstaat. ‘Beweging zet aan tot vergeten,’ zei hij eens. Soms zie ik voor me hoe hij opgebaard ligt en ook dan nog met zijn vingers friemelt.&nbsp;



‘Waar wil je dat ik de handleiding van de afstandsbediening neerleg, opa?’ vraagt mijn broer. Mijn opa laat zijn wangen weer naar buiten ploppen. Het klinkt alsof hij de lucht een klapzoen geeft. Hij haalt zijn schouders op. Mijn vader pakt de handleiding uit mijn broers hand en legt hem midden op tafel. ‘We halen die oude matras nog even naar beneden en dan zijn we klaar.’&nbsp; ‘Klotebed,’ zegt mijn opa als mijn vader en broer boven zijn. Ik grinnik. Hij geeft me een zachte tik tegen mijn achterhoofd. Wanneer hij me aanraakt heb ik altijd heel even de neiging hem vast te pakken. Ik wil zijn gefriemel stoppen en vragen of het echt zo erg is niet kunnen vergeten.&nbsp; ‘Je hebt nu wel een visco-elastisch traagschuimmatras,’ zeg ik. Mijn opa schudt zijn hoofd. Hij laat zich zakken op de stoel naast me en schuift theatraal de handleiding naar zich toe. ‘Ga je je broer helpen zoeken?’ vraagt hij. ‘Zoeken waarnaar?’ ‘Zijn brommer.’ Ik geef geen antwoord. Ik denk aan de keer dat hij met mijn voetbalschoenen hetzelfde deed als met de brommer. Na het spelen op het trapveldje liet ik de schoenen bij de voordeur staan. Ze waren weg toen ik naar huis wilde gaan. ‘Als iets van jou is, moet je dat bij je houden,’ had mijn opa gezegd. In tranen liep ik de hele wijk door. Ik vond de schoenen op de dumpplek. Eentje lag in een aftandse wasdroger, de ander tussen de brandnetels. ‘Ik heb hem toen verteld waar ik mijn voetbalschoenen vond. Hij wist meteen dat jij het had gedaan,’ zeg ik. Zorgvuldig vouwt mijn opa de handleiding op tot hij de grootte heeft van een post-it.

Mijn opa heeft de brommer van mijn broer tussen de brandnetels verstopt. Ik zag hem met de Tomos de hoek om verdwijnen. Iets verderop ligt...

Het aantal kraampjes aan huis waar eieren worden verkocht is niet op twee handen te tellen.&nbsp;&nbsp;Er vliegen kevers zo breed als onze duimtoppen. We zien ze zwevend in de lucht of platgereden op fietspaden. De weg naar het meer kenden we na een aantal dagen uit ons hoofd. We mogen er met z’n tweeën heen fietsen. Zonder ouders voelen de bomen groter. Ik heb het gevoel het bos in te kunnen fietsen en te kunnen verdwijnen.&nbsp;



‘Wanneer denk je dat papa en mama ons zouden gaan zoeken als ze ons niet bij het meer konden vinden?’ vraag ik mijn zus. We fietsen stuur aan stuur. Ik kan de zonnebrandcrème die ze niet goed heeft uitgesmeerd in haar nek zien zitten.&nbsp; ‘Meteen,’ antwoord ze. ‘Vooral als onze fietsen en spullen daar niet liggen, want dan zijn we nooit aangekomen.’&nbsp;



Ik denk aan de fietsen die op de oevers van sloten en vijvers liggen wanneer er gebaggerd is door de gemeente. De sloot waar wij langs fietsen kan niet gebaggerd worden. Vlakbij de oever staan bomen. Ze staan dicht op elkaar en houden het zonlicht tegen. Ik kan niet zien waar de kruin van de een eindigt en de ander begint. We noemen dit het Kille Kikkerpad en fietsen er hard om in de zon te zijn voordat we kippenvel krijgen.&nbsp; Waar de sloot ophoudt, versmalt het pad meteen en kunnen we niet meer naast elkaar rijden. Op sommige stukken is het zelfs voor één persoon eigenlijk te krap door brandnetels en fluitenkruid die over de weg hellen. Het is onmogelijk om er te fietsen zonder dat de planten tegen onze benen zwiepen.&nbsp;



