sneeuwlaarzen

Francesca Birlogeanu

uitje

Leonie Moreels

Let it be

Chard van den Berg

Genetisch dichter bij de woolly mammoth dan bij het huidige kabinet

Isa Bob van Rooy

De Oplichting (6)

Jaap Blankespoor

Ongemak in dialoog - 3

Lelie Danesh

Dit verhaal bevat grensoverschrijdend gedrag



‘Kom maar jochie,’ zegt huisoudste Mozes terwijl hij een glas onder de kraan houdt en geduldig maar resoluut aan de koudwaterknop wrikt. Hij heeft een kinderlijk gezicht, ondanks de gekartelde schaduw over zijn kaaklijn en keel. Zijn wangen staan bol en het puntje van zijn neus is zachtrond.



Ik, de hospitant, ben de ouders/verzorgers van Mozes dankbaar voor het dagdeel waarop ze moe en ongetwijfeld onvoldaan naar het gemeenteloket zijn geslenterd om hun kleintje een trauma te bezorgen. Unieke namen zijn namen die je onthoudt en een naam onthouden is tien punten extra, die bij mijn andere pre’s worden opgeteld wanneer ik in de bus naar huis zit en er in deze kamer vol vuur over mijn lot wordt beslist onder het verantwoordelijke genot van een spa rood. Ik stel me besluitvormingen over nieuwe huisgenoten graag rationeel voor, aangezien ik mezelf op die manier de grootste kansen toedicht. Puur rationeel bekeken ben ik de beste huisgenoot.



Mozes overhandigt mij het glas. ‘Bedankt, Mozes,’ zeg ik.



Mozes laat zich in de hoek van de bank tegenover mij zakken als een bergbeklimmer in de afgrond, zijn heupen lager dan zijn knieën wanneer hij de zitting bereikt, naast zijn drie huisgenoten. Dat zijn meiden, variërend van twintig tot drieëntwintig jaar. Ik vraag me af wie van de drie de jongste is, en of er twee toevallig dezelfde leeftijd hebben. Wat ik zeker weet is dat Mozes geen veto uitspreekt tegen blond.



Naast mij staan twee afgebladderde lege stoelen. Ik hoop dat de trein van mijn concurrenten tussen twee weilanden in is gestrand, een hoge stoeprand het rubber van hun voorwiel precies goed heeft geraakt, of dat hun oma levenloos is aangetroffen op het vloerkleed tijdens een marathonuitzending van Nederland in Beweging. Niet alle drie tegelijk – er zijn grenzen aan het egoïsme dat een huizentekort veroorzaakt. Die liggen ongeveer bij de hoeveelheid ellende waarbij iemand naar zijn levenseinde snakt, maar kunnen opgeschoven worden naarmate het aantal teleurstellend verlopen avonden blijft toenemen.



Ik sluit niet uit dat die versoepeling van de moraal vandaag plaatsvindt.



Terwijl ik aan mijn glas nip alsof er kokendhete vloeistof in zit, slaat het middelste meisje haar ene been over het andere. ‘Moest je van ver komen?’



Voor mijn ogen (eigenlijk erachter) verschijnt een beeld van een zwarte ruimte, helwit licht dat zich vanuit de kern verspreidt. Een roodharige vrouw die me hardhandig uit de behaaglijke grot sleurt. Stipjes die tevoorschijn schieten als kinderen voor een net afgeleverde snoepautomaat. Een explosie van stipjes. Ruis. In een vroegwijze bui heb ik de navelstreng die mij het leven oplegt om mijn nek gedraaid – het knopen leggen beheers ik nog niet.



Volgend beeld: staand voor het kindergraf van mijn zusje. Ik ben tien jaar oud en me onomkeerbaar bewust van mijn sterfelijkheid. Het is de eerste keer dat ik stuiptrekkerig begin te grijnzen wanneer ik snotverdrietig ben.



Twaalf jaar: mijn eerste dag op de middelbare school zit erop. Als ik met gekrulde lippen het tuinpad op loop en mijn moeder met opgetrokken benen in de hoek van de sofa zie zitten, begin ik onbedaarlijk te huilen.



Zestien jaar: eindelijk kus ik een meisje, het is de tweelingzus van mijn slechtste vriend en ze wil meteen méér, ik doe dingen waar ik niet rijp voor ben terwijl mijn vriend me buiten aan het zoeken is op pleintjes en pannaveldjes waar ik nu de onschuld voor verloren ben.



Eenentwintig jaar: ik treed dagelijks huizen binnen waarop ik diezelfde avond nog te horen krijg dat ik nooit meer terug hoef te keren.



‘Zaltbommel,’ zeg ik. ‘Ik kom uit Zaltbommel.’



Er wordt aangebeld, onbescheiden. Mozes vliegt op. Het lijkt alsof hij gelanceerd wordt door de veer die bijna door de pluizige stof van de bank heen steekt. Mozes loopt de woonkamer uit en sluit de deur achter zich. De klink valt op tien voor half tien. Ik weet niet waarom maar plots zakt de moed me in de schoenen.



‘Zaltbommel,’ herhaalt het middelste meisje op een bedachtzame toon. ‘In de buurt van Den Bosch, toch?’



‘Exact,’ zeg ik. Ik baal ervan wanneer mensen weten waar het kutstadje ligt waar ik vandaan kom; er wordt me kostbare gespreksstof ontnomen.



‘En jullie?’ vraag ik terwijl mijn ogen hen keurig alle drie langsgaan en ik nog eens aan mijn glas nip. ‘Waar komen jullie vandaan?’ Misschien had ik beter kunnen vragen of ze hun naam nog eens wilden herhalen. Ik heb slecht geluisterd toen ik ze een hand gaf, ik was gefascineerd door het verschil in ruwheid van hun vingers terwijl hun gezichten even glad zijn.



Er zat een Julia tussen. Natuurlijk zat er een Julia tussen.



Mozes opent de deur en het eerste wat die vloerpruik achter hem zegt is: ‘Hé, een bekende!’ Hij wijst mij aan en ik verslik me in mijn water, het spettert op mijn jeans.



Justin trekt zijn jas uit met een vitaliteit die ik allang niet meer bezit en zegt tegen de drie meiden op de bank: ‘Dat is Valentijn. Ik ben Justin. Wij komen elkaar bij iedere hospi tegen!’



Ik weet niet of de hel bestaat, maar als hij bestaat, laat hem een extra beveiligde afdeling hebben waarin martelingen plaatsvinden die zelfs het schemerlicht niet kunnen verdragen. De vorige keer, na een hospiteeravond die zo slecht verliep dat ik na afloop als statement (gericht aan wie?) meteen mijn telefoon uitzette, drukte ik Justin in het trappenhuis op het hart dat hij moest kappen te zeggen dat wij elkaar kenden van eerdere mislukte avonden, aangezien dat onze kansen bij het huidige huis zou verkleinen. Hij zei: ‘Zo denk ik niet. Het is toch niet onze schuld dat we niet worden uitgekozen?’ Hij sloeg me op mijn schouder. ‘Wij zijn oké, Valentijn. Wij zijn supergoede gasten.’



Die avond schrobde ik zelotisch met een washandje over de plek waar Justins knokige hand was beland. Ik geloof niet in vriendschappen die zijn opgebouwd uit ervaringen van gedeeld falen.



‘Doe mij ook maar water,’ zegt Justin. Mozes loopt de open keuken in om geduldig maar resoluut te wrikken aan de klemmende kraanknop. Justin keert zich met een ons-kent-ons-blik naar mij toe. ‘Als je zo vaak per week als wij moet hospiteren – als je dan steeds bier drinkt, dan zou je nog alcoholist worden!’



De drie meiden moeten lachen. Beleefdheid, ongetwijfeld. Ik doe mijn best hetzelfde te presteren, maar het lukt me niet meer. Dit is de vijfde keer in een week dat ik hem deze grap hoor vertellen en hij gaat hem zelf steeds leuker vinden. Zou hij beseffen dat er iedere avond over zijn toekomst wordt beslist?



‘Kom maar jochie,’ zegt Mozes verderop.



*



Mijn bovenlichaam schudt krachteloos mee met de rammelende bus. Als ik geen stoel onder mijn billen had gehad was ik ongetwijfeld gevallen, had ik laveloos gelegen in het gangpad. Ik ben plots zo moe. Ik heb het geluid van mijn telefoon aangezet, net als het internet, en probeer wakker te blijven. Bij iedere hospi laat ik iets achter en ik weet niet hoe vaak ik dit nog aankan zonder iets terug te krijgen, op de gebruikelijke major fuck you aan het einde van de avond na. Justin zou zeggen: ‘Ze hebben niet tegen jou gekozen, ze hebben voor iemand anders gekozen.’ Dat is optimisme: een woordspel voor ontkenners.



Ik plaats mijn elleboog op het vensterbankje voor het raam. Het licht hierbinnen is grotendeels gedimd: ik kan naar buiten kijken. Justin woont de-hemel-zij-geprezen al in Utrecht, bij zijn ouders, en is op de fiets vertrokken. Zijn achterlicht is stuk. Omwille van het huizentekort heb ik hem niet gewaarschuwd. Hij fietst naast de bus. Nu en dan haalt hij hem in, wordt weer ingehaald. Hij heeft niet door dat hij vijandig publiek heeft, rechts van hem. Hij trapt zo… kinderlijk. Uiteindelijk is optimisme niet alleen een woordspel, maar ook een waan, waaruit de een eerder dan de ander wordt bevrijd. Sommigen hebben een zetje nodig. Hoe mooi zou het zijn als de buschauffeur zo linksaf de bocht omslaat en hem over het hoofd ziet.



De derde hospitant is niet komen opdagen. Vijf anderen hadden eerder al afgezegd. Vanavond speelde Nederland tegen Ecuador (‘1-1’ stond in een pushmelding) en hoewel voetbal op de universiteit een groter taboe is dan schurft en soa’s zullen mannen toch jongens blijven. En het is koud. Donker. Vrijdag. Vandaag hospiteren is de definitieve troosteloosheidsverklaring van jezelf.



Er zal tussen Justin en mij worden gekozen. ‘Het is niet anders,’ zei Mozes. Dat vond Justin erg grappig. Hij lacht alsof er een koude douchestraal op zijn naakte lichaam kletst. Degene op wie de keuze valt zal snel gebeld worden, de ander krijgt een mailtje, waarin ongetwijfeld staat ‘dat we je nog veel succes wensen bij het vinden van een kamer – als het inshallah maar niet bij ons is.&#8217; Die toevoeging lees ik er zelf bij, na de hoeveelste afwijzing ik daarmee begonnen ben weet ik niet.



Vond ik het huis bij me passen? Vond ik de huisgenoten bij me passen? Het zijn vragen die in de loop van de tijd in belang zijn afgenomen, net zoals ikzelf. Wordt er gerookt? Wordt er gezopen? Is de vloer onzichtbaar? Staat er een met vet overgoten bierflesje op tafel waarin een kaars is gepropt? Als op een van deze vier vragen het antwoord ‘nee’ is, vind ik het huis opperbest geschikt voor mij.



Justin slaat af. Hij weigert zijn hand uit te steken – helaas zonder gevolgen. Dit is de laatste keer dat ik hem zie. Godver, ik denk dat ik hem ga missen, ergens.



We zijn een halfuur geleden het huis uit gestapt. Ik zou nu wel zo’n beetje gebeld moeten worden. Wat als ik niet gekozen word? Wat als Justin gekozen wordt? Ik dacht altijd dat ik hoopte zo min mogelijk concurrenten te hebben op een avond, want dan had ik meer kans. Logisch redeneren, rationeel bekijken.



Dat dacht ik fout. Ik mag niet verliezen van iemand die het leven niet begrepen heeft. Want als hij wint, dan heb ik misschien –



Ik kan mijn ogen amper open houden, alsof mijn lichaam me wil beschermen. Een kind dat verstoppertje speelt, midden op het plein gaat staan met zijn handen voor zijn ogen en denkt: niemand kan mij zien.



Buiten zijn de bewoners van de stad. Ze lopen nonchalant, ze fietsen zorgeloos, ze hebben geen rugzak bij zich. Ik haal mijn elleboog van de vensterbank, leg mijn hand op mijn jeans, bovenop de telefoon in mijn zak. Ik kneed mijn dij – wakker blijven.



Dan klinkt er een geluid. Mijn hart slaat over. In een ondefinieerbaar kort moment hoor ik een klank van zowel extatische voor- als dramatische tegenspoed. Opnieuw wordt mij de vraag gesteld of ik van ver heb moeten komen.

Dit verhaal bevat grensoverschrijdend gedrag ‘Kom maar jochie,’ zegt huisoudste Mozes terwijl hij een glas onder de kraan houdt en geduldig maar resoluut aan de...

Schurft en soa’s

Gras

De veertienjarige Jarno Vink had zich op zes hoog met een verrekijker voor het raam verschanst. Hij deed dit iedere middag, vlak na de lunch, sinds de zomervakantie begonnen was. ‘Als ik zo’n grote tuin had,’ verzuchtte hij. Hij trok zijn bureaustoel naar voren en probeerde tevergeefs het zitgedeelte hoger te krijgen. Zijn voeten bungelden, tikten de muur onder het raam aan.



Hij wist wel wat hij zou doen als hij zo’n grote tuin had. Daar had hij immers de hele vakantie over nagedacht. Hij zou alle grassprietjes afzonderlijk met een nagelschaar bijknippen, hij zou alle wortels van het groen een voor een met een pipetje bewateren en hij zou voor elke hortensia apart een dakje van hout in elkaar timmeren als er hagel was voorspeld. ‘Als ik zo’n grote tuin had,’ zei hij hardop, ‘zou ik nergens anders willen zijn, m’n hele lange leven niet. Maar die klootviolen die er wonen, die zíe je amper. Die hebben er twee kinderen, twee auto’s en een Rottweiler bij genomen om zich bezig te houden.’



Hij pauzeerde. Achter zich hoorde hij een lattenbodem kraken. Een omslaande pagina. Geen vragen.



Wat Jarno het allerergste vond, was dat ze een robotgrasmaaier hadden. Gevoelloos reed dat ding zijn rondjes. Nu ook weer – en de familie had hij niet gezien. Hoe kon het toch dat hoe meer mensen hadden, hoe minder ze ermee deden? Jarno had bijna niets, en hij deed er alles mee. Zijn step bijvoorbeeld, daarvan waren de handvatten helemaal weggesleten. Hij moest er niet aan denken dat een ander ermee aan de haal ging.



Deze mensen lieten hun gazon onderhouden door een tuinman én een robotgrasmaaier. Misschien maakten ze de tuin alleen maar zo mooi om arme jongetjes op zes hoog aan de rand van de stad te pesten, dacht Jarno. De zomervakantie maakte hem altijd een beetje somber, waarschijnlijk omdat iedereen dan iets leuks ging doen en hij niet.



‘Lopen er nog lekkere wijven voorbij?’ klonk het achter hem. Woedend draaide Jarno met zijn hoofd. Hij zag een ondefinieerbare crèmekleurige vlek, die na het afzetten van zijn verrekijker het linkerdijbeen van een bikinimeisje bleek te zijn. Het was zijn broer ook dit jaar gelukt de zomervakantiespecial van de Linda Meiden te jatten uit de supermarkt.



‘Jij altijd met je wijven,’ snauwde Jarno. Geërgerd draaide hij zijn gezicht weer terug. Hij plantte zijn ellebogen op de kokendhete vensterbank, waarop de vliegen bijtgaar lagen, en duwde de verrekijker tegen zijn gezicht.



Meteen zag hij het. Een misselijk gevoel trok door zijn onderbuik.



Resoluut legde hij de verrekijker neer en trok zijn step achter de voor twee personen volgestouwde kledingkast vandaan. Zijn broertje sprong op.



‘Waar gaan we heen?’



‘Jij blijft hier,’ zei Jarno zonder omkijken. Met je wijven, dacht hij erbij. Hij vouwde de step om zijn nek en holde de kamer uit. De lift was bezig om naar de tiende verdieping te kruipen, als een witgerande tuinslak op een sering, dus dook hij het trappenhuis in. Stoof steppend de straat uit.



Vanaf zeshoog keek zijn broertje hem na met de verrekijker, waarvan het linker glas bezoedeld was met een dode vlieg. Was hij blijven kijken, dan had hij na de vakantie eindelijk een verhaal gehad om te vertellen op school. Helaas: een knap meisje in shorts liep in tegengestelde richting voorbij.



*



Met het zweet prikkend in zijn ooghoeken kwam Jarno aan bij de brede bungalow van de familie. Een manshoog spijlenhek scheidde de voortuin van de stoep. De tuin liep links van de bungalow door naar achteren, waar het uitgestrekte gazon wachtte dat Jarno vanuit zijn kamer zo goed kon zien. Jarno wrong zijn hoofd tussen twee spijlen van het hek, tot aan zijn flaporen. Door de reflecterende glazen puien van de bungalow heen, kon hij het bruine bolletje amper zien liggen. Was het nou wel of geen egel? Het zou ook een speeltje van de hond kunnen zijn. Maar die robotgrasmaaier kwam eraan, dus hij kon geen risico nemen.



Een hoge poort scheidde de stoep van de lege oprit. Gelukkig was er op het smalle muurtje naast de poort een deurbel bevestigd. Een videodeurbel zelfs. Jarno verdiepte zich al sinds hij heel jong was in dingen die hij nooit kon krijgen. Videodeurbellen dus. Maar ook Lamborghini’s en tassen van The North Face. Andersom werkte het niet zo: als hij in het bijzijn van zijn klasgenoten over Mama Mancini of Enrico Benetti sprak, werd hij glazig aangekeken. Dat vond hij niet erg, want hij sprak liever niet over de goedkope spullen van thuis. In ieder geval wist Jarno dat dit een heel erg dure videodeurbel was. Minstens vijf keer zo duur als de nieuwprijs van zijn verrekijker, die hij bij de kringloop had gevonden.



Hij drukte op de knop van de Ring Video Doorbell Elite, en een kring van blauw licht verscheen. Het deuntje was hem welbekend. Nu moest hij praten, dus vertelde hij wat er aan de hand was. Er gebeurde precies niets. Na tien seconden verdween het blauwe licht en was het stil. Hij drukte nog eens op het knopje. Hij zwaaide naar het woonkamerraam maar zag alleen zijn eigen spiegelbeeld tussen de spijlen door: een jongeman met te lang haar en zwarte vlekken onder zijn oksels en rond zijn hals. Op het moment dat hij wilde weglopen, klonk er een krakerige mannenstem uit de intercom. Dat was waar ook: deze videodeurbel was gekoppeld aan de telefoon van de eigenaar.



‘H-Hallo. Wat moet jij, jongen?’



Struikelend over zijn woorden deed Jarno nog eens zijn verhaal. Een kort overleg tussen de man en een vrouw volgde, waarop de man zei: ‘Wij brengen de kleintjes net naar de oppas. Over een klein halfuur zijn we terug. We zullen eens kijken. Dankjewel. Je kunt gaan.’



‘Een klein halfuur?’ zei Jarno. ‘Dan is het te laat. Dan is de egel overreden.’



‘Ik zal stevig doorrijden,’ zei de man bars.



‘Met alle respect, dan klim ik de tuin wel in en zet ik de maaier uit. U weet er nu van.’



‘Nee. Luister eens jongen. Jij gaat netjes naar huis toe. Hoor je dat?’



Maar Jarno had zich al omgedraaid en liep vastberaden terug naar het tuinhek. Zijn step liet hij tegen de poort staan, zodat de familie bij thuiskomst begreep dat hij er nog was. Hij klemde zijn handen om twee spijlen en klom soepel over het hek heen. Had hij eindelijk eens wat aan al dat klimmen en klauteren in de buurt om zijn vakantie door te komen.



Zijn voeten plaatste hij zo dat hij niet op de bladeren van de hortensia’s trapte, die rondom het grasveld gepoot waren. Even bleef hij in het perkje staan, midden tussen&nbsp; bloemen die wel met inkt besprenkeld leken. Hij snoof de geur op. Zoet. Als hij die typische geur toch eens mee naar huis kon nemen, zijn huis dat altijd rook naar resten. Resten zweet, resten sigarettenrook, resten lavendel gevangen in een luchtverfrisser.



Voorzichtig brak hij een stengel af van de meest bolstaande, bedwelmend geurende hortensia. Die zou hij mee naar huis nemen. Daarna jogde hij langs de bungalow het gras over naar de achtertuin, naar de plek waar het bruine bolletje lag.



Al snel zag hij aan de stekelige structuur dat het inderdaad een egel was. Hij legde de bloemstengel neer en besloot eerst de robotgrasmaaier tegen te houden. Dat ging niet zo makkelijk als gedacht: er zat geen simpel aan/uit-knopje aan. Het moest allemaal weer zo&nbsp; gestroomlijnd mogelijk. Was dit zo’n exemplaar dat alleen via een app bestuurd kon worden? Hij pakte het apparaat op en zette het terug aan het begin van de tuin, ver weg van het egeltje.



Een stuk meer op zijn gemak keek hij om zich heen en dacht: Wat een tuin. Wat een gras. Tijdens voetbalwedstrijden vergelijken ze het met een biljartlaken, maar een biljartlaken is dood. Dit gras is levende perfectie. Hij zakte door zijn knieën en pakte een sprietje beet tussen duim en wijsvinger. Liet het langs zijn vingers glijden. Het had duidelijk twee zijden: de achterkant was een beetje stroef. Hij zag een sprietje staan dat de robotgrasmaaier gemist had: het was dubbel zo lang als zijn maatjes. Jarno haalde zijn duim en wijsvinger er razendsnel lang en er klonk een geluidje als een knellende schoen. Jarno grinnikte.



De egel, dacht hij. Hij stond op en liep naar het diertje toe.