De eerste keer dat we naar het meer fietsten, zaten mijn benen onder de netelblaren en striemen. Met mijn nagel zette ik kruisjes in de blaren. De zonnebrandcrème prikte op de plekken waar de plantenstengels mijn huid hadden opengehaald.&nbsp;Een halfuur lang stond ik tot mijn knieën in het water. Mijn benen tintelden van de kou waardoor ik de jeuk niet meer voelde.&nbsp;



Om toch in mijn badpak te kunnen fietsen, trek ik sindsdien voetbalsokken aan. De dikke stof vangt de zwiepende stengels en brandharen op. Bij het meer pluk ik dan de witte fluitenkruidbloemetjes eraf en tel op welke sok er het meest zitten.



Vandaag wint mijn linkerbeen. Ik gooi de bloemetjes van de linker sok in de lucht, die van de rechter begraaf ik in het zand. De sokken trek ik over de handvatten van mijn fietsstuur. Het zijn net de oren van de hond van mijn oom en tante. Een basset hound, waarvan de buik over de grond lijkt te slepen. In het meer mogen geen honden zwemmen. Iets verderop is er een spartelvijver speciaal voor honden aangelegd. Op het bord dat de weg ernaar toe wijst, staat een plaatje van Dribbel met een duikbril.&nbsp;



‘De kikkertjes zijn er nog steeds,’ roept mijn zus vanaf de waterkant. Ik geef mijn basset hound-fiets een klopje op het zadel en ren naar haar toe. Ze zit op haar hurken in het ondiepe water. Ik blijf staan op de plek waar het strand overgaat in het meer en zorg ervoor dat alleen mijn tenen nat worden. In het water lijken ze groter, niet meer passend bij de rest van mijn voeten.&nbsp; ‘Zitten er bij jou veel?’ vraagt mijn zus.&nbsp; Ik knik. ‘Ze komen aan land.’&nbsp; Ik weet precies waar ik moet kijken. De meeste kikkertjes zitten in de strook modder aan de waterrand. Een aantal heeft nog een staart. Ik wip een kikkertje dat al helemaal kikker is uit de modder en hevel hem over op het droge zand.&nbsp; ‘Kijk,’ zegt mijn zus. Ze wijst naar een kikkertje dat op zijn rug in het water drijft. ‘Die heeft nooit gevoeld hoe het is om te kunnen springen.’

Het aantal kraampjes aan huis waar eieren worden verkocht is niet op twee handen te tellen.&nbsp;&nbsp;Er vliegen kevers zo breed als onze duimtoppen. We zien...

In de wijk fietste een man waar we allemaal bang voor waren. Hij droeg winterjassen in de zomer en rinkelde met zijn fietsbel wanneer er geen andere weggebruikers waren. Het gebel was onze redding wanneer we buitenspeelden. We hoorden hem al van ver aankomen en konden zo op tijd in de bosjes duiken. Een keer schreven we met stoepkrijt ‘verboden uw fietsbel te gebruiken’ op het asfalt. De man fietste eroverheen zonder ook maar iets naar beneden te kijken.&nbsp;



We wisten waar hij woonde. Het was het huis waar niemand langsging om kinderpostzegels te verkopen. De voortuin was betegeld. Tussen de voegen van de tegels groeide mos. Er stond één plantenbak. Het ding was van wit steen en had de vorm van een vrachtwagen. De oplegger was enkel gevuld met potgrond. In de herfst ontspruitten er soms breeksteeltjes. De ramen zaten onder het stof en er hingen plisségordijnen voor die altijd omhooggetrokken waren.&nbsp;