Een koude rilling trok door zijn ruggengraat. Er lag een slordig hoopje wit schuim op het gras. Onder het bekje van de egel. Zijn lijfje trilde. ‘Wat is er met jou gebeurd?’ vroeg Jarno met onvaste stem, terwijl hij de egel voorzichtig met zijn stekels mee streek. Razendsnel ademde de egel in en uit, ging het lichaampje op en neer. Een jonkie moest het zijn, want toen Jarno het optilde paste het in de kom van zijn rechterhand. ‘Kom, dan gaan we de schaduw in.’ Hij liep met het dier naar het paviljoen in de hoek van de tuin, aan de kant van de strook die naar de voortuin leidde.



Hij zette de egel op het rieten salontafeltje, waarop een volle gieter stond. Misschien was het beestje simpelweg uitgedroogd, had het daarom wit schuim in de mondhoeken. Jarno draaide de sproeikap van de gieter af en probeerde op het mondje van de egel te mikken. ‘Toe nou, drink maar.’ Maar het dier deed niets anders dan rillen. Radeloos liep Jarno om het tafeltje heen. Trapte tegen een kapotgebeten tennisbal aan. Hij vroeg zich af wat er gebeurd kon zijn. Zijn oog viel op een verzameling gele potjes, weggestopt achter een bloempot. Toen hij de wikkels las, besefte hij het.



Jarno wierp een blik op de tuin die hij zo-even nog prachtig had gevonden. En levend. Nu vond hij hem doods, gestroomlijnd, steriel. Hij vond hem perfect passen bij de bewoners. Woedend smeet hij de potten slakkengif en de bussen mierenkorrels op het gras, het roze poeder stoof op en de zwarte korrels rolden uit de potten.



Intussen bewoog de egel niet meer. Jarno boog verslagen zijn hoofd. Hij pakte de kapotgebeten tennisbal en kneep er woedend in. Er klonk een hels gepiep. Niet van de bal, maar van een scharnier.



Met een klap hoorde hij zijn step vallen. Gevloek van een man. Knisperend grind omdat er autobanden overheen reden. Jarno schrok op. Hij keek naar het egeltje. Zelfs nu hij dood was, lag er nieuw schuim in zijn mondhoeken. Woest was Jarno. Hij pakte de tennisbal op en rolde er mee door het gif. Trapte hem de tuin in. Zorgzaam pakte hij het dier op, vastbesloten het een waardige laatste rustplaats te geven. Hij jogde richting de voortuin.



Het geluid van een openschuivende pui. ‘Daar is ‘tie. Pak hem, Jack!’ Meteen begon de Rottweiler te rennen. Zijn tong sloeg op en neer.



Jarno trok een sprint. Terwijl de hond het strookje tussen de beide tuinen nog moest nemen, kwam hij aan in de voortuin. Hij dacht aan zijn hortensia. Zijn heerlijk geurende hortensia. Hij zag nog net dat de kalm en klinisch voortrijdende grasmaaier hem aan stukken reet.



In één beweging rende Jarno door naar het perkje, verpletterde de prachtigste hortensia’s met zijn afgetrapte sneakers en probeerde over het hek te klimmen. Aan zijn rechterhand kon hij zich niet optrekken, doordat hij het egeltje daarin vasthield. Uit angst voor de opgefokt blaffende hond, gooide hij het diertje rücksichtslos het hek over, de straat op. Het rolde door als een man die uit zijn auto werd geslingerd.



Met zijn handen vrij klom Jarno het tuinhek over. Hij pakte het op zijn kop liggende egeltje sorry-sorry-sorry-zeggend van de straat op. Het leed geen pijn meer, het kwaad was al geschied. Met de verwachting dat de hond zich op het hek zou storten, zijn kop tussen de spijlen door, draaide Jarno zich om. Maar het blaffen was gestopt, de Rottweiler had zich omgekeerd. In dribbelpas liep hij naar zijn baasje in de achtertuin, de tennisbal in zijn bek.

De veertienjarige Jarno Vink had zich op zes hoog met een verrekijker voor het raam verschanst. Hij deed dit iedere middag, vlak na de lunch,...

Schurft en soa's

Ziek van jou

Je wenst me het beste, maar het beste dat ben jij en je bent er niet. Een fijne dag – dat gun je me? Serieus? Wat is dit, waarom doe je dit, wens jij doden een fijne uitvaart? Je bent het beste voor mij en je bent er niet dus volgens mij zijn we uitgepraat. Je kunt gaan. Voor altijd. Daar is de deur. Ik zal hem voor je openhouden. Ik zal je uitzwaaien en ik zal met je meekijken van links naar rechts als je oversteekt.



Het zal stil worden in mij, heel even stil worden. In het geluidlooste moment zal ik roepen dat je terug moet komen en je komt terug. Sneller nog dan je bent weggegaan. Je passen zullen licht zijn en je zult niet begrijpen hoe het trilt onder mijn voeten. Je bent je van geen kwaad bewust, je bent je niet van jezelf bewust, je beseft niet dat je me kapotmaakt.



Wij zijn nooit uitgepraat: ik moet je stem horen, je snot horen, de mouw van je jas horen als hij langs de mijne schuurt. Er zit stof tussen ons, de ruimte is geladen. Mijn kogelhulzen liggen op de grond en jij kijkt ernaar en je herkent ze niet als de mijne. Ik loop leeg voor jou, helemaal leeg. Mijn energie knalt uit de kabels.



En als je de hoek omloopt kan ik niets meer. Heb je me gezien de dag erna? Nee, nooit. Je bent er altijd voor me maar niet te veel dagen achtereen. Dat is onze relatie: je trekt me leeg, ik laad me op, het duurt een week of twee en dan spreken we weer af. Of je aan me denkt in de tussentijd weet ik niet en ik weet niet of ik in de tussentijd weleens niet aan je denk.



Ik schrijf je naam op als ik een ander woord bedoel.



Ik ben ziek, ziek van jou. Ik lig afgepeigerd op bed. We zijn veel te lang samen geweest: wel een halve dag. Weet je hoeveel tranen er in een halve dag passen? Een halve dag met jou is dagenlang met jou, ik trek de haren uit mijn hoofd, mijn kop knalt uit elkaar maar jij blijft zitten. Je zit in mijn hoofd hier en je praat tegen me. Je zegt de dingen die je zei nog even enthousiast of sip of speels of fel.



Ik hoor je stem graag, het maakt niet uit hoe je tegen me praat, je weet dat je alles kan zeggen, over je vakantie, je studie, je werk, je ouders, je vrienden, je schaamte, je – maar je zegt niet alles. Je zegt één ding niet.



Waarom lach je altijd op dezelfde manier? Waarom lach je zo perfect? Als ik breek, braak, brul zie ik die krullippen voor me. Mijn eigen lippen branden als ik aan je denk, ik heb de vellen er lang en breed afgebeten. Het doet je niets dat ik iedere dag weer sterf. Je blijft gewoon lachen terwijl ik je naam vervang door het juiste woord.



Ik ben jarig en je stuurt me een berichtje waarin je me een fijne dag wenst en oprecht het allerbeste. Dat is niet eens ironisch, dat is wreed.

Je wenst me het beste, maar het beste dat ben jij en je bent er niet. Een fijne dag – dat gun je me? Serieus?...

De/Het Omslag (Slot)

‘Oké,’ zei Sandrina. ‘Mooi. Heel mooi. Ik begrijp het al. Je laat het liever aan de lezer over om de humor ervan in te zien.’



Stoff glimlachte. ‘Ik heb het idee dat je vragen op zijn. Uitstekende vragen waren het. Je hebt mijn boek gelezen, dat lijkt me duidelijk. Over de kwaliteit van de lezing laat ik me niet uit.’ Een tweede blik op zijn horloge. ‘Zullen we doorgaan naar het signeergedeelte? Zoals gezegd zou ik vanavond graag nog verder schrijven aan mijn nieuwe roman.’



Goddank, dacht Aster. Hij klemde zijn vingers steviger om het boek.



‘Hé,’ klonk een stem achter uit het publiek, ‘en onze vragen dan?’



Sandrina veerde op. Wisselde razendsnel van een donkere naar een schuldbewuste blik. ‘Oh.’ Een hand voor haar mond. ‘Dat is waar ook, Hayo. Wat ben je scherp – en aanwezig vandaag. Was ik toch bijna de publieksvragen vergeten. En… O! De foto’s! Hayo, kom eens hier met je telefoon. Ik kan toch moeilijk een selfie gaan maken met Daniël. Dan zie je altijd een onderkin, altijd. Een knelfie noem ik het.’



De kale man wurmde zich tussen het publiek door. ‘Kom d’r aan, kom d’r aan. Voorzichtig, voorzichtig, kostbare lading.’



Hij kon toch ook om de mensen heen lopen? Nu moest Aster een stap opzijzetten voor iemand die ‘Hé’ schreeuwde richting de grootste schrijver uit de Nederlandstalige literatuurgeschiedenis. Een grof schandaal. En dan ging die vent ook nog eens de signeersessie verder uitstellen met zijn vragen. Met zijn foto’s. Van de herlezing van De geschiedenis van mijn aseksualiteit zou vanavond wel niets meer terechtkomen. Zijn leeshonger zeurde, maar kon niet gestild worden. Allemaal door dat domme wijf en die achterlijk vent.



Aster kookte. Als hij zijn voet nou…



‘Hooo’, schreeuwde Hayo voordat hij plat op zijn buik viel, vlak voor de tafel waarachter Sandrina en Stoff zaten. Zijn iPhone gleed tegen de pump van Sandrina aan.



‘Ieee’, gilde Sandrina. Ze tilde snel haar been op. Legde een hand op haar hart.



‘Pardon?’ vroeg Stoff.



‘Catastrofe, catastrofe,’ zei Hayo terwijl hij opkrabbelde. ‘Ik bleef haken achter iemands poot.’ Een verwijtende blik naar achteren.



Aster zag dat aan het voorhoofd van de medewerker het gevallen plakkertje kleefde. Hijzelf keek ook achterom, recht in het gezicht van een oudere meneer. Men volgde Asters blik, het hoofd van de man kleurde rood. Hij begon te stamelen.



Opgelost.



Hayo klopte het stof van zijn broek. ‘Kijk, hier word ik nou helemaal foxwild van: gat in m’n broek. En hij was net nieuw. Vorige week tijdens koopavond gekocht, potdomme. En m’n eitje? Hoe is het met m’n eitje?’



God, als u er bent, grijp in, dacht Aster met zijn blik naar de hemel gericht.



‘Je eitje?’ vroeg Sandrina op een stroperige toon. Ligt die hier? Ik zal eens gaan kijken.’ Ze stond op terwijl ze Hayo doordringend aankeek.



KRAAK.



‘Oeps!’ zei Sandrina.



‘Nee’ schreeuwde Hayo. Hij rende naar de tafel. Duwde zijn heup ertegenaan, leunde naar voren en greep naar Sandrina’s keel. ‘Dat deed je expres, heks.’



‘Ieee,’ gilde Sandrina. Ze zette een stap naar achteren, wankelde en viel in haar stoel. De stoel op zijn beurt klapte om. Al wat Aster nog van Sandrina kon zien waren haar in de lucht trappelende benen.



‘Wat is dit allemaal?’ vroeg Stoff. Hij stond op, dronk zijn glas leeg en zette het met een klap neer.



‘Ieee,’ gilde Sandrina.



‘Heks, vieze heks,’ schreeuwde Hayo, wiens overhemd was opgekropen tot halverwege zijn rug terwijl hij aan Sandrina’s benen trok. ‘De hele tijd sneren maar me wel zonder kilometervergoeding naar Amsterdam sturen, hè. Dan ben ik opeens een topper, als ik je van nut ben.’ Hij trok een ladder in haar panty. Viel over de tafel heen bovenop haar. De twee rolden over de vloer.



Aster stond aan de grond genageld, net als de mensen om hem heen. Iedereen keek toe hoe de ramp zich voltrok. Het was als kijken naar een afbrandend huis – zonder de sensatie dat er nog iemand vast kon zitten. Hij zag dat Stoff deed wat hijzelf allang had moeten doen: vertrekken.



‘Jullie horen nog van mij,’ zei Stoff tegen het kluwen mens dat over de grond rolde. ‘Ik zal zorgen dat jullie mijn reiskosten vergoeden en ik zal omrijden van Limburg tot Waddenland!’ Hij beende richting de roltrap.



Aster wisselde zijn blikken af tussen het worstelende boekhandelsduo en de schrijver. Terecht dat hij wegging, zijn held. Heel terecht. Niet met je laten sollen, ook al schrijft de conventie voor dat je te gast bent en dus moet blijven zitten. Maar, bedacht Aster zich, als hij weggaat dan…



‘Wacht!’ schreeuwde hij. Zijn stem was schor, hij had sinds gisteren niet meer gepraat.



Stoffs lichaam verdween in de diepte.



Aster onttrok zich aan de versteende massa en rende zijn held achterna. Het bonnetje. Hij moest een handtekening van de schrijver hebben.



&#8216;Wacht, meneer Stoff!&#8217;



Aster hing over de balustrade. Ook nu liet de schrijver zich niet passief naar beneden dragen, maar zette de pas erin. Nog even en hij was weg. Weg met een gevoel van desillusie. Met een gevoel van niet begrepen worden. Aster wist precies wat er door Stoff heenging. Maar Stoff was wél begrepen. Door Aster.



Gevaarlijk ver boog hij zich over de ballustrade. ‘Meneer Stoff! Wacht nou. Vergeet dat stomme wijf en die achterlijke vent. Ik heb u begrepen. En ik wil u bedanken voor alles wat u geschreven heeft!’



De schrijver keek stoïcijns voor zich uit. Zijn lichaam en geest zo in balans dat hij niet eens hoefde te kijken waar hij zijn voeten plaatste.



Aster rende de roltrap af. ‘Ik wil u bedanken dat u de mythe van de mannelijke slonzigheid heeft ontkracht! Ik wil u bedanken dat u alle beleefdheidsongemakken heeft beschreven! Ik wil u bedanken dat de vanzelfsprekendheid van intimiteit heeft betwijfeld! Ik wil u bedanken dat u mij gezien heeft!’



Stoff behield zijn voorsprong. Hij schreed over de vloer van de benedenverdieping. Hij liep de draaideur door en gaf er een enorme zwieper aan.



Asters longen brandden. Hij kon niet verder, de draaideur was op tilt. Terwijl hij wachtte tot de deur tot rust kwam, zag hij Stoff steeds kleiner worden en opgaan in de schemering.



Hij beet op zijn onderlip. Nee – zo mocht het niet eindigen. Niet vandaag. Vandaag moest de realiteit maar literatuur worden.



Zonder aan de gevolgen te denken stak hij zijn voet tussen de draaideur. Een steek van pijn, maar de deur stond stil. Hij duwde zich een weg naar buiten en sloeg linksaf, waarheen hij Stoff had zien lopen.



Een rij geparkeerde auto’s. Eentje met brandende achterlichten en een draaiende motor. Aster rende ernaartoe.



Shit. Een vrouw achter het stuur. Of – ?



‘Meneer Stoff van Longue?’ Aster liep voor de auto langs, klopte op het raampje aan de kant van de bijrijdersstoel. Geïrriteerd keek de auteur hem aan. ‘Meneer Stoff, ik weet niet of u mij hoort. Ik wil u bedanken omdat u mij gezien heeft. En misschien een handtekening. Eentje maar. Ik heb zelf een pen bij me, u hoeft niets te doen. Alleen een krabbel te zetten. Kijk maar.’ Hij trok de pen uit zijn broekzak en tikte ermee tegen de ruit. Stoff sloot zijn ogen, spuugde een onhoorbaar woord uit en mompelde iets tegen de vrouw naast hem. De vrouw, grijze lokken door haar ravenzwarte haren, knikte.



Het raampje tussen Aster en de schrijver zakte voor een derde naar beneden.



‘Pen. Boek. Naam.’



Een brede glimlach trok over Asters gezicht. ‘Dank u, dank u. Aster heet ik. Een boek hoeft niet eens, ik heb hier een bonnetje.’ Hij trok het bonnetje uit de roman. ‘Op de achterkant ervan kunt u schrijven. Hier.’



Stoff pakte de spullen aan. Vouwde het bonnetje dubbel en legde het op het dashboard, krabbelde.



‘Dank u, dank u,’ zei Aster, van opwinding niet in staat stil te staan.



‘Pak aan,’ zei Stoff. Hij duwde de pen en het papier naar buiten. Aster ving ze op.



Stoff draaide zich naar de vrouw naast hem. ‘Welnu. Plankgas, mama.’



Aster maakte plaats, de Mercedes reed eens stukje naar achteren en schoot ervandoor. De stilte die inviel slokte alles op.



Aster liet zich gewillig opslokken. Hij probeerde iedere ademhaling bewust te beleven.



Het moment dat je weet dat er iets fantastisch te gebeuren staat, dat niet meer kan worden tegengehouden.



Hij hield het bonnetje voor zich. Zijn handen trilden.



Fijn dat je er was, Aster! Genoten van je aanwezigheid. Hopelijk snel tot ziens. Liefs, (handtekening)



Aster liet zijn armen zakken. Hij keek naar de plek waar de Mercedes was opgegaan in het verkeer. Ergens bij zijn hart groeide iets dat hij niet kende. Groeide? Gloeide. Als een inktvlek trok het door zijn lichaam. Hij wist dat dit liefde moest zijn, verlangen misschien. De pijn in zijn voet werd steeds heviger, maar het deerde hem niet. Niets zou hem ooit nog deren, zolang deze wereld door schrijvers werd bewoond zoals Daniël Stoff van Longue.

‘Oké,’ zei Sandrina. ‘Mooi. Heel mooi. Ik begrijp het al. Je laat het liever aan de lezer over om de humor ervan in te zien.’...

De/Het Omslag (6)

Met De geschiedenis van mijn aseksualiteit onder zijn oksel klapte Aster zijn handen stuk. Iederéén klapte zijn handen stuk, de huidschilfers vlogen door de lucht. Het applaus kwam zelfs van beneden, duidelijk te onderscheiden door een gebrek aan ritme. Langzaam nam het op beide verdiepingen af in volume. Er daalde een stilte in, zwanger van emotie. De eigenaresse van de boekhandel, die blijkbaar Sandrina heette, veegde een traan uit haar ooghoek. Nu pas besefte Aster dat men bij het woord ‘stilte’ vaak niet meer bedoelde dan: een geluidsbron minder.



Daniël Stoff van Longue greep naar zijn keel. ‘Water!’ kermde hij. Het fragment dat hij had voorgelezen besloeg in het boek vier pagina’s, maar hij had er zeker een kwartier over gedaan.



Ruw wakker geschud zette Sandrina haar handen in haar zij. ‘Hayo! Hayo, waar ben je?’



De kale man met het kreukeloverhemd wurmde zich tussen het publiek door. ‘Hiero is Hayo. Sorry hoor, ik kon het niet over mijn hart verkrijgen meneer Stoff te onderbreken. Ik zag mezelf al aankomen, met m’n glaasje.’



‘Dankjewel Hayo,’ zei Sandrina, terwijl ze hem ruw het glas ontnam. ‘Ik zie jou wel gaan, als je begrijpt wat ik bedoel.’ Ze wapperde met haar hand, alsof er een duif voor haar voeten liep. Hayo liep terug en positioneerde zich helemaal achterin het publiek. Voor Aster, die in de voorste rij stond, leek het achteromkijkend net of de zon tevoorschijn piepte op het schedeldak van de medewerker.



Stoff van Longue pakte het glas aan, nam een slok en zette het snel op de signeertafel. ‘Gadver, dat glas is helemaal klam.’



‘Sorry. Warmbloedig,’ klonk een stem achterin het publiek.



Aster zuchtte onhoorbaar. Het magische moment was wel heel snel vervlogen. Het bevestigde wat hij allang wist: literatuur was geen gezamenlijke onderneming. Je moest haar alleen en in stilte tot je nemen. Al die campagnes die hij voorbij zag komen die lezen ‘sexy’ moesten maken, al die schrijvers die langskwamen op school om over hun boek te vertellen, al die eindeloze voordrachtavonden in theaters, al die pop-up boekenclubs in bibliotheken… het waren oplossingen voor een niet-bestaand probleem.



De lezer moest met rust gelaten worden! Hoe kwam je er in godsnaam bij dat literatuur samen beleefd moest worden? Sommige dingen werkten nu eenmaal beter in je eentje. Met z’n allen naar een boek luisteren had nog wel het meeste weg van groepsmasturbatie. Het had geen enkele toegevoegde waarde en was alleen maar ongemakkelijk. Het enige was Aster wilde was een persoonlijk gesprekje met Stoff van Longue waarin hij zijn waardering voor de schrijver over kon brengen terwijl die zijn handtekening zette op Asters bibliotheekbon. Daarna zou Aster zo snel mogelijk naar huis gaan en met zijn kamerdeur op slot voor de vierde keer De geschiedenis van mijn aseksualiteit lezen, voordat hij hem morgen noodgedwongen moest inleveren.



Maar nee hoor, Sandrina kondigde aan dat er eerst een kort interview met de schrijver zou volgen. ‘Aan het einde van het gesprek zal er ruimte zijn voor vragen uit het publiek,’ voegde ze eraan toe. Ze wees Stoff de stoel achter de signeertafel en ging er zelf naast zitten. Ze slikte en plots zat er een andere vrouw. Geen gastvrouw meer. Een interviewster.