Met Misha, die achter de man woonde, bespiedde ik urenlang het huis. Vanuit de werkkamer van Misha’s moeder hadden we goed zicht. We zaten op het bureau, allebei in een slaapzak om in weg te kunnen duiken als de man onze kant op zou kijken. Om en om keken we door de operakijker die we vonden op zolder. Voor de ramen aan de achterkant van het huis hingen geen gordijnen. We konden een deel van een houten tafel zien. Op de tafel stonden een fles blauwe Gazeuse en een cd-speler. In de vensterbank lag een stapel reclamefolders.&nbsp;



De man zagen we twee keer. De eerste keer liep hij naar de schuur waar hij een droogmolen uithaalde. Hij plantte het ding in een gietijzeren parasolvoet middenin de tuin. De tweede keer, kort daarna, kwam hij naar buiten met een volle wasmand en begon handdoeken op te hangen. De aanblik van de man die de was ophing, was zo normaal dat we het eng vonden. We waren er zeker van dat hij regelmatig kittens in een handdoek rolde en ze vervolgens tegen de muur smeet. Of dat hij zijn eigen teennagels en tanden uittrok. Met de operakijker speurde ik elke handdoek af op bloedvlekken. Eén spatje bloed was voldoende om te bevestigen dat de man dingen deed die niet klopten.&nbsp;&nbsp;



*



Van de een op de andere dag is de man er niet meer. Mijn ouders zeggen dat hij waarschijnlijk is verhuisd, maar dat geloof ik niet. Er heeft geen verkoopbord in de tuin gestaan en de vrachtwagen-plantenbak staat er nog. De oudere buurjongens vertellen dat hij niet meer leeft. Hij heeft zich doodgegeten aan brandnetels. De weken voor zijn dood is hij gezien op alle plekken in de wijk waar brandnetels groeien. Daar waar hij was geweest, waren delen brandnetels lukraak geplukt. Onregelmatig gekapt zonder beleid.&nbsp; ‘Alsof er een dolleman doorheen was gebanjerd,’ zegt de jongen van twee straten verderop. Daarna is de man niet meer gezien. Hij at dagen achtereen niks anders dan brandnetels. In zijn slokdarm en maag ontstonden netelblaren. Op die netelblaren vormden zich weer nieuwe blaren. Zo zwol hij vanbinnen op en stierf door verstikking. De postbode maakte uiteindelijk een melding, toen de post achter het glas in de voordeur zichtbaar opstapelde. Met een stormram wist de brandweer binnen te komen. De man werd aangetroffen in zijn oorfauteuil in de woonkamer. Er werd niet geprobeerd hem te reanimeren.&nbsp; ‘Zijn lichaam was al aan het ontbinden,’ zegt de jongen.



Met Misha ga ik naar het huis van de man. De plisségordijnen zijn naar beneden getrokken. We betreden de voortuin en staan een tijdje in stilte voor het huis. We durven beiden niet aan te bellen, bang dat de man toch ineens opendoet. Ik kijk om me heen of niet een van de buren ons in de gaten houdt. De straat is leeg. Op de schutting van de buren zit een ekster. In de verte klinkt het gedender van een trein. Als de wind goed staat, kun je de omroepster van de NS horen.  ‘De stoel staat er nog,’ zegt Misha. Ik druk mijn gezicht tegen het raam. Er ligt een olijfgroen gevlochten vloerkleed op de grond. Aan een van de wanden hangt een pluche hertenkop. Over de leuning van de fauteuil hangt een vest. ‘Ze moeten de nieuwe bewoners maar niet zeggen wat hier gebeurd is,’ zeg ik.  Misha knikt. Ik wend me af van het raam en hurk naast de vrachtenwagen-plantenbak. De wielen hebben net als de tegels een groene aanslag. Op de voorruit zit vuil. Het zou gevaarlijk zijn om met zo’n vieze ruit de weg op te gaan. Met de mouw van mijn jas veeg ik de ruit schoon.

In de wijk fietste een man waar we allemaal bang voor waren. Hij droeg winterjassen in de zomer en rinkelde met zijn fietsbel wanneer er...