‘Ten eerste, Daniël, wat een schitterend fragment heb je net voorgelezen. Een fragment uit De geschiedenis van mijn aseksualiteit, waarin je hoofdpersoon een jaarlang een dagboek bijhoudt waarin hij verslag doet van zijn leven als aseksueel persoon in een bronstige maatschappij, mag ik wel zeggen. Een prachtig onderwerp en als ik zo om me heen kijk,’ een blik het publiek in, ‘laten we eerlijk zijn, een herkenbaar onderwerp voor velen hier. Maar zelfs voor iemand zoals ik, totáál niet aseksueel om het zo maar eens te zeggen, is het een integer, emotioneel, meedogenloos, rauw, compassievol, schitterend boek. En dan ook nog eens voorgelezen met een schitterende stem. Ik hield het zojuist op meer dan één manier niet droog zogezegd, hahaha.’



Gelach alom. Broodnodige ontlading. Aster balde zijn vuist uit frustratie.



‘Meervoudig bedankt dan maar,’ zei Stoff van Longue kalm. ‘Een ongepaste opmerking in het licht van het fragment dat ik net heb voorgelezen, en een bevestiging van de structuren in de westerse maatschappij die ik in mijn boek beschrijf. “Everything in the world is about sex except sex. Sex is about power”, is dan ook het motto van mijn boek. Enig idee aan wie die woorden worden toegeschreven?’



‘Ach nee,’ zei Sandrina. ‘Dat zou een wilde gok zijn. Wat ik trouwens meteen dacht tijdens het lezen van je boek was: in je debuutroman Ik scheer mijn benen nat, wat ik, als ik eerlijk ben, misschien wel je best boek vind, in die debuutroman heb je het over al je bedpartners, terwijl je in De geschiedenis van mijn aseksualiteit beweert dat je maar één, afgebroken nota bene, nacht hebt doorgebracht met een ander. Ben je misschien een heel klein beetje creatief met de waarheid omgegaan aan het begin van je carrière omdat je nog te onzeker was over jezelf en je… je…&nbsp; opmerkelijke seksualiteit?’



Stoff van Longue haalde diep adem. ‘Kijk, het antwoord zit al in je vraag besloten. Dat is overigens,’ hij draaide zich naar het publiek toe, ‘heel vaak zo. Vragen zijn zelden neutraal. Sterker nog: ik durf te beweren dat een vraag alleen kan voortkomen uit een vermoeden en dus altijd een verwacht antwoord in zich draagt, die de bevraagde onder druk zet aan dat vermoeden te voldoen. Gaat het regenen vandaag? bijvoorbeeld. Dat vraag je niet als je verwacht dat het droog blijft. Dus ik zal als bevraagde precies dát weerbericht aanhalen, waarin geschreven wordt dat er kans is op een spat regen. Onbewust wil ik de vraagsteller niet in verlegenheid brengen. Zo zijn de structuren van onze beschaving, van onze taal. Zelfs aan een ogenschijnlijk absoluut objectieve vraag als Wat voor weer wordt het? hangen allerlei connotaties. Zoals de Schotse filosoof David Hume in de achttiende eeuw al aangaf is het volstrekt onzeker of de zon morgen weer op komt, laat staan of er vandaag een weer zal zijn.’



‘Mooi,’ zei Sandrina. ‘Heel interessant.’



‘Bij jouw vraag zat het antwoord er op een andere manier in besloten,’ ging Stoff verder. ‘Je had het over mijn debuutroman. Rrrrrrr-oman dus. Dat is fictie. Net als De geschiedenis van mijn aseksualiteit fictie is. Daan Lap uit Ik scheer mijn benen nat heeft niets te maken met de naamloze ik-figuur uit De geschiedenis van mijn aseksualiteit, laat staan dat ze iets met mij te maken hebben.’



‘Nou, nou, nou,’ zei Sandrina. ‘Ik dacht, ze lijken toch wel heel erg op jou. Met allebei een opa die is gestorven toen hij tijdens het stofzuigen van de trap viel. Met al die literaire prijzen die jij… euh de naamloze ik-figuur heeft gewonnen in De geschiedenis van mijn aseksualiteit.’



‘Ja.’



‘Maar niet dus?’



‘Nee.’



‘Je wil er niets meer over zeggen?’



‘Over wat niet is, valt niets te zeggen. Hoogstens te speculeren en dat laat ik graag over aan anderen.’



‘Mooi. Heel mooi. Schaam je je misschien voor je aseksualiteit?’



Een zucht. Een blik op het horloge. ‘Je moet je niet schamen voor wie je bent. Je moet je schamen voor wie je niet bent, voor wat je niet doet. Volgend onderwerp graag.’



Stilte. Een geluid minder.



‘Euhm…’ Sandrina liep rood aan. ‘Je overvalt me een beetje. Ik had nog wel een paar vragen over… HUMOR. Humor, daar wou ik nog wat over vragen. Hoe doe je dat toch, zware onderwerpen luchtig maken?’



Humor? dacht Aster.



‘Humor?’ vroeg Stoff van Longue, ogenschijnlijk beschuldigd van een ernstig delict.



‘Jawel. Jazeker. Humor. Ik had je door, heel subtiel allemaal. Ook in het fragment dat je net voorlas. Vijlloos gemanicuurde nagels hahaha.’



‘Feilloos?’



‘Ja, vijlloos.’



‘Ja?’



‘Ja?’



‘Ik snap de grap niet?’



‘Van je eigen roman niet?’



‘Nee?’



‘Nee?’



‘Nee.’

Met De geschiedenis van mijn aseksualiteit onder zijn oksel klapte Aster zijn handen stuk. Iederéén klapte zijn handen stuk, de huidschilfers vlogen door de lucht....

De/Het Omslag (5)

Week 42



Vrijdag



Toen ze de deur van het restaurant opende viel alles weg – de muziek, de kleuren. Ik denk dat ze alles opeiste, dat alles in haar zat. Ik denk dat dit een meisje is dat neuriënd wakker wordt in de morgen. Nog voor ze haar sneakers aan de deurmat had afgeveegd, maakten we oogcontact. We lachten bevestigend (jij moet X zijn) terwijl we elkaar nog nooit hadden gezien. Haar tanden zaten als feilloos gemanicuurde nagels in haar mond. Ik had het voorrecht haar tong te zien.



Ik stond op en omhelsde haar, van het gebruikelijke ongemak tijdens eerste afspraakjes was niets te merken. Alsof het naar buiten was geglipt toen ze de deur opentrok. Ik dacht meteen in die bewoording, het eerste afspraakje. Een vervolg was evident. Ze vertelde haar naam, die ik vergeten ben. Het was een naam die fladderde, danste als haar krullen. Haar naam had de vorm van een vlinder. Ze rook naar de beste parfum die nog moest worden uitgevonden. Ik begreep niet waarom ze huilde.



We leerden elkaar kennen via een datingapp. We hebben beiden geen profielfoto. Dat trok me aan in haar: het uiterlijk als niet-elementair onderdeel van jezelf zien. Ik had verwacht dat ze onknap was, niet symmetrisch.



– Sorry. Ik wil niet over haar uiterlijk beginnen, maar haar uiterlijk begint er zelf mee. Dat snap je als je haar ziet.



Ze ging zitten. Ik vroeg waarom ze huilde en ze zei: waarom huil jij niet?



Ik brak.



In plaats van een voorgerecht hebben we verdriet genomen, bij de hand, we concludeerden dat verdriet er mocht zijn en toen ging het weg.



Het hoofdgerecht was heerlijk, al weet ik niet precies wat de ingrediënten waren. Ik dacht: ik neem wat zij neemt, want dan smaakt het naar haar.



We bleken allebei een gelukkige jeugd te hebben gehad, met een vader die zijn handjes thuishield en een moeder die op vrijdag uitging met haar vriendinnen. Zoiets smeedt een band. Het is onzin dat alleen ontberingen daarvoor kunnen zorgen. Zet een stel feuten een avond in een jacuzzi en het zijn net zulke goede vrienden als wanneer je ze door een modderpoel laat kruipen. Het zijn juist de ouderejaars die baat hebben bij de tirannie. De hardnekkigste misverstanden worden door de profiteurs in stand gehouden, dat wordt te vaak vergeten.



Dat heb ik haar allemaal niet uitgelegd. Onze gesprekken waren voor de buitenstaander oppervlakkig, omdat de buitenstaander onze diepere connectie niet kon voelen. Waarom praten als je voelen kan? Taal is een middel, altijd een middel, om een gebrek aan intrinsiek begrip te compenseren. Mijn ideale lezer legt het boek weg na het lezen van de titel.



Tussen ons viel er niets te compenseren. Als zij lachte, dan lachte ik ook. Alsof iemand met naald en draad langs onze lippen was gegaan en af en toe aan het touwtje trok. We waren marionetten van de liefde. Het hoofdgerecht kostte ons uren, we konden geen mes gebruiken omdat we elkaars hand vasthielden op het tafelblad. Ze droeg twee ringen bovenop elkaar. Misschien huilde ze daarom, misschien was de dood haar mecenas.



Ze stond erop de rekening te splitten. Ze zei: dit was ons diner.



Ik bracht haar lopend naar huis. Ik heb geen idee of het koud was buiten. Alles wat niet met haar te maken had, nam ik niet waar. Ik weet niet wie ons bediend heeft, ik weet niet of de kraan in de toiletten een draaiknop had. Ik had mijn fiets bij me, maar zei: je kan niet achterop, zo komen je voeten tussen de spaken. Ze zei: goed idee, ik ben een fladderaar, ik zwaai met mijn benen. Ze zei: alles wat ik gebruik, breekt.



Mijn fiets zette ik tegen de lantaarnpaal voor het huis. Ik liep het tuinpad op. Ze stond al bij de voordeur. Ze wees naar een niet-verlichte kamer op de bovenverdieping van de tussenwoning en zei: daar woon ik. Ik geloofde haar niet en zei dat zulke bijzondere meisjes niet op zolderkamers wonen. Ze lachte. Ze kreeg de huissleutel niet in het slot van de voordeur gestoken. Ze vroeg om hulp. Terwijl ik de sleutel van haar overnam drukte ze me tegen de voordeur aan. Ze begon me te kussen en ik kuste terug. Ik kuste terug alsof er een sticker op de bovenkant van haar onderlip zat, die ik er niet afkreeg. Ergens in dat niets pakte ze de sleutel uit mijn hand en stak hem in het slot. Ze duwde me de gang in, tegen de muur. Ze tastte overal, ze was een beveiliger die niet kon vinden waarvoor ze me fouilleerde.



Ik duwde haar voorzichtig van me af, probeerde haar armen weer om mijn nek te krijgen, het stickerbijten te hervatten. Maar ze wilde niet. Ze ging steeds lager met haar handen, duwde haar onderbuik tegen me aan, ze reduceerde me tot gereedschap.



‘Genoeg,’ zei ik, terwijl ik haar door haar jasstof heen bij haar polsen greep. Ik omhelsde haar snel om te laten zien dat ik niet boos was. Ik wreef over haar rug. Dat is je lot wanneer je in mijn situatie zit. Je bent altijd bezig de ander gerust te stellen dat de fout bij jou ligt. ‘Sorry,’ zei ik. ‘Sorry. Ik vind je zo leuk maar ik wil niet met je naar bed.’ Ze zette zich van me af. ‘Wat is dit?’ zei ze. Ze hijgde. Ik kon niet anders dan zeggen dat ik van haar hield, maar dat ik geen seks wilde.



Er is een hardnekkig misverstand. Acceptatie is géén proces. Je ziet meteen of ze er is. Bij haar was ze er niet. ‘Ga weg,’ zei ze in tranen, terwijl ze de trap op sprong. ‘Ga weg, klootzak!’ Nog voor ik in beweging kon komen, hoorde ik haar kamerdeur dichtslaan. Ik liet me tegen de muur naar beneden zakken, sloot mijn ogen voor een paar seconden. Daarna stond ik op, ik kon hier niet meer zijn. Ik trok de voordeur open terwijl er snot uit mijn neusgaten liep als water langs een paraplu. Ik sloot de deur zachtjes, liep het tuinpad af en keek naar boven, naar haar kamer. De gordijnen waren gesloten.



Eenmaal thuis bleek ik mijn fiets te zijn vergeten.



Het is half twaalf in de avond. Ik hoor alleen het tikken van mijn toetsenbord. Ik voel nog haar energie, ik ben nog steeds met haar samen. Ik heb altijd geloofd dat perfectie een fata morgana was, hoe dichter je erbij kwam, hoe verder weg ze kwam te liggen. Nu zag ik het eindpunt. Met haar.



Maar de nacht is nog niet aangebroken en het is over. Ik heb haar gekwetst om wie ik ben. Het kwam niet in haar op dat een man zonder zin in seks toch van haar kon houden. Zo gaat het altijd. Zo zijn er al zoveel relaties gestrand, voordat de trossen überhaupt zijn losgeknoopt. Dit is mijn geschiedenis. De geschiedenis van mijn aseksualiteit.

Week 42 Vrijdag Toen ze de deur van het restaurant opende viel alles weg – de muziek, de kleuren. Ik denk dat ze alles opeiste,...

De/Het Omslag (4)

‘Catastrofe, catastrofe.’ Hayo hing over de balustrade en keek toe hoe Daniël Stoff van Longue op de begane grond met veel vertoon naar de roltrap werd verwezen door drie collega’s. Corina had het idee dat haar werknemer een belangrijk literair werk citeerde, maar kon niet op de naam ervan komen (iets van Hugo?). Gelijk had ‘ie wel. Dit was catastrofaal.



Waar de communicatie spaak was gelopen wist ze niet, maar feit was dat Stoff van Longue niet begrepen had dat de signeersessie op de eerste verdieping plaatsvond. Hij had al die tijd staan wachten tussen de thrillers en de graphic novels. Alsof je de koning ontvangt in het tuinhuisje. Stoff moest welhaast onpasselijk zijn geworden van die in voorvocht gedoopte pentekeningen van halfnaakte vrouwen op de stripcovers. Misschien moest Corina maar meteen de knoop doorhakken om de graphic novel-afdeling definitief te sluiten. Als ze eerlijk was, had ze die boekjes altijd al behandeld alsof ze er niet stonden.



Zorg voor later. Terwijl ze naar de roltrap liep probeerde Corina haar sereniteit te herpakken. Ze groef in haar herinneringen naar het spa-bezoek van drie maanden geleden. Toen voelde ze zich als een boeklintje dat na jaren uit de pagina’s werd bevrijd. Alleen al het denken aan het herinneren van de herinnering liet haar hartslag zakken. Net op tijd, want Stoff stond al op de roltrap. Of – stond? Zelfs uit de manier waarop de schrijver gebruik maakte van de geautomatiseerde treden, bleek dat hij een individu was dat zich geen ingesleten patronen liet opleggen. Stoff van Longue liet zich niet naar boven dragen: hij besteeg de trap zelf. Pats, pats, pats klonken zijn schoenzolen op het metaal. In no time stond hij voor Corina, die nog net de gelegenheid had om een foto te maken en speels-intellectueel ‘catastrofe, catastrofe’ te roepen.



Corina schrok van het gelaat van de schrijver. Voor haar stond een figurant uit een reclame van Jean Paul Gaultier. Zo’n matroos die met ontbloot bovenlijf aan een touw naar het kraaiennest klimt. Dit was een man die eigenlijk niets in een boekhandel te zoeken had. Je haalde die types er zo uit: ze stonden wat onwennig voor de kassa omdat hun muizige broertje of zusje een boek cadeau moest hebben. Maar zelf gingen ze liever naar de sportschool of naar een hip festival in het bos waar ze met wildvreemden tongden omdat ze daar nu eenmaal het uiterlijk voor hadden. Corina had ook weleens met een wildvreemde getongd – dat concludeerde ze na haar scheiding.



‘Wat bent u knap!’ was het eerste dat ze zei tegen Stoff, terwijl ze elkaar een amicale knuffel gaven alsof ze de deur al jaren bij elkaar plat liepen. Stoff hield het liever bij een hand, had zijn alter ego verteld in Beleefdheidsongemakken. Maar hij respecteerde alle grenzen, dus ook die van degenen die verder weg lagen. Toch voelde Corina dat het strakke lichaam van de schrijver zich aanspande tijdens hun omhelzing. ‘Knap?’ zei Voss met een stem als een pot honingthee terwijl hij zich snel terugtrok. ‘Ik noem het liever symmetrisch. Zeg maar jij, hoor.’



‘Mooie boekhandel heeft u.’ Stoff liet zijn blik rondgaan zonder te kijken. ‘Ik herken u van dat boekenprogramma op de publieke omroep. U moet Sandrina zijn.’



Ja, dacht Corina. Ja – hij heeft potverdomme gelijk. Mijn ouders hadden me Sandrina moeten noemen.



‘Dat klopt!’ zei ze. ‘Zeg maar jij, hoor. En u – jij moet Daniël Stoff van Longue zijn. Ik herken u – jij van de boeken.’ Ze knipoogde. ‘Mijn diepe, diepe excuses dat jij al die tijd beneden heeft – hebt staan wachten. Ik dacht al: hij zou Utrecht toch wel weten te vinden? Hahaha.’



‘Dan blijk je toch opeens wat aan die vermaledijde geschiedenislessen te hebben. De Unie van Utrecht , herinner je je die? Ik wist dat de stad niet in het zuiden kon liggen.’



‘Dat had ik dus met Stad in de storm van Thea Beckman!’ kirde Corina. ‘Dat speelt zich af hier, in Utrecht, maar dan eerder.’



‘Niet gelezen. Ik ben nooit een groot fan van geschiedvervalsing geweest. Maar laten we alsjeblieft naar de signeertafel gaan. Ik zou vanavond graag verder werken aan mijn nieuwe roman.’



Als een volleerd gastvrouw en bodyguard ineen leidde Corina Stoff van Longue naar de signeertafel. Hij ging ervoor staan. Er klonk applaus. Eén man legde zijn boek op de grond en floot op zijn vingers. Stoff van Longue stak zijn hand op alsof hij een doelpunt had gemaakt tegen zijn oude club. ‘Genoeg, genoeg,’ zei hij zachtjes. Meteen viel het stil. ‘Ik ben ook maar een man met een God gegeven talent. Daar is geen kunst aan. De kunst, dat is de bakker, de mecanicien. Die hebben het zichzelf aangeleerd. Ik heb het er alleen maar uitgehaald.’



Hij keek iedereen aan, één voor één. ‘Dat gezegd hebbende. Ik ben hier slechts te gast in deze schitterende boekhandel. Ik geef graag het woord aan de eigenaresse. Een uithangbord van literair Utrecht mag ik wel zeggen. Sandrina, ready voor take-off?’



Licht blozend zette Corina aan stap naar voren. ‘Dank je wel.’ Zo ongemerkt mogelijk richtte ze zich tot Hayo. ‘Hayo, je hoorde hem toch, ga wat te drinken halen – was het thee of koffie?’ vroeg ze aan de schrijver. ‘Water graag,’ zei hij. ‘Koud welteverstaan.’



Met een glimmend hoofd liep Hayo naar de bar. Op de eerste verdieping had De/Het Omslag een heuse koffiecorner , met uitzicht op de Oudegracht. Een stuk of acht tafeltjes stonden er, vrijwel altijd bezet. Corina had haar winkel eigenlijk de Boekenbar willen noemen, maar daar was een gewiekste jongeman met een koelkast achter zijn toonbank al mee vandoor gegaan.



Intussen stelde Corina de schrijver voor aan het publiek, wat erop neer kwam dat ze zei dat ze hem niet hoefde voor te stellen; iedereen kende hem toch van zijn bescheiden maar zeer succesvolle oeuvre. Ze somde al zijn prijzen op, vernoemd naar personen waarvan niemand nog wist dat het schrijvers of personages waren. ‘Maar we zijn hier natuurlijk allemaal voor zijn laatste werk,’ zei Corina. ‘En dit is heel persoonlijk hoor, maar als je het mij vraagt is het ook z’n beste werk. Ik zou het zeker kopen als ik u was, mocht u het nog niet hebben. Of een tweede aanschaffen, voor op de salontafel &nbsp;– heeft u daar al aan gedacht? U zult straks alle gelegenheid krijgen uw exemplaren door Daniël te laten signeren.’



Stoff van Longue glimlachte welwillend.



‘Maar voordat je gaat zitten,’ zei Corina, ‘zou ik je willen vragen een stukje uit het boek voor te lezen. Zou je dat willen doen?’



‘Paginanummer?’ vroeg de schrijver.



Corina pakte een exemplaar van tafel waaruit een roze plakkertje stak. Ze vouwde het boek open, het plakkertje viel eruit. ‘Catastrophe, catastrophe,’ zei Stoff glimlachend terwijl hij het dwarrelende papiertje nakeek. Hij nam het boek van haar over en schraapte zijn keel. Over zijn gezicht viel een waas van ernst.

‘Catastrofe, catastrofe.’ Hayo hing over de balustrade en keek toe hoe Daniël Stoff van Longue op de begane grond met veel vertoon naar de roltrap...

De/Het Omslag (3)

Van jongs af aan had Aster last van plotselinge aanvallen, zelfs nog voor hij kon lezen. Als hij zich niet vergiste, overkwam hem het voor het eerst toen hij vier jaar was.



Het was een lekker warme dag. Zo’n dag waarop je zegt: ‘Of ik nou binnen sta of buiten, ik merk het verschil niet.’ Dat konden ze bij Aster thuis vaak zeggen, omdat ze in een slecht geïsoleerd huurhuis woonden waar de kachel alleen aanging als er bezoek kwam (dat nooit kwam). Aster ging mee boodschappen doen en zat in het kinderzitje voor op de fiets van zijn moeder. Opeens, halverwege de route: janken. Onophoudelijk janken. Zwaaien met zijn armen, schoppen met zijn benen, plas laten lopen. Zijn moeder die de fiets amper in bedwang kon houden. ‘Leese! Leese!’ krijste Aster.



Voor zijn moeder zat er niets anders op dan, eenmaal aangekomen bij de Albert Heijn, een boek uit het rek te pakken en Aster tussen de weekbladen en de gloeilampen in met een kalmerend stemmetje voor te lezen uit de zeer persoonlijke biografie van een allang vergeten soapie. Dat vergrootte Asters huilbui tot schrikbarende proporties. Aster had al vroeg een goede smaak als het aankwam op verhalen. Iets in hem voorvoelde dat wat zijn moeder hem voorlas, niet waarachtig was, maar onderdeel van een marketingcampagne om de tanende carrière van de soapster uit het slop te trekken. Aster kon heel slecht tegen neppe mensen, zoals iedere goede lezer.



Voor de mythevorming was het schitterend geweest als Aster daar, op die dag, jankend in de boodschappenkar, onbewust tegen het gezicht van Daniël Stoff van Longue had aangekeken. Dat diens debuutroman met de kenmerkende auteurfoto, die eeuwig zoekende blik voorbij de lens, in het boekenrek had gestaan – omgekeerd teruggezet door een cultuurbarbaar en één plaatsje hoger dan de verschrikkelijke biografie waaruit zijn moeder hem voorlas. Dat Stoff van Longue Aster min of meer had zien opgroeien: van weerloos kind dat gemarteld werd met lectuur, tot een volwassen, gedistingeerde literatuurliefhebber die om Stoffs handtekening komt vragen. Dat was schitterend geweest. Maar dit was geen literatuur, dit was de realiteit. En die was altijd zoveel banaler.



Stoff van Longue was nog niet gedebuteerd toen Aster in de boodschappenkar zat. Zijn komeet was nog onderweg naar de dampkring van de literaire wereld. Maar wat voor een klap zou de inslag teweegbrengen in dat ingeslapen wereldje! De stille wateren kwamen in beweging, literatuurdino’s stierven uit. Het tijdperk van zelfgenoegzame oude witte mannen was voorbij; het tijdperk van onzekere, jonge witte mannen was aangebroken.



Aster had het van begin af aan mogen meemaken. Toen hij twaalf was en hij net de Nederlandse vertaling van Ulysses had gelezen, bracht Stoff van Longue zijn eerste roman op de markt, Ik scheer mijn benen nat. Een radicale herschrijving van – nee, een voorheen onzichtbaar gebleven perspectief op mannelijkheid. De man als ijdel wezen, dat veel meer met zijn uiterlijk bezig is dan het heersende narratief beweert. Het was Aster uit het hart gegrepen. Ook hij scheerde zijn benen meteen nadat de eerste haartjes waren doorgebroken. Terwijl hij zelfs met gym een lange sportbroek droeg en nooit iemand zag. Leg dat maar eens uit.



Maar dat was het sterke aan het werk van Stoff van Longue: dat deed hij niet. Stoff sloeg de nooit ingeslagen paden in zonder ze in zijn geheel af te lopen. Hij keerde om, nam een ander pad, en bewandelde ook dat niet tot het einde. Hij liep terug naar zijn vertrekpunt, liet zien hoeveel afsplitsingen er eigenlijk waren van een uniform gewaande weg maar las je niet de les welk pad te nemen. Of, zoals de legendarische slotwoorden van de fictieve hoofdpersoon in Stoffs debuut luidden: ‘Dus scheer ik, Daan Lap, mijn benen voor mijzelf of voor al mijn bedpartners? Ik weet het ook niet.’



Nu zou Aster hem ontmoeten. Zijn held, zijn kompas. Aster was een jongen die door niemand begrepen werd, zelfs door zijn ouders niet, totdat bleek dat er op deze aarde iemand rondliep die precies hetzelfde over de dingen dacht, maar dan erudieter. En hij woonde ook nog eens in Nederland! Daniël Stoff van Longue was Asters intellectuele vader en zoals slimme mensen weten is dat de hoogste vorm van vaderschap.



Aster hield de nieuwste roman van Stoff van Longue nog eens voor zich uit. Een pracht van een omslag. Op het eerste gezicht abstract, en op het tweede gezicht nog steeds. Jammer van die knaloranje sticker met ‘Sprinter’ erop. Zes dagen geleden had hij het boek in de bieb geleend en vanochtend had hij het voor de derde keer ademloos uitgelezen. Hij zag er nog een beetje blauw van. Steels wierp hij blikken op de tafel waar de schrijver zijn roman zou signeren, alsof Stoff er opeens achter kon zitten. Hij zag de andere bezoekers hetzelfde doen. Zij wisten natuurlijk ook dat dit een schrijver was die uit het niets de literatuur was binnengestormd, dus waarom zou je dan verwachten dat hij in de boekhandel gewoon de roltrap nam?

Van jongs af aan had Aster last van plotselinge aanvallen, zelfs nog voor hij kon lezen. Als hij zich niet vergiste, overkwam hem het voor...

De/Het omslag (2)

De jongste persoon aanwezig op de eerste verdieping was achttien jaar oud en niet verdwaald. Zijn naam was Aster (Goodreads: @aster_o.i.d). Aster kwam uit Zeist maar was wel arm. Qua geldelijk vermogen dan; de literatuur had hem nu al tot intellectueel oligarch gemaakt. De signeersessie had weken in zijn agenda gestaan, met rode pen omcirkeld. Hij was nog nooit in De/Het Omslag geweest, omdat hij liever niet verder van huis ging dan noodzakelijk. Dat ging alleen maar ten koste van je leestijd. Bovendien kwam hij zelden in boekhandels, vanwege dat geldelijke vermogen. Maar Zeist had een bieb; een kwartier voor de openingstijd stond hij iedere dinsdagochtend bij de ingang te wachten . Zo kon hij de Sprinters meenemen en dus toch de nieuwste literatuur lezen. Op een affiche naast het inleverpunt had hij gelezen dat Daniël Stoff van Longue zijn nieuwe roman kwam signeren in De/Het Omslag. Aster moest zich zowat vasthouden aan de gleuf van het inleverapparaat om niet flauw te vallen.



De/Het Omslag had de uitstraling van een museum: je kwam binnen door een (handmatige) draaideur, de muren waren hagelwit en de boeken durfde je alleen met handschoentjes aan op te pakken. Aan een touwtje uit het plafond hing een bord waarop de bezoeker kon aflezen welk genre boeken op welke verdieping te vinden was. Beneden de pulp, op de eerste verdieping het echte werk. Dat had Aster zo gezien. Hij wendde zijn gezicht af van de strips en van de boeken met een onheilspellend landgoed op de voorkant en haastte zich naar de roltrap. Langzaam werd hij omhoog gedragen. Zijn geduld werd beloond. Overal waar hij keek op de eerste verdieping lag verantwoord leesvoer, in stapels, wachtend om verorberd en eindeloos herkauwd te worden.



Het boek als voedsel. Toen Aster afgelopen woensdag een afspraak bij de tandarts wilde afzeggen omdat hij nog vijf hoofdstukken moest lezen in de nieuwste Noah Dea, vonden zijn ouders het nodig hem en de literatuur aan te vallen. Aster moest eens normaal doen voor zijn leeftijd en literatuur was niets anders dan gelul in de ruimte. Dat riedeltje kende Aster inmiddels wel van zijn klasgenoten. Zijn klasgenoten die het liefst naar films en series keken die op boeken waren gebaseerd. Slechte boeken natuurlijk, maar vooruit. Hij had een feilloos verweer opgebouwd tegen al die zeikerds die hem hun eigen onvermogen in de schoenen schoven.



‘Mam, pap. Luister eens,’ begon hij dus. ‘Ik ben een koe. Ik ben een koe en jullie niet. Als jullie proberen gras te eten, zeggen jullie: “Dit is onverteerbaar.” En jullie spugen het uit. Maar dan kom ik. &nbsp;Ik heb vier magen. Ik neem een hap van het gras, dat is de literatuur, en laat het op me inwerken. Jullie roepen: “Het is onverteerbaar , stomme koe.” En het liefst trekken jullie het gras uit mijn bek. Maar ik ga door, herkauw het, proef het opnieuw. Dat is heel belangrijk. En ik slik het weer door. Ik haal alles eruit, in mijn vier magen. Dat kost tijd. Maar als je die neemt, kan je het gras verteren. Dan komt er een mooie vlaai uit. Uit het gras dat volgens jullie onverteerbaar is. Omdat jullie geen koeien zijn.’



Zijn vader, boekhouder in een vorig leven totdat die term hem tegenstond, griste de roman uit Asters handen en schopte hem naar de tandarts.



Een drama. Maar: een voorbij drama. Aster bevond zich tussen de literatuur en was vredig. Alleen die kale man met zijn kreukeloverhemd en de poëziehoek stoorden hem een beetje. Die hadden ook wel op de benedenverdieping mogen staan. Poëzie is een daad, viel te lezen op het bord aan het plafond boven de poëziehoek. Aster snoof. Dat mocht wel zo zijn, maar water naar de zee dragen was ook een daad. Dat maakte het nog niet zinvol. ‘Ik schrijf in beelden,’ las hij vaak in interviews met zogenaamde poëten. Schrijven in beelden deed je alleen wanneer je geen verhaal te vertellen had. Poëzie was een clou zonder aanloop. Die moest de lezer zelf maar bedenken. Aster doorzag dat. De roman was de hoogste vorm van literatuur. Het was de vervolmaking van een gedachtegang, de schepping van een creatie vanaf het nulpunt. Iets wat niet was, is geworden: totaal. Niet half in beelden. Dit had niets – niets! – te maken met het feit dat poëzie voor raskoeien was en Aster behoorde tot de simpele melkkoeien. Degenen die dat geloofden, dat poëzie voor de verfijnden was, geloofden ook in de nieuwe kleren van de keizer.



Gelukkig lagen hier veel romans. Romans waren de armen die zijn ouders nooit om hem heen sloegen. Toen er twee jaar geleden allerlei afstandsregels golden tegen de verspreiding van het coronavirus, hoorde Aster vaak de term ‘huidhonger’ voorbijkomen. Hij had dat een aanstellerig woord gevonden. Nog steeds trouwens: al achttien jaar lang was hij zo ver mogelijk uit de buurt van mensen gebleven en nooit had hij ook maar enig verlangen gehad naar dat harige, schilferige stukje lichaamsbedekking van anderen. En toch was hij blij met die term. Hij had een ingang gevonden om aan mensen zoals zijn ouders uit te leggen wat hém dwarszat: leeshonger.

De jongste persoon aanwezig op de eerste verdieping was achttien jaar oud en niet verdwaald. Zijn naam was Aster (Goodreads: @aster_o.i.d). Aster kwam uit Zeist...

De/Het omslag (1)

Het zinderde op de eerste verdieping van de boekhandel. Of het nou bij vertaalde literatuur was of bij het proza van eigen bodem: overal liepen bezoekers nerveus rondjes om de tafels met keurig gestapelde boeken. Ja – zelfs bij de poëziehoek werden mensen gespot. Een bonte verzameling was het: mannen en vrouwen, dikken en dunnen, ouden en minder ouden, rijken en middenklassers, witten en zonnebankgebruinden. De liefde voor het boek oversteeg werkelijk ieder hokje. Zelfs in tijden van polarisatie. Dat was het mooie aan literatuur – nee, het interessante: iedereen herkende zich erin. Iedereen die in de boekhandel was herkende zich erin.



Dit was zo’n dag waarop het kiekje werd gemaakt dat de komende jaren als omslagfoto werd gebruikt op de Facebook-pagina van de boekhandel. Apetrots stond eigenaresse Corina, door iedereen herkend als panellid van een ter ziele gegaan boekenprogramma, op de signeertafel en maakte foto’s. Zowel horizontaal als verticaal. Met flits en zonder flits. Dan zat er altijd iets bruikbaars tussen. En ze maakte een filmpje. Voor TikTok. Misschien dat muziekje van ‘Waar is dat feestje?’ eronder zetten? Dat liet ze aan Hayo, die deed de socials. Zijzelf was meer van de boeken. Dat zei ze ook altijd tegen hem: ik ben van de boeken.



Hayo was een topper. Hij had de komst van de schrijver in etappes aangekondigd. In verschillende posts. Steeds verscheen er een stukje van het lichaam van de schrijver in beeld, ‘dicht op de huid en fragmentarisch als zijn proza’. De trouwe volgers van de boekhandel konden raden wie het was. Ze had moeten grinniken toen iemand bij het jukbeen van de schrijver de suggestie deed dat het een rechterbil was: er zaten allemaal donshaartjes op het jukbeen. Er was ook een Engelstalige dame die zei helemaal nat te worden van de neus van de schrijver, maar volgens Hayo was dat ‘bots’. Dat betekende waarschijnlijk ‘nep’ in de streek waar hij vandaan kwam.



De uiteindelijke bekendmaking vond plaats in wat in Hayo’s dialect een ‘laifstorrie’ heette. Dat kwam neer op een filmpje, rechtstreeks vanuit de negentiende-eeuwse stadswoning van de schrijver in de hoofdstad. Het was natuurlijk leuker geweest als de bekendmaking plaatsvond in de boekhandel, maar de schrijver wilde alleen komen met een kilometervergoeding. Dat kon Corina niet twee keer betalen. Dus had Hayo de auto gepakt en was naar Amsterdam gereden. Hij hoefde geen kilometervergoeding en geen parkeervergoeding, dat vond hij niet chic. Ter plekke had hij Facebook aan Instagram gekoppeld zoals Corina’s lievelingsschrijver het verleden aan de actualiteit, en hij was gaan draaien. Hij was een tovenaar. The Wizard of Oss. Dat vond ze een leuke bijnaam, maar Hayo kwam uit Friesland en de boekhandel stond in Utrecht.



Hayo was kaal en had een volle rosse baard, alsof zijn hoofd was gekrompen en zijn kapsel was afgezakt. Hij was een beetje een einzelgänger, een Weltschmerz-type dat op vakantie vast over uitgestrekte vlaktes uitkeek en aan zijn baard plukte. Bij gebrek aan uitgestrekte vlaktes in de stad verdween hij in zijn apparaatjes. Nu stond hij weer ostentatief te sms’en naast de lege tafel waar de schrijver aan zou schuiven.



Osstentatief. Het lukte Corina even niet om een scherpe foto te maken, omdat haar hand mee schudde van het lachen. Hayo was een topper, maar ook een beetje smoezelig met zijn kreukbroeken en kreukoverhemden. Ze had eigenlijk liever dat hij vandaag op de benedenverdieping was gebleven, bij de graphic novels. Maar dat wilde ze niet vragen, zo iemand was ze niet. Dus had ze maar voorgesteld om vandaag zelf de foto’s te nemen, want mensen die foto’s nemen eisen de aandacht op en die aandacht moest vandaag met al die klanten niet bij Hayo liggen. Hij had zijn stroopnagelige duim opgestoken en gezegd: ‘Stuur de content maar door.’ En zij had gezegd: ‘Ik geef je mijn telefoon wel.’



Deze dag was een hoogtepunt, nu al. Maar Corina rekende zich niet rijk. De mensen die hier ronddwaalden waren immers niet van plan een boek te kopen. Dat hadden ze eerder al gedaan. Niet per se bij boekhandel De/Het Omslag. Misschien wel bij de concurrent. Het boek van de schrijver was immers overal te koop, zelfs in de Albert Heijn. Ze had tegen de caissière daar gezegd: ‘Die schrijver van De geschiedenis hè’ – dat was uiteraard niet de volledige titel, maar bij werkelijk geslaagde literatuur hoefde je maar een deel te noemen, denk aan Het slijmerige of De afgemeten. ‘De schrijver van De geschiedenis, die komt zaterdag bij ons signeren.’ De caissière had haar aangekeken met een mengeling van angst en weerzin. ‘Ons is De/Het Omslag,’ specificeerde Corina. Daarna bleek voor haar maar weer dat er twee soorten mensen zijn: de Zienden, die hun leven doorbrengen in het helende licht van de literatuur, en de Blinden, die hoogstens notie hebben van de schaduw in de grot.



Dat arme meisje zou niet komen. Corina drukte nog een paar keer op het fotoknopje van haar telefoon. Voor hetzelfde geld werd het in jaren niet zo druk meer. Werkelijk iedere klant op de eerste verdieping had dezelfde vuistdikke roman onder de arm. Het werk stond al weken onderaan de Bestseller 60. Dat ze de schrijver had weten te strikken voor een kilometervergoeding mocht een godswonder heten. Ze keek op haar horloge. Hij zou Utrecht toch wel weten te vinden?

Het zinderde op de eerste verdieping van de boekhandel. Of het nou bij vertaalde literatuur was of bij het proza van eigen bodem: overal liepen...

Condensatie (slot)

Halverwege het traject naar zijn geboortedorp besloot hij uit te stappen. De schemering zette in, Max begon zichzelf te zien in de ruit van de trein. Daar had hij geen behoefte aan, het deed hem denken aan de deurspiegel thuis waarvoor hij zijn bulderende lach oefende. Hobbelend over de spoorbrug zag hij het vestingstadje liggen, met zijn oude, bakstenen gebouwen en de verlaten uiterwaarden. Het trok aan hem, zoals alles aan hem trok, wat hij nog niet kende.



Hij stapte uit aan de kant van de machinist. Hij moest een groot deel van het perron over lopen om het via de trappen het station te verlaten. De trein reed door. Het suizende geluid stierf weg.



De trappen afdalend had hij zicht over de helft van het stadje, dat in tweeën gespleten werd door het spoor. Hij telde drie torenspitsen. God is een pandjesbaas, dacht hij. Zijn ouders waren als een van de weinigen uit het dorp ongelovig. Als er echt een God was, vonden ze, had hij hen niet zoveel laten lijden. Max ergerde zich daaraan. Alsof God even miljarden mensen na zou lopen om te kijken of hun hoeveelheid leed wel overeenkwam met hun aanspraak daarop. Hoe egocentrisch dacht je dan! Max was anders. Max geloofde niet in God, omdat hij nergens in geloofde. Als het puntje bij paaltje kwam, miste hij overal de overtuiging voor.



Het poortje klapte open en hij verliet het station. Hij sloeg rechtsaf, langs de rand van de binnenstad. Ik heb mijn zus verlaten, spookte het steeds door zijn hoofd, ik heb haar verlaten zoals zij mij verlaten heeft. Het voelde goed dat hij haar eindelijk pijn had kunnen doen. Een vereffening. Een begin daarvan. Maar zijn eigen verdriet werd niet minder. Alsof hij er een nieuwe kant van had ontdekt.



Hij hield het spoor waarover hij de stad was binnengekomen aan als oriëntatiepunt. Die lijn volgen en dan kwam hij vanzelf bij het water uit. Hij keek op zijn horloge, vorige maand aangeschaft. Het was kwart voor acht. Op dit moment trof Kasper de laatste voorbereidingen: hij trok de kam nog eens door zijn glanzend bruine haren, spoot een luchtje in zijn nek, stopte een condoom in zijn portemonnee. Zijn vingers moesten trillen van verwachtingen.



Zijn gedachten gingen over naar zijn zus. Ook zij maakte zich klaar. Maar om er een voorstelling van te maken, kostte hem moeite. Ze woonde in een appartement, dat had hij gezien op Google Streetview. Wat deed ze daar, wat waren de voorbereidingen van zijn zus? Maakte ze zich op, of juist niet? At ze iets van te voren of was ze misselijk vlak voor belangrijke gesprekken? Stond er een afspeellijstje klaar op Spotify? En had ze dan voor lichte of gedragen muziek gekozen? Hij wist niets van zijn zus, als vrouw. En zij wist niets van hem, haar broertje, als man.



Winkels werden woningen. De woningen werden groter en moderner. Het werden er steeds minder. Hij hield rechts aan, kwam in de berm van een eindeloze weg te lopen. Passeerde een crematorium. Naast hem, schuin boven hem, lag het spoor. Een goederentrein passeerde en veroorzaakte trillingen in de aarde. Mijn zus, dacht hij. Ik heb haar niet alleen verlaten, ik heb Kasper in mijn plaats gestuurd. Een vriend die, als ik hem moet geloven, vrouwen aan zijn pik rijgt als gewichtjes aan zijn halters. Die haar een kutwijf en een hoer heeft genoemd. Die zei haar nek te zullen breken. Dat was mijn antwoord op haar vraag langs te komen.



Zoals minstens eens per week, gingen zijn gedachten terug naar de laatste kerstavond. Bij zijn ouders, zoals altijd. Wie had hij anders? De eettafel was dezelfde als tien jaar geleden: van eikenhout en met gedraaide poten, van de kringloop uiteraard. Alleen zaten er nu drie mensen aan, in plaats van vijf. Zijn broer moest gewoon werken in het distributiecentrum, het was de drukste tijd van het jaar. Zijn zus was er weer niet. Op het plekje waar haar placemat gelegen had, stond een uitgedroogde kamerplant. Ze werd niet meer verwacht, maar wel gemist. Iedere feestdag was een verschrikking geworden, zich tergend langzaam uitstrekkend als een stuk kauwgom onder zijn schoenzool. De maaltijden waren het ergst. Met zijn broer kon hij nog wel wat sfeer maken aan tafel, maar nu ook die weg was… Toen hij de aardappelpuree met crème fraîche eindelijk achter de kiezen had en zo snel mogelijk opstond, schrok zijn moeder op uit haar stilte en zei: ‘Ik ben de kaarsen vergeten aan te steken.’ Zijn vader reageerde er niet eens op. Max besloot daar, op dat moment, nooit meer terug te keren.



Maar was hij ooit weggegaan, echt weggegaan? Natuurlijk, hij was vertrókken, tot vandaag was hij negen maanden praktisch de stad niet uit geweest. Hij had niet dezelfde fout begaan als zijn broer toen die uit huis ging: op- en neerpendelen. Hij had een leven opgebouwd, met zijn appartementje, zijn studie, zijn maat Kasper, zijn kleding, zijn ABN, zijn gewichtsverlies. Maar was het een nieuw leven of een éxtra leven? Was zijn oude leven ook maar één moment weg geweest? Of had het zich teruggetrokken in zijn binnenste, overlevend als een parasiet?