Het water van de sloot is bedekt met kroos. Mijn moeder geeft me een oud sneetje brood en vertelt dat oma als kind bijna was verdronken omdat ze kroos aan zag voor een grasveld. Ik pluk stukjes ter grootte van mijn vingertop van het brood. Nog voor ik het eerste stuk in het water gooi, snellen vier eenden onze kant op. In het kroos blijft hun gang zichtbaar als de sporen van een vliegtuig. Ik vraag mijn moeder of er in de vijver van oma geen eenden waren die haar het water lieten zien.&nbsp; ‘Ik denk het niet,’ zegt ze.&nbsp; Ik neem me voor altijd een sneetje brood bij me te hebben om eenden te kunnen lokken en te zien of ze over het gras lopen of er sporen in zwemmen.&nbsp;



Het aantal eenden verdubbelt. Ze happen niet alleen naar het brood, maar ook naar elkaar. Een van hen is steeds te laat. Het dier houdt zich afzijdig. Ik wijs mijn moeder op de zielige eend.&nbsp; ‘Straks gaat hij dood,’ zeg ik.&nbsp; Ze antwoordt dat hij best even zonder eten kan. Ik ben bang dat iedereen dat denkt en de eend zonder mij reddeloos verloren is. Om de andere eenden af te leiden, gooi ik een snee brood in z’n geheel in hun midden. Alsof er een implosie plaatsvindt werpen de dieren zich op het brood. Ik laat me verder afzakken richting de waterkant. De zielige eend heeft zich in een kleine inham verschanst. De ronding is omgeven door brandnetels. In het water drijven plastic doppen en een pakje Capri-Sun. Tussen het kroos en de gekleurde doppen lijkt de eend op de badeend van mijn broertje. Zijn eend is groen, heeft een vlinderstrik en zit in een plastic bal. De bal is gevuld met een laagje water waarin gekleurde bolletjes drijven. Hoe je de bal ook rolt of schudt, de eend blijft altijd met zijn kop omhoog zwemmen.&nbsp;



Ik wil de zielige eend in zo’n bal stoppen en meenemen, maar ik weet dat mijn moeder vindt dat een eend ook zonder thuis kan. Ik betreed de brandnetelring. Mijn armen houd ik gespreid zoals mensen doen wanneer ze in koud water staan. Bij elke stap trek ik mijn been omhoog om op de brandnetels te kunnen stappen nog voor ze me kunnen prikken. Ze prikken me wel. De stengels zijn te hoog en de stof van mijn zomerbroek te dun. Ik geef geen krimp. Ik weet dat je aan netelblaren niet dood kan gaan. De zielige eend kwaakt. Ik fluister lieve woordjes om hem gerust te stellen. Het brood scheur ik in zulke kleine stukjes dat ik zeker weet dat hij ze makkelijk kan eten. In een rap tempo hapt de eend de broodstukjes tussen de drijvende doppen vandaan.&nbsp; ‘Hij heeft heel erg honger,’ roep ik naar mijn moeder. Ik verscheur een tweede en derde snee brood en gooi alles in de inham. ‘Ik heb hem een voorraad gegeven,’ zeg ik terug bij onze fietsen.&nbsp; ‘Goed zo,’&nbsp;antwoordt mijn moeder en ze stopt de lege broodzak in haar fietstas.



*



Ik ga een paar keer kijken of het goed gaat met de zielige eend. Ik herken hem niet. Er zijn twee andere eenden die op hem lijken. Ze hebben hetzelfde verendek en ze zijn even groot. Geen van de drie komt naar me toe zwemmen als ik aan de waterkant sta. Er is van mijn reddingsactie niks achtergebleven.

Het water van de sloot is bedekt met kroos. Mijn moeder geeft me een oud sneetje brood en vertelt dat oma als kind bijna was...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Francis Nagy

Stukken geschreven door Francis Nagy

Straatschrapers

Drakenwachters

vijfde herinnering

vierde herinnering

derde herinnering

tweede herinnering

eerste herinnering

Boeken voor de eeuwigheid

Lampje

Een klein leven

Menu

Social

Contact

Credits