Hij begon weer op de buitenkanten van zijn voeten te lopen. Hij was moe. Van zichzelf nog het meest. Net op tijd was hij uitgestapt. Bijna was hij teruggekeerd. Bijna was hij naar zijn ouders gegaan. Samen met een plotselinge hoofdpijn lichtten er vlekjes op in zijn blikveld, kleine brandjes in de verte. Zijn hele jeugd had hij zich vastgeklampt aan de gedachte: het beste moet nog komen. Je bent op de verkeerde plaats in het verkeerde gezin geboren. Je hebt een kutleven, maar het is een tijdelijk kutleven. Wanneer je volwassen bent wordt het beter. Je verhuist, je vindt een baan, je vindt je zus terug, je wordt verliefd – &nbsp;je wordt gelukkig wanneer je je eigen keuzes kan maken. Maar als dat wegviel? Hij legde zijn hand op zijn hoofd. Aan de binnenkant klotste ijskoud water.



Hij kwam aan bij de uiterwaarden. In plaats van het hek open te duwen, klom hij eroverheen en liep de Lek tegemoet. Met zijn derby veterschoenen stapte hij in de ganzenkak. Zijn overhemd wapperde zwakjes, de wind koelde af. Het strand was verlaten, de zon was een halfuur geleden al verdwenen achter de bomen aan de overkant. Overal ben ik te laat mee, dacht hij. Ik leef achter de feiten aan. Hij trok zijn schoenen uit en liep door naar de lijn waarachter het zand donker kleurde. Hij keek naar de grond en zag de golven zijn voeten omsluiten en weer terugtrekken. Omsluiten en weer terugtrekken. Het water voor hem stroomde kalmer dan zijn gemoed ooit had gevoeld en hij wist één ding zeker: om nu een paar stappen naar voren te zetten, van enkelhoogte naar kniehoogte tot middelhoogte in het water te verdwijnen, om zich voorover te laten vallen in het matras van de aanvaarding en nooit meer te hoeven verlangen – ook daarvoor miste hij de overtuiging.

Halverwege het traject naar zijn geboortedorp besloot hij uit te stappen. De schemering zette in, Max begon zichzelf te zien in de ruit van de...

Condensatie (8)

Een kastje wordt geopend. Ze vraagt waar de glazen zijn gebleven. Ze zegt: oh natuurlijk, bij jou staan ze in het rechterkastje. Ze zegt: zie je hoe thuis ik me hier al voel? Geklingel van glazen. Niemand lukt het een glas uit een kastje te pakken zonder een ander glas aan te stoten. Nieuwe metafoor: ik was dat glas, het glas dat eruit ging; mijn vertrek raakte ook de rest van het gezin. Later verder uitwerken om haar uit te leggen hoe schuldig ik me voelde nadat ik was vertrokken.



Myrthe had er in ieder geval geen begrip voor. Myrthe wilde feesten. Myrthe zei: ga dan terug als je je schuldig voelt. Myrthe heb ik niet meer gesproken nadat haar ouders de huur zo verhoogden dat ik wel een andere kamer moest zoeken.



Kastje dicht, water dat stroomt. Ze is alweer voor me bezig. Ze is niet mijn vriendin, ze is mijn verzorgster. Ik voel me meer een patiënte dan een geliefde wanneer ze me uitkleedt.



Waarom vergelijk ik de kosten van een kringloophemd met de kosten van een zak chips en niet met die van een halve tros bananen, een halfje volkoren brood? Omdat chips altijd in huis waren, net als opbakaardappelen en diepvriessnacks. Aan het warm eten viel amper iets klaar te maken voor mam. Altijd mam, nooit pap, nooit ik. Ze hoefde het alleen maar op te zetten. De rest hadden anderen al gedaan in een fabriek. Je zou kunnen zeggen dat het een soort restaurant-eten-light was. Dat zou je kunnen zeggen, maar dan maak je het te mooi.



Een klonk-geluid in de waterleiding. Haar hakken tikken op het parket. Ze ziet eruit als een dame. Dit is niet goed, dit is helemaal niet goed. Ik had toch gezegd dat ze zich casual moest kleden? Waarom komen mensen dan toch op hun chicst? Hier, neem een slok, zegt ze, het is extra koud. Mijn vingers raken de hare wanneer ik het glas overneem.



Riiiing riiiing. De bel. Water klotst over de rand op mijn broek. Kut. Kut. Kut. Het is vijf voor acht, hij is veel te vroeg. Ik moet nog plassen, nee, ik moet niet plassen. Ik ben er gewoon niet klaar voor. Ze pakt het glas uit mijn hand en zet het op de salontafel. Ze plaatst haar handpalmen op mijn schouders en duwt mijn rug tegen de bank. Jij blijft zitten, zegt ze, ik doe open. Rustig, Keet, rustig.



Kom eraan! roept ze. Ze snelt de keuken in om een theedoek te halen. Rennen met pumps. Alsof je op blote voeten een veld glasscherven doorkruist.



Max staat voor de deur, mijn broertje is gekomen. Wat zat hij de stuntelen vanmiddag. Geen idee wat hij met zichzelf aan moest, starend naar zijn maaltijd. Het bestek in zijn handen zoals chirurg zijn instrumentarium. Berekenend hoe dit aan te vliegen. Toen ik terugkwam: dat bord! Het was een zwijnenstal. En dan die vraag. Volgens mij mis ik een broodje. Een die vriend van hem, die klojo, die pauperpatser, die hem recht in zijn gezicht uitlachte. Max, wilde ik roepen, Max, doe het niet. Keer om, ren, zoek andere vrienden.



Bij de eerste lachscheut van die zak begonnen Max’ mondhoeken te trekken, zoals ze altijd gedaan hebben sinds hij naar de basisschool ging. De mijne plots ook, want ik moest lachen. Mijn uitingen zijn tegengesteld aan mijn emoties. Als ik wil lachen moet ik huilen en als ik wil huilen moet ik lachen. Het kwam van diep, zo diep, ik lachte harder dan ik kon hebben. Mijn maag klapte dubbel, mijn longen zongen vacuüm, ik moest me vasthouden aan een stoel om niet ineen te storten. Ik keek in de ogen van die klojo en ik zag dat hij zag wat ik ook zag: Max was een zielig persoon.



Ze drukt de theedoek ik mijn handen, loopt de gang in. Ben er bijna!



Wat heb ik aan een theedoek als mijn broek nat is? Het water is er toch ingetrokken? Ik gebruik hem om mijn glas af te drogen, mijn glas waarop druppeltjes zitten.



Ik heb wraak genomen. Ik heb die vriend van hem laten zien wie hier de echte sukkel was. Ik heb hem laten zien dat zijn spel niet werkt. Dat vrouwen geen poppetjes zijn, maar spelers. Ik heb dat opgeblazen ego opgepompt tot het klapte. Maar ik heb geen sorry gezegd tegen Max. Ik heb gedaan alsof ik hem niet kende en hem uitgelachen. Ik heb hem voor de tweede keer verraden. Maar nu komt de herkansing. Nu kan ik alles rechtzetten. Als ik nou maar gewoon huil wanneer ik moet huilen en sorry zeg wanneer ik sorry moet zeggen.



Een slot dat wordt opengedraaid. Flarden van buiten. Muziek, gesprekken bij de buren. Waarom zegt ze niks? Waarom zegt hij niks? Dan, overdreven hard zodat ik mee kan luisteren: jij moet Max zijn, kom binnen! Aah, wat lief! Bloemen! Rozen! En wat zie je er goed uit!



Helemaal niet zoals Keet, de eeuwige pessimist, je beschreef, hoor je haar denken. Ik sta op. Ik loop op sokken, draag een spijkerbroek met een watervlek, ben in een ongestreken blouse gestoken, heb een naakt gezicht. Ik ben er klaar voor Max te zien.



Kom binnen! O! Trouwens, ik ben Mare, haar vriendin! Loop door!



Passen. Veel te snel om ontspannen te zijn.



Híj is het. Strak in pak. Bollingen bij zijn bovenarmen. Een houtachtig luchtje op dat de woonkamer penetreert. Zijn blik wisselt van haar naar mij, verontwaardigd, verslagen. Weer staat zijn onderkaak scheef. Kleurt hij nou rood? Hij draait zich om, beent het appartement uit, neemt de rozen mee terug.



Voor ik iets vind om me aan vast te houden, zak ik door mijn knieën. Mijn voet schopt tegen de tafelpoot, het glas valt om.

Een kastje wordt geopend. Ze vraagt waar de glazen zijn gebleven. Ze zegt: oh natuurlijk, bij jou staan ze in het rechterkastje. Ze zegt: zie...

Condensatie (7)

Hij was weg, opeens. En die vriend van hem ook. Ze hadden hun stoelen niet aangeschoven. Er lag een glas op de grond. In scherven. Ik zag ze lopen over het plein, naar de fiets van die stomme zak. Hij trapte tegen een flesje en bewoog wild met zijn hoofd. Max liep naast hem, met een kromme rug. Zou hij het begrepen hebben? Dat briefje, dat het voor hem was? Dat hij langs moest komen?



Het is bijna tijd. Ik kom uit de douche, er liggen schone kleren klaar. Ik heb een simpel setje uitgekozen, ik wil hem niet afschrikken. Ik wil dat hij mij herkent. Keet, zijn zus. Kate: zijn zus. Ik kan mezelf niet bekijken in de spiegel, hij is beslagen. Ik trek de handdoek waar ik op sta onder me vandaan. Veeg een kleurloze regenboog.



Zal ik je haren kammen? Ze leunt tegen de deuropening, haar armen over elkaar geslagen. Ik sluit de badkamerdeur nooit, zodat de warmte kan ontsnappen. Waarom is mijn spiegel beslagen? Het is niet koud binnen. Ik trek mijn kleren aan.



Ze pakt het krukje onder de wastafel vandaan. Ik ga zitten. Zij blijft staan. Het is kwart voor acht, zegt ze. Ze haalt haar vingers door mijn haren. Opnieuw en opnieuw en opnieuw. Oogschaduw, vraagt ze, blush, je nagels. Nee, nee, nee, schud ik. Ik voel haar adem achter mijn oorschelp, warm. Je kan het, zegt ze. Kusjes op mijn hoofd als een zegening. Als ik opsta begint de spiegel alweer te beslaan.



De woonkamer van mijn appartement is te klein om in te ijsberen. Ik pak boeken op, lees kaften, bekijk onderkanten van vazen en lees het land van herkomst. Ga zitten, zegt ze. Het is je broertje maar die op visite komt. Ze gaat een glas water voor me halen. Ze begrijpt het niet; zij heeft een hechte familie. Ik snap niet waarom ze bij me is, oprecht niet. Soms denk ik dat ze gewoon nog geen moment heeft gevonden om me te verlaten. De bus was vol, ze moest wel naast me zitten, en nu staat het zo onbeschoft om van stoel te wisselen voor ik mijn halte heb bereikt. Zoiets.



Waarom zou mijn broertje komen, als ik hem verlaten heb? Toen ik wegging was hij thuis. Mam en pap waren werken. Dat is het officiële verhaal, maar ik geloof er weinig van. Misschien ging een van mijn ouders stiekem dagelijks naar de kroeg, of had een buitenechtelijk kind te onderhouden. Hoe kan een huis met tweeverdieners anders in armoede leven? Dat komt door jou, vond mijn moeder, jij koopt veel te veel kleren. Dat was onzin, mijn vriendinnen kochten veel vaker kleren. En ik kocht ze bij de kringloop. Een hemd kostte evenveel als een zak chips. Toch werd er gesnoven wanneer ik ermee thuiskwam. Ik voelde schaamte, altijd weer, om een vrouw te worden. Dat kon niet naar mijn ouders, ik moest een kind blijven. Een kind volgt geen mode, een kind gaat niet uit, een kind krijgt geen relatie. Een meisje was goedkoper dan een vrouw.



Ik moest weg. Thuis was een te kleine vaas geworden, ik groeide tegen de randen aan. Niet gaan was woekergroei, verstrengeld raken in mijn eigen wortels. Zoiets. Ik moet metaforen vinden, altijd weer, wanneer ik over mijn gevoelens praat. Mensen begrijpen mij niet wanneer ik ze voor zich laat spreken. Déze mensen, hier, in de stad; hoogopgeleid. Ze vinden allemaal dat familie iets is waar je van houdt. Ach ja, lachen ze toegeeflijk, ik kan ze ook wel achter het behang plakken soms. Maar dat is niet wat ik bedoel. Mijn eigen vriendin begrijpt me niet. Dat kan toch nooit goed aflopen? Misschien maak ik er zelf een einde aan. Aan onze relatie.



Het is tien voor acht. Over tien minuten kan mijn broertje voor de deur staan.



Ik pakte mijn koffers in die dag. Max kwam rustig mijn kamer binnenlopen met een lolly in zijn mond. Wat ben je aan het doen, vroeg hij. Ik loog dat ik ging logeren. Bij Myrthe, wist hij wel? Daar hadden we het toch uitgebreid over gehad gisteravond aan tafel? Hij zei geen ja en geen nee. Hij kleurde rood en veegde met zijn voet, te vaak aangesproken op zijn dromerigheid door onze vader. Wist hij veel dat je bij een logeerpartijtje geen twee koffers en een schoudertas nodig had. Hij kwam nooit ergens.



Hij bekeek hoe ik mijn schoudertas dichtritste. Help eens, zei ik bij een overvolle koffer. We hebben hem samen dichtgedaan. Hij ging erop zitten want dat zag hij in films. Ik liep de trap af met een koffer. Hij liep de trap af met een koffer. Ik omhelsde hem kort. Hij rook naar zweet. Hij had geen deo opgedaan omdat hij toch niet buiten zou komen die dag.



Ik draaide mijn schoudertas zo dat hij op mijn rug hing. Ik tilde mijn koffers van de grond. Ze waren in bruikleen. De eigenaren stonden op de parkeerplaats, met draaiende motor. Hun dochter zat op de achterbank. Myrthe ging net als ik studeren in de stad. Haar ouders hadden een appartement gekocht, zo makkelijk ging dat bij mijn vriendinnen. Ik heb nog een bezemkast over, had ze gezegd. Ik dacht dat het spreekwoordelijk was.



Max bleef niet staan zwaaien toen ik wegging. Natuurlijk niet, want het was maar voor twee daagjes. Hij sloot de deur voor me terwijl ik mijn voeten net over de drempel had gezet. Tot maandag, zei hij. Maar de maandag kwam en ik kwam niet. Ik woonde in een bezemkast en hield mezelf voor dat dit het juiste was.

Hij was weg, opeens. En die vriend van hem ook. Ze hadden hun stoelen niet aangeschoven. Er lag een glas op de grond. In scherven....

condensatie (6)

Dit verhaal bevat representaties van misogynie







Kaspers bord was schoon. Zo schoon dat Max zich afvroeg of er wel iets op had gelegen. Als hij naar zijn eigen bord keek, leek het of wijlen Karel Appel er met zwaaiende kwasten klodders ragout op had gesmeten. Het was één grote smeerboel. Met de vork in zijn linkerhand had Max een sleeppartij over het halve bord nodig, voordat hij een stukje kroket kreeg vastgeprikt. In combinatie met zijn droge mond leidde dit tot een grote achterstand op Kasper, die zijn maaltijd naar binnen had gewerkt alsof hij van het land kwam. In no time was zijn bord leeg, terwijl Max nu pas halverwege was.



Toch stak Kasper zijn hand de lucht in toen Kate het verliefde stel naast hen een prettige dag wenste. Ze maakte oogcontact. Hij zei: ‘De rekening graag. Neem je zo een pen mee?’ Waarna hij knipoogde. Kate liep met een speels glimlachje naar binnen onder de belofte er zo aan te komen.



Max ademde diep in. Als ze maar lang genoeg weg bleef, kreeg hij zijn maaltijd nog wel op. Nu eerst dit smerige stuk korst doorslikken met behulp van wat bier en dan gáán. Schransen. Hij legde zijn hand om het glas, tilde het op. Het schoot gênant hard omhoog, omdat het leeg was.



Hij kokhalsde. Hij boog het geluid om naar een kuchje, zodat Kasper niets zou merken. Nog eens slikte hij. Weer kokhalzen. De korst was een slang die door zijn keel kroop, steeds opnieuw omhoog.



Wat een kutdag. En dit was alleen nog maar een terrasje pakken. Hij schoof zijn bord voor zich uit.



‘Heeft ons Maximeister genoeg gehad?’ vroeg Kasper afwezig. Hij gaapte. Keek achterom, zag Kate uit het restaurant tevoorschijn komen. ‘Moet jij eens opletten hoe je een meisje scoort. Zie je hoe ze loopt? Zo zelfverzekerd wiegend, zo voetje voor voetje. Als wij hier morgenochtend weer zitten, dan loopt ze hartstikke mank.’ Hij stak de wijsvinger van zijn rechterhand door het rondje dat hij met zijn andere hand had gevormd, maar hield zijn armen voor zijn borst, zodat Kate het niet kon zien.



‘Was alles naar wens?’ vroeg ze monter, terwijl ze het apparaatje waarin hun bestelling genoteerd stond alvast in haar hand hield. &nbsp;Ze had het warm. Haar gezicht glom. Ze kan die blush beter afspoelen, dacht Max, of nieuwe aanbrengen. Zo lijkt het net of haar wangen smelten.



‘Jazeker,’ zei Kasper. ‘Sommige dingen zelfs ruim boven verwachting.’ Hij liet zijn blik langs Kate’s lichaam glijden. ‘Heb je aan een pen gedacht?’



Hij opende ook het op twee na bovenste knoopje van zijn overhemd. Duwde de stof uiteen.



Kate antwoordde door een korte draai te maken met haar heupen. In haar kontzak stak een pen. ‘Eerst even dit afhandelen. Twee bier en twee broodjes kroket,’ las ze voor. ‘Dat wordt dan twintig euro negentig.’ Ze haakte het apparaatje achter haar broekriem, haakte het mobiele pinapparaat juist los. ‘Maak er maar dertig euro van,’ zei Kasper terwijl hij door zijn haar streek. ‘De bediening was uitzonderlijk.’ Weer de glijdende blik.



Biep-biep zei het apparaat terwijl Kasper zijn pinpas erboven hield. Dat was meer dan Max gezegd had sinds zijn zus hier weer stond. Er werd niets aan hem gevraagd, ze had niet eens zijn kant opgekeken. Dat wilde hij ook niet. En toch.



Kate scheurde het betalingsbewijs van het pinapparaat af. Ze gaf het aan Kasper. ‘Misschien is het verstandig,’ zei hij met opgezwollen borst, ‘dat je op de achterkant je adres noteert.’ Hij legde het bonnetje omgekeerd op tafel, prikte er met zijn wijsvinger naar. Kate lachte verlegen, durfde hem plots niet meer aan te kijken.



Max zag het aan als een toeschouwer achter glas. Hij had geen enkele angst bij het gesprek betrokken te worden. Wat ze nu doet, dacht hij, deed ze vroeger altijd wanneer ze een waterballon tussen mijn slaapkamerdeur had geklemd. Dan draaide ze haar hoofd af, omdat haar lach haar anders verraadde.



‘Misschien wel verstandig ja,’ zei ze met een hees randje in haar stem. Ze haakte het pinapparaatje achter haar broekriem, bewoog haar rechterhand door naar haar kontzak. Tastte naar haar balpen, miste, had beet. Kasper haalde zijn wijsvinger van het bonnetje. Max zag dat zijn vingerafdruk erop achterbleef. Hij is dus toch nerveus, dacht Max.



Kate boog zich voorover, probeerde Kasper toch weer aan te kijken. Maar Kasper, die gedachteloos de stof van zijn overhemd uiteen bleef duwen, had zijn blik alweer te laag gericht. Kate grinnikte en prikte met de pen van de zaak in zijn wang. Hij moest en zou er met zijn aandacht bij zijn. Dat werkte. Kasper hield zijn ogen niet meer van het schrijfgerei af terwijl Kate het naar het bonnetje bracht. Ze drukte het knopje van de pen in. Speels schermde ze met haar linkerhand het bonnetje af terwijl ze haar adres opschreef.



Wat is mijn adres eigenlijk, dacht Max. Hij had geen idee. De straatnaam, daar kwam hij nog wel op. Maar de postcode? Het huisnummer? Sinds hij zijn adresgegevens gewijzigd had op zijn online accounts, had hij er niets meer mee gedaan.



Kate had iets opgeschreven. Ze hield haar balpen kort boven het papier, waarna ze vluchtig wat erbij krabbelde. Ze pakte het bonnetje op. Weer keek ze Kasper aan, met een glimlach die Max alleen als onheilspellend herkende. Of was dit vrouwelijkheid? Flirten?



Kasper kon zijn opwinding amper onderdrukken. Het kostte hem moeite om op zijn stoel te blijven zitten. Steeds kwam zijn rug even los van de steun.



Zonder haar blik af te wenden, zonder zelfs te knipperen, gaf Kate het bonnetje aan Max.



Geschrokken pakte Max het papiertje aan. Snel propte hij het in zijn broekzak, alsof de vernedering van zijn vriend daarmee ten einde zou zijn. Kasper zag eruit alsof hij midden in een zin blikken had gekruist met Medusa. Zijn onderkaak stond scheef, zijn mond halfopen, de ogen paniekerig.



‘Ik zou het heel fijn vinden als je vanavond langskomt,’ zei Kate op serieuze toon tegen Max. Daarna stapelde ze de borden op, Max’ vieze bord boven. ‘Ik kom zo terug voor de glazen,’ zei ze. ‘Ik ben het dienblad vergeten.’ Ze begon te lopen. Naast Kasper hield ze even in. Ze draaide haar hoofd opzij, Max zag een sardonisch gekrulde bovenlip. Ze klopte op de schouder van zijn vriend. Zo licht, zo zwaar.



‘Kuthoer,’ zei Kasper terwijl de twee vrienden het plein overstaken. Vanzelfsprekend liepen ze naar de lantaarnpaal waar Kaspers fiets tegenaan stond. Max zou straks in zijn eentje de oversteek maken naar zijn eigen fiets. ‘Kutwijf. Je zag het, hè, de hele tijd flirten met mij. Niks tegen jou gezegd. Niks.’ Hij trapte tegen een leeg waterflesje aan. ‘Ik zei het je, hè,’ zei Kasper druk gebarend. ‘Dit is zo’n chick van hard to get. Daarom geeft ze jou natuurlijk d’r adres. Ik ben gewoon te geil naar haar geweest, daar knappen ze op af. Ze willen geen prooi zijn. Jagen willen ze, jagen.’



Wanneer heeft ze me herkend, dacht Max. Op het laatst? Meteen al? Hij pakte het bonnetje uit zijn broekzak en begon ermee tussen zijn vingers te draaien. Zag weer de beelden voor zich van de tranen in haar ooghoeken en haar hand op de lege stoel, om zich overeind te houden. Ze heeft me keihard uitgelachen, dacht hij, in de wetenschap dat ik haar broertje was.



‘Zie je nou wel dat consent onzin is,’ tierde Kasper verder. ‘Ik heb om haar adres gevraagd! Hoe stom kun je zijn. Ik had haar geen kans moeten geven. Niks prooi of jager. Gewoon bezit. Ik had gewoon met vlakke hand tegen die dikke reet van d’r moeten slaan, in dezelfde beweging die pen uit haar broekzak moeten trekken, ermee op tafel moeten rammen en zeggen: “Adres noteren. Nu. Hoer.” Ze heeft gewoon fokking tien euro fooi aangenomen! Dan ben je officieel een fokking hoer.’



Ze stonden voor Kaspers fiets. Kasper trok zijn sleuteltje uit zijn broekzak, duwde het in het gat van zijn ringslot en draaide eraan. Hij wikkelde de insteekketting af, die hij daarna een paar keer strak om de zadelpen draaide. ‘Als dit haar nek was, hè,’ zei hij erbij.



Hij stapte op zijn fiets, raakte met zijn tenen de grond. Hij zette zijn zonnebril op.



‘Maar gefeliciteerd hoor, Maximeister, dit zal wel je eerste chick zijn.’ Hij boog zich voorover en gaf Max een schouderklopje. ‘En dan gelijk zo’n beest. Wees op alles voorbereid zou ik zeggen. Voor mij is het niet zo erg, ik heb vanavond zo een ander. Maar ik had dat smoeltje van d’r graag aan mijn spit geregen.’



Hij wees naar het bonnetje in Max’ handen. ‘Je gaat toch wel? Je staat erbij als een zoutzak. Je bent toch niet gay of zo? Niet dat ik dat erg vind hoor. Des te meer vrouwen er voor mij zijn.’ Hij bokste Max tegen zijn schouder. Die moest een stap naar achteren zetten: de agressie zat nog in de vuist. ‘Maar geef die chick dan aan mij. Delen is schelen, hè.’



Max keek naar het briefje in zijn handen.



Vanavond 20.00 uur.



Dreesstraat 18 &lt;3.



Hij zuchtte.

Dit verhaal bevat representaties van misogynie Kaspers bord was schoon. Zo schoon dat Max zich afvroeg of er wel iets op had gelegen. Als hij...

Condensatie (5)

De rust leek weergekeerd. De terrasgasten hadden hun hoofden glimlachend van het schouwspel afgedraaid toen Kaspers bulderende lach in volume afnam en de serveerster was doorgelopen. Er kwam weer een vertrouwde kakofonie van gespreksflarden van het terras af, waarvan de inhoud deed vermoeden dat bier het beste bluswater was tegen een wereld die in brand stond. Ditjes en datjes. Koetjes en kalfjes. Het ging allemaal nergens over. Zolang het niet over die stumperige jongeman ging die zo raar met zijn lippen trok, vond Max het prima. Ik heb het overleefd, dacht hij, ik heb weer overleefd. Hij nam een slok van zijn bier. Hij hoopte met behulp van de vloeistof een stuk broodkorst door te slikken, maar zelfs nu bleef het hangen.



Zijn boterham was taai. Om een stukje los te maken, moest Max het heft van zijn mes met gebalde vuist omvatten en snijden alsof hij een tak afzaagde. Ook moest hij zijn vork gebruiken; daarmee trok hij fanatiek aan het stuk brood dat hij probeerde af te snijden. Als dat eindelijk gelukt was, lag ofwel de kroket, ofwel de rucola naast het stukje boterham dat aan zijn vork zat geprikt. Die moest hij dan weer ónder zijn brood aan zijn vork prikken. Dat vereiste een motoriek die hij nooit had ontwikkeld. Hij wist niet beter dan dat bij een kroket hoogstens mosterd hoorde, zeker geen groente, en dat je hem met je handen vastpakte. Als hij te heet was deed je er een servetje om. Of een bolletje.



Hij sloot kort zijn ogen om de verse beelden van zijn zus, met de tranen van het lachen in haar ooghoeken, weg te duwen. Zo hard lachend had hij haar nooit gezien. Überhaupt niet lachend. Maar goed, vroeger had ze in hetzelfde armzalige schuitje gezeten. Nu zág je gewoon hoe superieur ze zich voelde. En terecht ook wel. Als je niet wist wat een broodje kroket bij een restaurant (of was het een brasserie?) inhield, dan hoefde je jezelf weinig illusies te maken.



Als het je niet eens lukte om je eten netjes op je vork te prikken, al helemaal niet. Het zou helpen, dacht Max, als ik m’n vork na het afsnijden gewoon in mijn réchterhand houd. Ik ben immers rechtshandig, en daarnet toch al ontmaskerd.



Weer zag hij zijn zus lachen. Haar hand op die lege stoel om niet door haar knieën te zakken.



Tsjak! Er schoof een stuk kroket van zijn bord, nadat zijn vork niet door de harde korst van paneermeel was gedrongen, maar er langs gleed. Hij balde zijn vuisten. Legde zijn mes neer en hevelde de vork over in zijn voorkeurshand.



Zo. Dat ging gelijk beter.



Kasper had vanzelfsprekend geen enkele moeite met het afsnijden van zijn brood. Hij had het bestek losjes beet en hield de vork in zijn linker- en het mes in zijn rechterhand. Tijdens het kauwen op een keurig afgesneden stuk brood met kroket, schoot hij plots in de lach. ‘‘k Mis een broodje,’ piepte hij, terwijl er spetters ragout om Max’ bord belandden. Max legde zijn vork neer, trok het servetje uit het papieren zakje en depte zijn bord. ‘Zonde, man,’ zei hij terwijl hij de servet kalmpjes opvouwde en naast zich neerlegde. ‘Daar hadden de daklozen hier een week van kunnen eten.’ Grapjes over de onderkant van de samenleving werkten altijd. Max maakte ze en Kasper klapte er vervolgens overheen met een verwijzing naar Max’ eigen verleden van armoede en onbeschaafdheid. Maar zo op de automatische piloot gezegd, was er weinig grappigs aan.



Kasper lachte dan ook niet en gaf zijn vriend een trap tegen zijn scheen. ‘Kom op, Maximeister. Je zit toch niet nog steeds huilie-huilie te doen om daarstraks? Iedereen hier,’ hij zwaaide met zijn mes langs het terras, ‘is het allang weer vergeten.’ Weer ontschoot hem een lach. ‘Dat je om een tweede broodje vroeg.’ Hij schudde ongelovig met zijn hoofd. ‘Als ik jou zou vertellen dat het huis van mijn ouders onder water staat, dan zou jij zeker vragen of ze op tijd naar een hoger gelegen gebied zijn vertrokken?’ Hij boog over de tafel en gaf Max een schouderklopje. ‘Komt goed, jongen. Wij gaan van jou een echte bourgeois maken.’



Dat deed Max goed om te horen, dat zijn vriend hem niet direct liet vallen na één misstap. Het doorslikken van zijn brood ging meteen makkelijker.



‘Dus niet om lullig te doen, Maxi,’ zei Kasper. ‘Ik zou om te beginnen je vork in je linkerhand nemen.’

De rust leek weergekeerd. De terrasgasten hadden hun hoofden glimlachend van het schouwspel afgedraaid toen Kaspers bulderende lach in volume afnam en de serveerster was...

Condensatie (4)

Terwijl de kroketten werden gebakken en de biertjes getapt, praatten de twee vrienden over niets en nog minder. Zo nu en dan bracht Kasper zijn bulderende lach ten gehoor en dan keek het hele terras welwillend hun kant op. Max was trots dat hij Kasper zijn vriend mocht noemen. Dat had hij toch maar mooi bereikt in de korte tijd die hij in de stad woonde. Zo zie je maar dat het gebrek aan vrienden in zijn eerdere leven niet aan hemzelf had gelegen. Het waren de omstandigheden die daar voor zorgden. ‘Voor mij hoeft het leven niet “EERLIJK” te zijn, maar “WILLEKEURIG” is toch niet te veel gevraagd?’ had hij eens geschreven in zijn verticaal neergelegde schriftje toen alles thuis weer tegenzat. Was ‘cultuur’ geen vies woord geweest in zijn jeugd, dan was hij ongetwijfeld schrijver geworden.



Maar dat verleden van lijdzaam toezien was doorgekrast en versnipperd. De regie had hij naar zich toegetrokken. De setting was het eerste dat hij veranderd had: dat was nu de stad. De vriendschap tussen hem en Kasper was weliswaar grotendeels per toeval tot stand gekomen, maar als Kasper een slechte vriend was geweest, had hij hem allang geloosd. Max kon vooral veel van hem leren. Hij vroeg zich vaak genoeg af of hij in staat zou zijn tot net zo’n geloofwaardige lach op dat volume en had zelfs een paar pogingen gedaan. Thuis, voor de deurspiegel, met de gordijnen gesloten en de lampen aan. Maar als hij zijn mond zo ver opende, vielen zijn naar links staande en onregelmatig vooruitstekende tanden erg op. Bovendien waren de muren in zijn studentenflat erg dun. Wat moesten zijn huisgenoten denken van een jongen die nooit bezoek kreeg maar wel bulderde van het lachen.



Daar kwam hun bestelling aan, gebracht door Max’ zus. Krijgt ze eindelijk waar ze altijd om zeurde, dacht hij, ze mag het eten verzorgen. Nog steeds voelde de vaststelling dat ze zijn zus was niet anders aan dan de vaststelling dat het ding naast hem een lege stoel was. Benoeming en betekenis vielen samen. Of Kate veel veranderd was, wist hij niet. Hij constateerde dat ze in zijn herinneringen tot silhouet was verworden, zonder een sprekend gelaat.



Zijn zus boog zich licht voorover om de twee bier op het tafeltje van de twee vrienden te plaatsen.



‘Zo hé,’ zei Kasper. ‘Mogen die nog mee met de handbagage of moet je er toeslag over betalen?’ Hij keek doelgericht naar de stof onder de nauwsluitende hals van Kate’s zwarte T-shirt. Max herinnerde zich de schaamte van zijn zus voor haar vroeg volle borsten. De onderbouw van het vwo bracht ze door in bovenkleding met een te grote maat. Of die schaamte voorbij was, wist hij niet. Wel dat ze een werkshirt droeg dat strak om haar lijf zat. Het logo van het restaurant, dat ter hoogte van haar linkerborst zat vastgenaaid en een vork moest voorstellen, leek eerder op een hark.



Kate glimlachte flauwtjes, weemoedig bijna, om Kaspers grap. Ze had hem vast al heel vaak gehoord, in een oneindig aantal varianten. Dat speet Max, en het had niets te maken met het feit dat ze zijn zus was.



Zijn zus leek niet onzeker door de opmerking. Ze duwde haar bovenlijf even ver omlaag bij het uitdelen van de borden met de broodjes kroketten, deed net of ze niet zag dat ze bekeken werd door een paar ogen dat haar uitkleedde waar ze bij stond. Pas wanneer ik niets meer uitstraal, dacht Max, geen boosheid, pijn, verdriet – ja dan ben ik er.



Max kreeg zijn bord het eerst. Kate herhaalde het gerecht terwijl ze hem vriendelijk aankeek. Die blik kende hij niet. Haar gezicht was effen en glom. Ze had veel blush op. Terwijl ze het bord voor hem neerzette, keek hij of hij geen littekens zag aan de binnenkant van haar onderarm. Wat pervers, dacht hij. Toch deed hij het bij iedereen. Kate draaide zich van Max af, naar Kasper toe. Die was wijdbeens gaan zitten, als op een opblaasflamingo.



Max keek omlaag, naar wat zijn zus hem voorgeschoteld had. Hij had een mes en vork gekregen, verpakt in een zwart papieren zakje, waarin ook een servet gevouwen zat. Zijn bord was akelig wit. Er waren twee dunne, meanderende lijnen van goud aangebracht aan de rand. Het bord had een kleine verdieping waarin al het etenswaar lag. Aan de rand van de verdieping lag een berg rucola, die niet op het menu stond en die hij ook niet had bijbesteld. Centraal lag een eivormige snee brood, waarop een kleine kroket lag, die was omgeven door wederom een berg rucola – sla, noemden ze dat thuis. Uit een plekje op de kroket waar geen paneermeel zat, kwam een stoomwolkje. ‘Pardon’, zei Max terwijl zijn zus Kasper opdiende. ‘Ik mis een broodje.’



Kasper, die het met een ongekende wilskracht gelukt was zijn ogen op te richten om Kate in haar kastanjebruine ogen te kijken, reageerde meteen. ‘Wat zei je?’ vroeg zijn vriend met een van sensatie zwangere stem. Max voelde dat hij een fout had begaan. Zijn vriend pakte Kate bij haar arm, knikte Max’ kant op. Max voelde dat de spieren bij zijn mondhoeken zich begonnen te roeren.



‘Ik mis een broodje, toch? Mijn kroket ligt open en bloot, ik kan hem nergens tussen doen.’



Kasper bleef een tel ademloos zitten. Daarna scheurde zijn mond open. ‘Hahaha, hahaha, hahahaha.’ Zijn ene hand lag op zijn buik, met zijn andere trok hij aan de Kate’s arm, alsof hij de kerkklokken luidde. Zijn zus lachte hartelijk mee. Met haar vrije hand moest ze zich aan de lege stoel vasthouden, om niet door haar knieën te zakken. Ook op het terras werd gelachen, om die leuke jongen met die bulderende lach die zelfs de serveerster had meegekregen. Max dacht: ik moet ook lachen, dan valt het niet op. Maar hij had zijn mond niet onder controle.



‘Ik mis een broodje,’ herhaalde Kasper gierend van de lach. Hij deed Gerard Joling na. ‘Heb je die-  heb je die-‘ zei hij naar adem snakkend tegen Kate, ‘hebjedie… kroketten… netuitdemuurgetrokken?’ Hij sloeg zich hikkend op zijn dij. Kate deed mee met het nieuwe lachsalvo. Ze had de tranen in haar ogen. Met haar pinken veegde ze die weg.

Terwijl de kroketten werden gebakken en de biertjes getapt, praatten de twee vrienden over niets en nog minder. Zo nu en dan bracht Kasper zijn...

Condensatie (3)

‘Kunnen we zomaar?’ begon Max een zin, wijzend naar het laatste vrije tafeltje. Hij maakte zijn vragen zelden af, zich wijsmakend dat zijn onwetendheid bij de voor zijn studiegenoten normaalste situaties dan niet opviel. 



Het tafeltje stond geheel in de schaduw. Een aan de randen flapperende zweefparasol zorgde daarvoor. De twee lege glazen op het tafeltje stonden op viltjes, waarvan een exemplaar verkeerd-om was neergelegd. Naast condens aan de buitenkant, kleefde er aan de binnenkant van de glazen een laagje schuim. Er stonden drie stoelen om het tafeltje. Twee daarvan waren aangeschoven en stonden tegenover de lege glazen. De derde stoel stond verder van het tafelblad af, schijnbaar aan de kant gezet door de vorige terrasgasten.



Kasper negeerde zijn vriend en ging zitten. In plaats van zijn stoel naar achteren te schuiven, tilde hij het tafeltje op. De glazen verschoven niet. ‘“Zullen we zomaar?” Wil je het anders eerst lief binnen gaan vragen? Heb ik, hooggeacht mens, toestemming om het laatste vrije tafeltje op uw terras te bezetten?’ Hij schoof alsnog zijn stoel naar achteren, zodat hij de ruimte had om de voet van het ene been op de knie van het andere te leggen. Hij deed zijn zonnebril af, stopte een poot ervan in zijn borstvakje en trapte onder het tafeltje door de rieten stoel van Max naar achteren. ‘Echt, Maximeister, neem één ding van me aan: of het nou vrouwen zijn of stoelen; als je wacht op toestemming zit er al een ander op.’



Max schoof zijn stoel aan, lachte. Dit was nou precies zo’n opmerking waar hij zich een tijdje geleden, toen hij nog dacht dat Kasper een kwal was, kapot aan had geërgerd. Nu wist hij wel beter. Hij had het goed gezien dat alles aan Kasper gespeeld was, maar was vergeten dat álles ook de mateloze arrogantie besloeg, die Max zo tegen de borst stuitte. Je moest ze allemaal niet te serieus nemen, die pocherige uitspraken. Serieusheid was sowieso iets wat Max van zich af moest schudden, hier, in de stad. Hij was er achter gekomen dat zijn jeugd geen leven was geweest, maar overleven. Het leven begon bij het spel.



Max wees naar zijn vriend tegenover zich. ‘Moet jij nodig zeggen, Kapser. Was de laatste vrouw waar jij op hebt gezeten niet je moeder, toen ze je De Gruffalo voorlas?’



Kasper trok zijn kin in, klapte hem uit en lachte hartelijk. Het stelletje aan de tafel links van de twee vrienden onderbrak hun staarwedstrijd om glimlachend zijn kant op te kijken. Kasper gaf geen enkele blijk zich bewust te zijn van de extra ogen die hem aanstaarden.



Hoe doet ‘ie dat toch, dacht Max.



Kasper boog zich naar voren, met zijn handen de enkel vasthoudend die op zijn knie rustte. ‘Toen mijn moeder me voorlas? Je begaat een grove fout, Maximeister. Je vergeet dat ik niet in zo’n zielig arbeidersmilieu ben opgegroeid waar alle stereotypen nog gelden. Mijn vader las mij voor.’



Met ingehouden pret schoof Max het lege glas voor zich uit, alsof het een schaakstuk was. ‘Oké, touché. Maar je ontkent niet dat je bluft.’ Hij lachte zijn ietwat scheefstaande tanden bloot. ‘Of wel?’



Kasper liet zich terugvallen in zijn stoel. Zweeg een poosje. ‘Zo is het wel weer genoeg, bijdehante nep-bourgeois. Je moet niet altijd het laatste woord willen hebben. Je moet de ander ook z’n moment gunnen. Twee bier neem ik aan?’ Hij stak zijn hand vruchteloos op naar de op en neer vliegende serveerster. ‘De vijf zit immers in de klok.’



Max keek op zijn telefoon. Het was 14 uur 25.



Kasper gaapte, stak zijn armen erbij in de lucht. Dat was zijn tic.



Verschil moet er wezen, dacht Max.



‘Heb je al gegeten?’ vroeg Kasper. Hij boog zich nogmaals naar voren, kneep in Max’ bovenarm. ‘Doet er niet toe. Jij hebt nog wel wat voeding nodig.’ Hij trok de bovenste knoopjes van zijn overhemd open, pakte de menukaart, stak hem in zijn overhemd. ‘Wil je me nu?’



Max lachte zwakjes. ‘Flauw hoor. Die had mijn vader kunnen maken. Als hij ooit op een terras had gezeten.’



‘En een overhemd had gehad,’ vulde Kasper aan terwijl hij de menukaart terug in de houder stopte en zijn kledingstuk dichtknoopte. Max opende zijn mond om te weerspreken dat zijn vader geen overhemden had, maar zijn vriend liet geen ruimte. ‘Ik stel voor dat we “croquetten” eten vandaag. Ben je pro-vlees of ben je veget-ariër.’ Kasper legde zijn wijsvinger op zijn bovenlip. ‘Heil Greta.’



‘Is vlees niet beter als je veel sport of?’ vroeg Max.



Kasper maakte een wegwerpgebaar. ‘Van geen enkel belang. Ik geef je volgende week wel een adres waar ze iets verkopen dat pas écht werkt.’ Hij spande zijn spieren aan. De stof tussen de knoopjes op zijn overhemd week uiteen en Max kon zijn huid zien.



Plots draaide Kasper zijn hoofd van het plein af, het terras op. ‘Waar blijft die hoe-’



‘Hier is ze,’ zei de jonge vrouw. Ze stond schuin achter Kasper, had het apparaatje in haar handen waarmee ze de bestellingen noteerde.



Hé, dat is mijn zus, dacht Max. Hij herkende haar aan haar stem.



Kasper had even niets te zeggen. Greep in een reflex naar zijn zonnebril en stopte hem toch terug. Hakkelde. ‘Ik-ik bedoelde…’



‘Die andere serveerster?’ vulde Kate aan. ‘Dat verzacht een boel.’ Ze legde haar hand kort op Kaspers schouder, soeverein. ‘Ik begrijp je helemaal hoor, ik hoor vaker dat het lang duurt voor ik kom.’



En óf het mijn zus is, dacht Max. Een bek als een scheermes, hoorde hij zijn vader zeggen.



De grap werkte als een vingerknip voor Kasper. Hij strooide met zijn hartelijke lach, zei dat daar aan gewerkt kon worden en bestelde de twee bier en de broodjes croquetten. Kate nam de lege glazen mee.



Max keek zijn zus na. Ze had een vaste tred. Hij had haar aangekeken voor ze wegliep, maar had geen teken van herkenning gezien. Hij wist ook niet of hij dat wilde. Hij wist alleen dat hij totaal niets voelde.



Kasper gleed met zijn hand door zijn haar. ‘Dat, mijn beste Maximeister, is hoe je een vrouw inpalmt.’



‘Door de mannelijke Sanne Hans te spelen?’



‘Denk jij dat maar. Denk jij dat maar en blijf single, zou ik zeggen. Nee, ik gaf haar de ruimte haar moment te pakken. Ik voelde gelijk: dit is een chick die van spelen houdt. Good cop/bad cop. Push and pull. Aanstoten en aftrekken.’



Max lachte. ‘Je bedoelt aantrekken en afstoten.’



‘Nee,’ zei Kasper, ‘nee, dat bedoelde ik niet.’

‘Kunnen we zomaar?’ begon Max een zin, wijzend naar het laatste vrije tafeltje. Hij maakte zijn vragen zelden af, zich wijsmakend dat zijn onwetendheid bij...

Condensatie (2)

Het moet haast wel. Hij veegt nog steeds met zijn been terwijl hij staat te wachten. En hij lijkt op de bijna-man in de jeugdfoto’s van mijn vader. Ondanks de kamstreken en de glimmende gel, krult zijn haar bij de punten. Zijn haargrens wijkt. Mijn vader is kalende. Waarschijnlijk inmiddels kaal. Of dood, dat kan ook.



‘U wilt afrekenen? Ja. Nee. Nee hoor. U kunt gewoon blijven zitten. Ik heb hier een mobiel pinapparaatje. Ja, nou. Super inventief inderdaad.’ In het jaar kruik.



‘Eens even kijken: twee Fanta en een tosti was het toch? Hm? Groot gelijk hoor. Gezelligheid is niet afhankelijk van alcohol. Dat wordt dan 9 euro 45. Ja precies, of u kunt uw pasje erboven houden. Ja, nou. Super inventief inderdaad. Even iets langer vasthouden, tot ie piept. Ja. Goed zo. Dan wens ik u nog een fijne dag verder. Hm? Aah, dat hoeft u niet te zeggen. Maar bedankt!’



Had er dan minstens tien euro van gemaakt, stomme zak.



De volgende klant wuift alweer. Ik moet plassen. Niet kijken. Doorlopen. Naar binnen. Plassen. Bestelling ophalen.



Ooghoeken. Hij staat er nog steeds, uitkijkend naar de overkant van het plein, in de houding die ik van hem ken.



‘Schiet nou op,’ zei hij. Hij stond midden in de woonkamer, steunend op het ene been, terwijl hij met het andere van links naar rechts over de vloer veegde. Hij wilde naar het basketbalveldje en ik stond te treuzelen welke schoenen aan te trekken. Thuis droeg ik altijd afgetrapte schoenen, zodat ik voor school een paar overhield dat niet opviel. Dat was het hoogst haalbare op dat moment, kleding dragen die niet opviel. Maar wat droeg je als je met je jongste broertje naar het basketbalveld ging? Het lag net buiten onze wijk, dus de kans dat ik vriendinnen tegenkwam uit mijn klas was eigenlijk te groot om er bij te lopen als een slonzig meisje. Zo’n meisje van de tl-afdeling, die we op het vwo belachelijk maakten, met van die lubberende kleding en doffe schoenen. Nu ik er aan terugdenk, was er volgens mij maar een handvol meiden op het tl dat er daadwerkelijk zo slonzig bijliep. Twee daarvan kwamen uit mijn buurt. Ik speelde er ooit mee buiten.



‘Ja, sorry, kon het niet meer ophouden. Heb je nog een bestelling voor me? Twee bier voor tafel vijftien. Komt goed. Hm? O! Nee, is niks hoor. Ben gewoon niet zo lekker vandaag. Aah, lief. Zal ik doen als het niet meer gaat. Maar het stelt niet zoveel voor hoor. Gewoon een beetje licht in m’n hoofd. Hm? Haha, wees gerust. Twee keer negatief. Nou, ik moet door. Iedereen loopt al naar me te zwaaien alsof ik de koningin ben.’



Jasper. Een collega die zogenaamd hartstikke zorgzaam en superlief is. Als je maar tieten hebt. Wat was het ook alweer? Twee bier. Tafel vijftien. Linksachter dus. Kut. Oogcontact gemaakt. ‘Ik kom zo bij u.’ Alweer die vent. Kan hij niet gewoon in één keer alles bestellen? Kut. Wat was het nou? Vijftien. Tafel vijftien. Tafel vijf-tien. Twee bier. Kop erbij houwen, Keet. ‘Kijk eens aan. Een biertje voor u. En nog een biertje, maar dan voor meneer. Geniet ervan!’



Onrustig stond hij met de voetbal tussen zijn boven- en onderarm geklemd. We speelden iedere balsport met die ene halfzachte bal. ‘Ben je weer de vloer aan het vegen?’ vroeg ik hem terwijl ik de veters van mijn nette schoenen strikte. Meteen hield hij zijn been stil. Hij gooide de bal weinig overtuigend tegen mijn voorhoofd. ‘Ja jij schiet nie op!’ De bal stuiterde twee keer en rolde de keuken in.



‘Wat zitten jullie weer te kloten?’ Mijn moeder veegde haar handen af aan haar schort terwijl ze de woonkamer inliep. ‘Ik heb toch gezegd dat hier in huis niet met ballen gegooid wordt.’ Ze mikte de bal tegen mijn voorhoofd. ‘Auw, godverdomme,’ riep ik. ‘Kutwijf.’



Ze ging niet in op mijn gescheld, zoals bewoners onder een aanvliegroute de lucht niet meer afzoeken bij motorgeronk. ‘Als jullie nu gaan buitenspelen, moet je zelf maar voor je eten zorgen. Je gooit maar wat in de magnetron. Ik moet werken straks en jullie vader is pas na tienen thuis. Waar Luke uithangt, geen idee. Zal wel weer bij z’n vrienden zijn.’



Ik zei dat ik toch zelf ook wel kon koken, dat ik al veertien was. ‘Nee,’ zei mijn moeder. ‘Nee, nee, nee. Ik sta hier met een schort om mijn lijf voor Janneke Kut omdat jullie zo nodig moeten gaan spelen en dan wil jij een uur later opeens wel warm eten op je bord geschept? Ja daahag.’



‘Hij wil basketballen, ik niet.’ Ik wees naar mijn broertje. Max had het vegen met zijn been hervat en stond spastisch met zijn lippen te trekken. Nooit durfde hij eens tegen mijn ouders in te gaan. Hij maakte zich zo klein mogelijk. Ik kreeg altijd de schuld. Altijd. Ik was de grote zus die op haar broertje moest letten.



Mijn moeder veegde haar handen nog eens af aan haar schort. ‘En nou wegwezen, anders kom ik te laat.’ Ik balde mijn vuist, zo hard dat de afdruk van mijn nagels in m’n handpalm bleef staan. Het groeide in mij, het verzet, maar het was nog te pril. Ik liet het aangroeien, tot de dag van het besluit. In de lange zomer na het eindexamen.



Maar op dat moment gaf ik me nog gewonnen. Ik pakte de voetbal van de grond, stopte hem in Max’ handen en duwde hem de gang in. ‘Hé, zei mijn moeder. Eerst een kus.’ Ik weet niet wat er aan die vrouw mankeerde. Ze gaf de indruk dat ze je haatte en dan opeens draaide het om. En ze was scherp. Messcherp. Toen mijn broertje en ik de straat uit liepen galmde haar stem plots door de buitenlucht. Ik keek achterom. Ze stond in de deuropening. ‘Kate, trek je deze nog even aan?’ Ze had mijn afgetrapte gympen in haar handen. ‘Anders heb je straks geen nette schoenen meer voor school.’



Kate dus, op z’n Engels. Sinds ik in de stad woon heet ik Keet. Hoe zal Max zich noemen? Gewoon Max? Is op zich wel een oké-e naam. Er zijn jongens in mijn studie die Max heten. Mijn voormálige studie. Ik ben al ruim een jaar Master of Laws. Was ik maar Master of Arts geworden, dan had ik de kunst van het leven misschien begrepen. Dan had ik misschien begrepen hoe je na vijf jaar studeren geen bijbaan in de bediening meer nodig hebt om rond te komen. Keet de Grauw, 26 jaar, Master of Arts, serveert koude biertjes in warme glazen.



Of zou hij niet studeren? Is hij hier gewoon eenmalig? &nbsp;Duiken mijn ouders straks plotseling op. Surprise! Nee. Hij ziet er te goed uit. Max. Mijn broertje. Student. Zag hij het aankomen? Was ‘ie boos? Waarschijnlijk heeft hij even met zijn been geveegd, met zijn lippen getrokken en is toen weer verder gegaan. Maar nu dan. Is hij ook–? Hij begint te lopen. Een jongen aan de andere kant van het plein. Een vriend. Zijn vriend? Zit sowieso in het corps. Sowieso.

Het moet haast wel. Hij veegt nog steeds met zijn been terwijl hij staat te wachten. En hij lijkt op de bijna-man in de jeugdfoto’s...

Condensatie (1)

Er was behoorlijk veel wat Max tegenstond aan het leven. De manier waarop vriendschappen tot stand kwamen stond hoog op de lijst. Neem zijn vriendschap met Kasper, de studiegenoot op wie hij op het stadsplein stond te wachten. Hadden ze elkaar op slag gemogen bij de eerste ontmoeting drie jaar geleden? Trokken ze elkaar aan als staal en magneet, ongeacht het aantal mensen dat er tussen hen in stond? Was hun vriendschap, kortom, voorbestemd?



Nee. Hij had Kasper een kwal gevonden, iemand die nog voor het betreden van de collegezaal uitgebreid beschreef hoe brak hij wel niet was van de avond ervoor, iemand die bij presentaties plots de pot met gel niet meer had kunnen vinden. Alles aan hem was gespeeld, maar niemand leek het door te hebben. Het eerste studiejaar meed Max Kasper alsof hij een geldschuld was. Ze kwamen elkaar weer tegen in het tweede jaar bij een vak dat ze beiden niet hadden gehaald. Te midden van al die studiegenoten uit een andere jaarlaag gingen ze als vanzelf naast elkaar zitten. En wat bleek: zo’n kwal was Kasper niet als je hem beter kende. Hij en Max deelden hetzelfde gevoel voor harde humor, ze bleken beiden een passie te hebben voor roggebrood enzovoort, enzovoort.



Zo ontstonden vriendschappen. Per toeval. En daarna deed je alsof het niet zo was.



Max zag Kasper aan de andere kant van het plein zijn Swapfiets tegen een lantaarnpaal zetten. Losjes sleepte zijn vriend de insteekketting om de paal en stak hem in het slot. Hij trok het sleuteltje eruit en stopte het in zijn broekzak. Hij haalde zijn linkerhand door zijn pas geknipte, glanzend bruine haren en bewoog richting het terras in het hart van het plein. Max dacht aan de tijd die het hem gekost had om een plekje te vinden voor zijn tweedehandsje, in de gemeentelijke fietsenstalling honderd meter verderop. Hij haalde zijn schouders op. Nooit zou hij zijn fiets neerzetten op een plek waar dat verboden was. Of nooit… Nee, hij moest leren dat juist wel te doen!



Max beet op zijn duimnagel. Niet alleen vriendschappen waren afhankelijk van toeval – toeval was de basis van álles. Het begon al bij de geboorte, dacht hij, terwijl hij Kasper zijn hagelwitte overhemd in zijn broek zag stoppen tijdens het lopen. Een kind kiest zijn geboorte niet, een kind kiest zijn ouders niet, een kind kiest zijn woonplaats niet. De keuzes die een kind wel kan maken, maakt hij altijd binnen de horizon van zijn achtergrond. Als je ouders hun brood verdienen met het helpen aantrekken van steunkousen, dan zie je jezelf geen microbioloog worden.



Een lach ontschoot hem. Bijna was hij iets met zijn hánden gaan doen. Stel je vóór. Nota bene zijn ouders hadden hem overtuigd met de havo te beginnen. Dat zou beter zijn voor zijn toekomst. Het mbo kon altijd nog. Hij had ernaar geluisterd, zonder het te begrijpen. Toen hij het begreep, begrepen zijn ouders hem niet meer. Hij trok zich terug in zijn slaapkamer met stapels boeken, stapte over naar het vwo, slaagde glansrijk en nodigde hen niet uit voor de diploma-uitreiking. Hij was iemand geworden waar ze thuis op scholden.



Tokkies waren het, met hun gescheld op succesvolle mensen. Hij spuugde op een kasseitje. Hij stelde zichzelf voor in vogelvlucht. Daar stond hij, een tweedejaars student geesteswetenschappen die een kamer had in de grote stad, soeverein op het grote plein, niet meer te onderscheiden van zijn met geld geboren studiegenoten. Hij kon het amper geloven. Kleding? Stijlvol! Overgewicht? Verdwenen! Accent? Onhoorbaar! De sociale huurwoning in het dorp van zijn jeugd? Achter zich gelaten! Zijn ouders woonden daar nog steeds; hij had hen voor het laatst met de kerstdagen gezien. 



De zomer liep inmiddels ten einde. Bij de vorige terrasgang had Kasper minzaam gezegd dat het kinderachtig was om je ouders te ontlopen. Max had zijn bierglas met een klap neergezet. ‘Studenten zoals ik,’ had hij gezegd, ‘moeten de puist die familie heet zo snel mogelijk uitknijpen, anders gaat het etteren.’ Dat had hij aan zijn broer gezien, die na een jaar studeren en wekelijks pendelen tussen zijn kamer in de stad en zijn kamer ‘thuis-thuis’ met hangende pootjes was teruggekeerd naar het dorp en nu pakketjes sorteerde in een distributiecentrum. Dat mocht Max niet overkomen. Het geboortetoeval zou hem niet regeren.



Kasper kwam aanlopen met zijn zonnebril op. Een verantwoordelijke keuze, zouden oogartsen zeggen. Maar om zijn ogen te beschermen tegen de lentezon was het Kasper natuurlijk niet te doen, net zoals hij niet tweemaal in de week naar de sportschool ging omdat gezondheidsdeskundigen dat toejuichten. Dat Kasper zich er bewust van was dat de dunne stof van zijn witte overhemd doorscheen in de felle zon, en dat zo de contouren van zijn borst- en buikspieren zich scherp aftekenden, leed voor Max geen twijfel. Toch zou Kasper het ontkennen. Daarom zweeg Max er maar over. In plaats daarvan had hij gevraagd naar welke sportschool zijn vriend ging en er ook een abonnement op genomen. Het vet was eraf; nu de spierballen er nog aan. Dan kon hij vragen waar Kasper zijn kleding kocht.



Max liep zijn vriend dwars over het stadsplein tegemoet. Zijn loopje was langzamer geworden het afgelopen jaar. Niet meer dat gejaagde. ‘Geld is tijd,’ zei Kasper altijd als hij weer eens een kwartier te laat kwam aanhobbelen, zoals vandaag, ‘laat zien dat je het hebt.’ Nonchalant lopen ging helaas nog niet vanzelf voor Max. Hij moest er voor werken. De ogen van de terrasgangers prikten in zijn rug, borst, zij, buik, voorhoofd. Daar zat de jury, achter hun tafeltjes:&nbsp; ‘Tempo?’ ‘7.’ ‘Cadans?’ ‘Zesje.’ ‘Lijn aanhouden?’ ‘God, nee, is ie dronken?’ Hij kreeg last van de tic waarbij zijn mondhoeken ongecontroleerd begonnen te bewegen. Recht je rug, dacht hij. Niet struikelen over de kasseitjes. Vergeet je armen niet te bewegen.



Toen Kasper bijna voor hem stond en Max besefte dat én iedereen op het terras én Kasper op zijn loopje lette, begon hij opeens weer op de buitenkant van zijn voeten te lopen. Bij het corrigeren daarvan vergat hij te letten op een verhoging in de los liggende bestrating.



‘Gaat lekker, Maximeister. Nog even en je mag zonder zijwieltjes.’ Kasper vouwde zijn armen over elkaar, volgens het script wachtend op een sneer terug.



Max, van slag door zijn struikelpartij, wist zo snel niks te formuleren. Vol verwijt keek hij naar de bestrating achter zich. ‘Die stratenmakers hier zijn nog te ongeletterd om een waterpas af te lezen.’



Kasper lachte hartelijk. Hij had een lach die zelfs de mensen die niet aan het gesprek deelnamen met een brede glimlach zijn kant op deed kijken. ‘Klasse, man.’ Hij omhelsde Max kort ter begroeting, gaf hem een tikje op zijn schouderblad. Max reageerde overal te laat op, in gedachten bij de mensen die hadden gezien dat hij zelfs te houterig was om op zijn benen te blijven staan.



Hij zag zijn moeder voor zich, ’s nachts, onderuitgezakt in een keukenstoel met de benen gestrekt op tafel na weer een dag in de thuiszorg . ‘Ik zweer het je,’ zei ze kreunend van de kramp, ‘al dat lopen breekt me nog eens op.’



‘Hoe’st nou?’ vroeg Kasper terwijl hij in een beweging doorliep naar een vrij tafeltje aan de rand van het terras. Het was het laatste vrije tafeltje. Er stonden lege glazen op met een laagje condens aan de buitenkant.

Er was behoorlijk veel wat Max tegenstond aan het leven. De manier waarop vriendschappen tot stand kwamen stond hoog op de lijst. Neem zijn vriendschap...

Muntjes

Ken je dat verhaal van die vrouw die wilde controleren of ze het gas wel had uitgedraaid? Ze zat met haar man en haar peuter in de auto, net voorbij de grens met België. Ze moesten nog een aardig stuk rijden tot ze op hun bestemming waren; een camping in Zuid-Frankrijk dat vrij vertaald Het Roze Kasteel heette. Ze waren al drie dagen van huis, want het weekend hadden ze bij vrienden in Zeeland doorgebracht.



De zon stond laag, haar handen plakten aan het stuur.



‘Lieverd?’



‘Hmm.’



‘Ik zat te denken…&nbsp; nee laat maar.’



En de man had niets liever gewild dan het gewoon maar zo te laten. De radio aanzetten. Meezingen. Kijken of de kleine er doorheen sliep.



Maar dat kon niet.



‘Zeg op.’



‘Nee, niets.’



De vrouw haalde een hand van het stuur en opende het handschoenenkastje. Pakte haar pakje sigaretten. Stopte het terug.



‘Ik vraag me af of ik het gas wel heb uitgedraaid.’



‘Godverdomme Karin!’ Hij sloeg op het dashboard. Het kind begon te huilen. ‘Draai maar om.’



‘Wat – nu? Maar we zijn al zo ver.’



‘En dan twee weken gefrons en gezeik zeker. Was je daarom zo stil bij Syl en Marie? Heb je godverdomme steeds aan dat gas liggen denken?’



‘Nee, heus niet. Echt niet alleen maar.’ Ze draaide het raampje open voordat ze de richtingaanwijzer aanzette bij de eerste de beste afrit.



En weet je wat? Ze was mijn moeder. Die vrouw was mijn moeder. Ze had het gas inderdaad aangelaten. Ze is geëxplodeerd die avond, terwijl ik achter in de auto lag. Haar lichaam was één dikke laag aangekoekt frituurvet, dat vertelde een anonieme hulpverlener aan de krant.



De ruiten van de auto waren gesprongen door de luchtdruk, maar ik had niets. Volgens diezelfde krant was mijn vader ook ongedeerd.



Vanbinnen was hij uiteengereten. Hij deed een Sylvia Plath-je toen ik tien was. Ik was gelukkig niet thuis toen, ik was al lang uit huis geplaatst.



Ik woonde bij een tante die al vijftig was toen ik in haar huisje kwam. Ze had zelf geen kinderen. Op school leerde ik dat er twee mensen nodig zijn voor een kind. Ze noemde mij altijd haar mannetje, maar ik had geen interesse.



Toen ik oud genoeg was ging ik uit huis. Tenminste, ík vond mezelf oud genoeg, maar de woningstichting niet.



Ik was veertien. Ik belandde op straat.



Belanden, belanden. Het is niet dat het ver van je bed is.



Op straat leven mensen die niet onderweg zijn. De straat is hun bestemming. Ze gaan er heel anders mee om dan de meesten. Wat de meesten thuis doen, doen de straatbewoners op straat. Eten, drinken, een spuit zetten, mishandelen.



Erick en Grijze begonnen opeens met elkaar te vechten op het stadsplein. Dan weet men niet hoe snel ze je van de straat moeten plukken.



Zelf ben ik niet zo’n vechtersbaas. Ik was vanaf dag één alleen maar bezig met genoeg muntjes te verzamelen voor de nachtopvang.



De nachtopvang is een soort walhalla. Totdat je er binnen bent geweest. Dan is het een rovershol. Ik stop mijn portemonnee in mijn kussensloop als ik daar slaap.



Er was eens een half-Ierse straatbewoner die bleef herhalen dat hij niet dakloos was: ‘Ik heb de sterrenhemel als plafond!’ Dat levert weinig muntjes op. Als je dood bent word je ook van de straat geplukt.



Wat ik niet genoemd heb bij het lijstje wat je normaal thuis doet, is naaien. Je zou denken: dat kan ook buiten. In steegjes, parken. En toch doe ik het bijna niet. Ik ben wel dakloos, maar geen beest.



Als ik een beest was, werd ik opgevangen. Ik zag eens drie keurige mensen een plan opstellen hoe ze een manke duif het beste konden insluiten op het stationsplein.



Trouwens. Als je toch wil naaien met een vrouwelijke straatbewoner, ben je praktisch kansloos. De vrouwen zijn bijna allemaal weg in de nacht. Zij kunnen wel onderdak vinden. Meestal uit een goed hart, gewoon omdat het nachtleven op straat als te gevaarlijk wordt gezien. Soms moeten ze in natura betalen.



Wil je als straatbewoner enige kans bij ze maken, dan moet je geld, vers eten, of spuiten te bieden hebben. Ik heb geen geld en geen vers eten. I don’t do drugs.



Het straatleven. Als je niks hebt, is niks voor niks.



Het is niet alleen maar ellende. Ik heb mijn grote liefde ontmoet op straat. Ze is wel wat ouder dan ik. Ik was dan ook overal heel vroeg bij.



Ze houdt ook van mij, zegt ze, maar toch laat ze zich ’s nachts door andere mannen naaien. Ik zeg haar dat ik zo van haar hou, dat ik haar net zo vaak kan doen als al die mannen bij elkaar, als dat is wat ze wil. Zij zegt: ‘Schatje, het gaat niet om je liefde, het gaat om geld.’



‘Fuck capitalism,’ zeg ik, want dat heb ik gelezen op de truien van een paar studentes die er zo rijk en gelukkig uitzagen dat ze eigenlijk hun mond moeten houden daarover.



Ik ben zo’n studente wel eens gevolgd, een warm universiteitsgebouw in. Maar een bewaker hield me tegen.



Ik vind de kou niet per se erg. Als het echt koud is, is de nachtopvang gratis. Je moet lijden, maar niet te veel. In de nachtopvang is het trouwens ook koud. En je kan er niet slapen omdat je steeds op je hoede bent.



Veel mensen geven hun medeleven.



Ik hoop dat je begrijpt dat ik muntjes moet hebben. Alleen zo kan ik mijn grote liefde voor mezelf houden.



Ik sta altijd bij de Albert Heijn in de buurt van het stadsplein. Je herkent me aan mijn paars-groene ski-jack.



Veel straatbewoners liegen voor extra medelijden. Ik hoef dat niet te doen, alles wat ik zeg is waar.



Weet je wat grappig is? Mijn manier om voorbijgangers te laten stoppen is door ze te vragen of ze een vuurtje hebben.

Ken je dat verhaal van die vrouw die wilde controleren of ze het gas wel had uitgedraaid? Ze zat met haar man en haar peuter...

Exoskeletten

Driftig trappend fietste Fiore tussen de twee volwassenen in. Achter zich haar moeder Emma, voor zich opa Frits. ‘Nog meer boten!’ riep ze.



Emma kromp ineen. Ze zag het fietsje van haar dochter zwalken terwijl die de boten aanwees. Handen aan het stuur! wilde ze roepen. Maar Frits kwam er weer eens tussen.



‘Jazeker’ riep hij tegen Fiore. ‘Een vrachtschip.’



‘Vrachtschip,’ herhaalde het meisje.



‘Met containers vol allerlei spulletjes.’



‘Spulletjes!’



Fiore had een roze jasje aan dat haar perfect paste maar toch niet stond. Het was een cadeautje geweest van opa, zomaar. ‘Een jas,’ had Emma gezegd bij het aanpakken van de geste van haar vader, die ze aan de capuchon voor zich uithield. ‘Ruikt nieuw.’ En: ‘Goede maat, lijkt me.’ Haar dank zat besloten in de woorden die ze niet uitsprak, zoals: waarom nou weer roze, waarom nou weer zo traditioneel, waarom überhaupt.



Stukje dalen. Nu ze zo achter haar dochter aan reed, met dat roze jasje, met die lompe regenlaarsjes, kon ze het gevoel niet loslaten achter het kind van een ander te rijden. Op de dijk langs de Waal fietsten ze, ter hoogte van een waterzuiveringsfabriek, tegen de zwakke wind in. ‘Bah!’ riep Fiore nadat ze de fabriek opmerkte. ‘Stinkwater.’



‘Ja haha, stinkwater.’ Frits gaf een klap op zijn stuur en keek zwalkend achterom. ‘Bleh.’ Hij zette duim en wijsvinger als een knijper op zijn neus.



Toen Fiore aanstalten maakte om hetzelfde te doen, schreeuwde Emma: ‘Handen aan het stuur!’



Verdomme. Steeds moest zij de boevrouw zijn. Eén zaterdagmiddag maar. Eentje zonder rolverdeling. Niet weer zo’n zaterdag met dat gestolde gebruik. Waarop Fiore bij enigszins toelaatbaar weer Fiore in die wanstaltige outfit werd gehuld. Waarop ze klef met z’n drieën over de dijk fietsten. Waarop ze op het afgelegen strandje gingen zitten dat altijd verlaten was. Zeker in de herfst was er op een hondenuitlater na niemand meer te vinden in de uiterwaarden, laat staan op het strand, waar het zand hard geworden was en bevroren aanvoelde.



Ze had een poging gedaan. Drie weken terug. Plots was het najaar geworden, de gieter waaide door de tuin, de hark viel in de aarde. Fiore kroop rond op het tapijt in de woonkamer, spelend met haar duplo. Zijzelf zat op de bank een boek te lezen over Oost-Azië, toen er tijdens een stroperige passage over het snel wisselende klimaat van Japan hard op het raam werd geklopt. Ze dacht aan een rondvliegend voorwerp uit andermans tuin. Het was haar vader. Regenjas aan, weinige haren alsof er een magneet aan trok, handen in een kommetje om de lippen gevouwen: ‘Komen jullie nog fietsen?’



‘Papa,’ had Fiore geroepen, en Emma verbeterde haar dochter voordat ze haar vader vroeg of hij gek geworden was.



‘Nog meer schelpen!’ Fiore liep met haar regenlaarsjes aan gebukt over het strand en stopte de minuscule exoskeletten in haar emmertje, dat ze bij het volgende bezoek altijd weer leegden op een plek een paar meter verderop. Met hetzelfde enthousiasme was Fiore in staat iedere week dezelfde oliezwarte schelp met het witte stipje te bestuderen en te laten zien aan haar opa en moeder, tot groot genoegen van Frits, die het moeiteloos op kon brengen haar steeds weer te feliciteren voor het vinden van ‘zo een mooie schelp’. Emma stond er dan een beetje bij, niet in staat of onwelwillend eroverheen te gaan.



Kleumend zat ze met opgetrokken knieën op de scheiding van gras en zand, hield in de gaten of de door machtige schepen opgewekte golven niet te dicht bij haar dochter kwamen. Frits stond op de krib met de benen gespreid als een weggelopen figuur uit een schilderij van Friedrich en zwaaide naar een anonieme schipper. Ze had hem verboden de jengelende Fiore mee te nemen de krib op. Het was bijna op ruzie uitgelopen – hij verweet haar overbezorgd te zijn, zij verweet hem misplaatste autoriteit – totdat Frits plots siste dat ze wel gek was geworden om te gaan bekvechten in het bijzijn van Fiore.



Daar stond haar vader dus alleen. Zwaaiend naar de schipper. Zich met de andere hand vasthoudend aan het baken, dat wel. Twee jaar alweer, was hij weduwnaar. Zijn vrouw, haar moeder, was gestorven aan een erfelijke vorm van borstkanker. Op zijn eenenzeventigste had de vroeg kalende, verstokte roker en fanatieke niet-sporter Frits Leeuwenbrul zijn sportieve, tien jaar jongere vrouw overleefd.



Het was logisch geweest als hij na de dood van zijn sportieve vrouw nog ongezonder was gaan leven. Hét bewijs dat genen gedrag overleven was hij immers zelf. Tot Emma’s verbazing gebeurde het tegenovergestelde. Het was alsof Frits de levensstijl van zijn vrouw geërfd had. In plaats van het huis net als zijn hobbykamer vol te stouwen met prullaria, bracht hij de helft van de huisraad naar de kringloop. Stoelen, kaarsenhouders, bestek. Het stilleven van een fruitschaal boven de keukentafel, waarvan Emma en haar moeder hadden afgesproken dat het in de familie moest blijven, was weg. (‘Was namaak, toch?’). Hij had godverdomme zelfs de helft van de wasknijpers afgegeven bij het inzamelpunt. Hij had zich ingeschreven voor de jeu de boulescompetitie. Hij had een profiel aangemaakt op een datingsite.



Ze had toespelingen gemaakt dat het overlijden van haar moeder hem wel erg gemakkelijk afging en hij had geantwoord dat dat haar wens was geweest: ‘Maak er wat van als ik er niet meer ben, jullie. Blijf niet met me bezig.’ Emma was erbij geweest toen haar moeder deze woorden uitsprak, in afwachting op de uitslag van een routinematige MRI-scan, maar ze had de boodschap anders geïnterpreteerd.



Een vrachtschip kwam achter de zware populieren van de Hurnse Kil tevoorschijn. ‘Fiore. Fiore, niet zo dicht bij het water.’



‘Ze is net haar opa, altijd het randje opzoeken.’



‘Ja, nou.’ Ze had hem niet aan zien komen.



Hij zakte door zijn hurken om haar aan te kunnen kijken. ‘Ze groeit snel, hè.’



‘Als kool.’



Hij haalde zijn neus op. Zelfs dan hoorde je een rochel.



‘Emma. Waarom doe je zo boos?’



‘Hoezo. Wanneer.’



‘Daarnet. Vorige week. Altijd. Je bent altijd boos, Emma.’



Een cynisch lachje ontschoot haar. ‘Hoe weet jij dat nou, of ik altijd boos ben. Ik besta pas net voor je. Fiore, weg van dat water!’



‘Ach, zo ver komen die golven nooit.’



‘Precies dit! Precies dit is waarom ik boos ben. Bemoei je godverdomme met je eigen zaken.’



‘Fiore is mijn zaak.’ Hij liet zich zakken op het zand; zo fit was hij niet meer om minutenlang in de hurkzit te blijven. ‘Ze is mijn kleindochter. Ik hou van haar alsof het mijn eigen kind is, hoe zoetsappig dat ook klinkt.’



‘O, ha, nou, eet dan je bord maar leeg, Fiore,’ schamperde ze zacht genoeg zodat het meisje het niet daadwerkelijk zou horen, ‘anders krijg je voor je het weet een klets tegen je wang. Dan zindert die liefde van je opa de hele avond na.’



‘Is dat het?’ Frits trok een grasspriet uit het zand. ‘Het verleden.’



‘Noem jij het maar verleden.’



‘Het is het verleden. Het is niet meer wie ik ben. Wel geweest, dat geef ik ruiterlijk toe. Waarvoor sorry nog.’ Haar vader wreef in zijn ogen. ‘Ik ben er niet trots op, maar fouten maken we allemaal. Dat weet jij als de beste.’



‘Wat bedoel je daar godverdomme nou weer mee?’



‘Ach.’ Hij maakte een wegwerpgebaar. Fiore zwaaide terug, haar emmertje omhoog houdend. Ze had alweer veel zand mee geschept. ‘Je had Fiore vast een vader gegund die er wel was op haar verjaardag. Die er wel was op haar eerste schooldag. Om maar wat te noemen.’



‘Jij. Ik was mama heel dankbaar geweest wanneer ze me zonder vader had opgevoed. En Christian is op missie. Het is niet dat hij zijn kind verwaarloost. Of mishandelt. Of beide.’



‘Ach Emma, schei eens uit. Ga je nou beweren dat ik je mishandeld heb. Het was een andere tijd toen. Een tijd waarin zolderkamergeleerden het nog aflegden tegen gezond verstand. Ik zweer het je: de meeste opvoedingsdeskundigen hebben zelf niet eens kinderen.’ Frits keek naar links, langs Emma, de rivier af. ‘Of je het nou wil of niet. Het is gebeurd. Maar je weet zelf nu hoe geïrriteerd je kan zijn, als het vol zit daarboven. Hoe weinig er nodig is om te ontploffen. Ik zal het eerlijk zeggen: je was een last toen. Door jou kon ik thuis niet ontspannen van het werk, zo zag ik het. Helemaal verkeerd natuurlijk. Ik kan daar niets meer aan doen. Behalve nu goed leven. Fiore geven wat ik jou niet gaf.’



‘Maar Fiore is jouw kind niet.’



‘Moet ik het dan overlaten aan die vent van je? Hè, moet die het dan doen?’



‘Houd godverdomme je bek, laat me godverdomme met rust.’



Emma stond op. Frits ook. Een wandelaar zonder hond liep voorbij. Ze hadden er geen oog voor.



‘Het is wel mijn kleinkind, hè!’



‘Het was wel mijn moeder!’



Ze stonden tegenover elkaar als waren zij prooi en roofdier ineen. ‘God, op dit soort momenten sla je je voor je kop dat je gestopt bent met roken. Wat heeft je moeder hier nou weer mee te maken?’



‘Nee, niet mijn moeder. Jouw. Vrouw. Je hebt haar laten stikken.’



‘Dat heeft ze zelf gedaan, hoor. Ik was er zelf bij toen het klaar was. Tot die tijd ben ik er altijd voor haar geweest. Zelfs gestopt als vrijwilliger. Dat weet jij ook, Emma. Je kan me niet verwijten dat ik daarna ben blijven leven. Ze zou het niet anders willen. “Blijf niet met me bezig”. Weet je nog?’



‘“Blijf niet met me bezig” is iets anders dan “Vergeet me linea recta en neuk de eerste de beste weduwe die je tegenkomt”.’



‘Ho ho ho,’ hij lachte schalks, ‘zo gemakkelijk gaat dat niet meer op je oude dag hoor.’



Alsof de frustratie uit haar broekspijp was gekropen, zette ze haar rechterbeen ferm in het zand. ‘Waarom lach je? Waarom lach je als het gaat om de dood van jouw vrouw? Van mama?’



‘Ik lach toch niet om haar dood, dat is toch evident? Moet ik jou nou precies gaan uitleggen waar ik om lachte. Mag een man nog lachen na de dood van zijn vrouw? Dat zou ik wel eens willen weten, Emma.’



‘Natúúrlijk mag een man nog lachen, Frits. Wat ik zou willen weten is,’ zei ze, ‘mag een man nog rouwen?’



Voor het eerst in twee jaar hief Frits zijn ogen ten hemel. ‘Maar dat doe ik toch? Niet op jouw manier misschien, maar ik rouw.’ Hij hield zijn be-spataderde linkerhand voor Emma’s ogen. ‘Zie. Zie.’ Een smalle ring omsloot zijn pink.



Emma kleurde rood bij het aanzien van haar moeders trouwring en opende en sloot haar mond zonder geluid te maken.



De aderen onder haar vaders ogen klopten tegen zijn doorzichtige huid aan, zijn lippen trokken samen, zijn neusvleugels vacuüm. Een ijselijke klap tegen haar wang van de al die tijd geheven hand doorbrak de stilte.



‘Mens. Heb jij ooit nog naar mij gekeken na haar dood? Echt naar mij gekeken? Of had je genoeg aan je waanbeelden? Ben je boos dat ik goed ben voor mijn kleindochter, dat ik geluisterd heb naar de woorden van mijn vrouw omdat je nu niet meer in je eigen slachtofferschap kan geloven? Is dat het? Wil je zielig gevonden worden? Nou, ik kan je zeggen: zielig ben je. Dat je het verleden niet achter je kan laten, dat je mij verwijt wat je zelf bent geworden.’



Emma was alleen nog prooi. Van pijn en schaamte draaide zij haar hoofd af, naar de plek op het strand waar haar dochter had moeten staan.



‘Ga maar na: je verwijt mij een slechte vader geweest te zijn en van alle mannen die je uitkiezen kon met je mooie snoetje kies je precies die vent uit die er nooit zal zijn voor zijn kind.’



‘Fiore.’



‘Je verafgoodt je moeder en nu je vader zijn best doet haar rol over te nemen –‘



‘Fiore! Waar is Fiore!’



Vier tellen had Frits nodig om te verwerken wat zijn dochter zei. Vier tellen extra had hij nodig om te reageren met een duw in haar rug.



‘Jij die kant, ik deze.’



‘Fiore!’



Allebei renden ze een kant van het strand uit, zich steeds verder verwijderend van het middelpunt, de omgevallen emmer waaruit een hoopje schelpen geschoven was. Ze gingen de uiterwaarden in, de dijk op. Ze belden de politie. Ze hielden elkaars handen vast op het moment dat de zoektocht halsoverkop vlak voor zonsondergang van start ging. Ze keken elkaar in de ogen toen gevraagd werd hoelang ze haar uit het oog verloren waren, of er echt geen passanten door de uiterwaarden hadden gelopen, welke kleren ze gedragen had.

Driftig trappend fietste Fiore tussen de twee volwassenen in. Achter zich haar moeder Emma, voor zich opa Frits. ‘Nog meer boten!’ riep ze. Emma kromp...

De overweg

Vandaag nam haar grote liefde een andere route naar huis. Een omweg was het. Door de polder, over het spoor en daarna langs de grote vijver. Hij houdt van fietsen. Ciska prentte het zich goed in. Straks zou ze het uitschrijven in haar schrift. Het was het zoveelste pluspunt dat Remco bezat. Het was aanvankelijk de bedoeling geweest zijn voor- en nadelen tegen elkaar af te strepen, zodat ze wist of haar gevoelens klopten, maar ze had nog niets negatiefs over hem kunnen bedenken.



Ciska fietste achter Remco aan, op veilige afstand. Dat hoopte ze tenminste. In de polder kon je niet zomaar in een deurpost wegduiken of zo. Maar zolang de afstand tussen Remco en haar zo groot was dat ze hem alleen herkende aan de kleur van zijn gele jas, nam ze aan dat voor hem hetzelfde gold. En zij droeg alleen maar zwart en grijs, dus ze kon in principe iedereen zijn.



Zo mocht hij natuurlijk niet over haar denken, dat ze in principe iedereen kon zijn. Ze moest mega super speciaal voor hem zijn. Ciska hoopte vurig dat hij minstens om de dag van haar droomde. Dat hij lagere cijfers haalde omdat hij steeds naar haar keek in plaats van naar het bord. Dat aan zijn schermtijd af te lezen viel dat hij verliefd was. Omdat hij steeds verwachtte dat ze een appje had gestuurd, hoewel ze eigenlijk nog nooit met elkaar hadden gesproken. Zo ging het bij haar wel. Ze betrapte zichzelf er meermaals op dat ze zelfs haar WhatsApp checkte, als ze in hetzelfde lokaal zaten. Ze was twaalf, ze was nooit eerder verliefd geweest op een jongen. Dat kwam natuurlijk doordat ze niet aan onware liefdes deed. Ze kende alleen ware liefde. Remco was de ware.



Hij fietste sloom vandaag, alsof iedere trap die hij zette volgde op een aarzeling. De wind kon het niet zijn, die blies flauw van opzij. Misschien viel de liefde hem zwaar. Hij was natuurlijk ook verliefd op haar, daar twijfelde Ciska niet aan. Ze hadden al best wel geflirt, op zich. Niet opzichtig, zoals onware geliefdes doen. Juist heel subtiel en waardig. Dan bleef hij over bij gym omdat niemand hem in zijn team wilde, en dan koos hij voor haar groepje. Of dan liep hij in de pauze een beetje door de aula te dolen en dan ging hij vlak bij haar clubje zitten, zonder te eten. Haar vriendinnen begonnen dan te smoezen dat die creep weer naar hen zat te loeren. Maar dat was echt onzin.



Ten eerste zat hij helemaal niet naar hen te loeren. Hij loerde naar haar, naar Ciska, dat wist ze zeker. Ten tweede was Remco helemaal geen creep. Hij was echt heel aardig, dat voelde je gewoon aan alles. Als je je een beetje in hem zou verdiepen tenminste. Maar niemand deed dat. Iedereen noemde hem ‘Remco de creep‘ omdat hij wat stiller was en vaak met zijn vingers knakte. Of ‘Hooibaal Remco’ doordat zijn springerige haar die sukkels deed denken aan strootjes. Liever een hooibaal dan een koeienvlaai!, zou ze wel tegen die gelhoofden willen roepen. Dat deed ze dan weer niet. Het waren ten slotte haar eigen vrienden die dat soort dingen riepen. En bij subtiele, waardige, ware liefde werd niet geschreeuwd.



Trouwens, Remco was zo sexy dat hij zich er niets van aantrok. Als Ciska zo vaak werd uitgescholden, zou ze al lang in huilen zijn uitgebarsten. Remco niet. Remco hoorde het aan, knakte nonchalant met zijn vingers en liep door. Remco was perfect.



Dat moest ze hem wel eens een keer gaan vertellen. Ze wist best dat ook aan ware liefde gewerkt moest worden. Maar waarom moest zij dat nou weer doen! Hij is afwachtend. Een klein minpunt om te onthouden. Hoewel, eigenlijk is afwachtend zijn gewoon bedachtzaam zijn. Remco dacht altijd goed na over dingen. Pluspunt: Hij denkt goed na. Zie je wel, dan kon ze dat minpuntje alweer wegstrepen.



Nu maar hopen dat er geen trein aankwam, want hij was al bijna bij de overweg. Als de spoorbomen dan precies dicht gingen zou hij moeten stoppen en dan liep (fietste) ze te snel op hem in. Dat zou nogal ongemakkelijk zijn. Wat kon ze zeggen? Hallo, jij ook hier? Voor de zekerheid begon ze langzamer te trappen. Een tractor haalde haar in en de luchtstroom die hij opwekte deed haar bijna van de fiets vallen. Ploert! riep ze terwijl ze haar stuur recht trok. Geen idee waar dat woord nou weer vandaan kwam. Ze was raar, dat besefte ze heel goed. Het was maar goed dat Remco buiten gehoorafstand fietste. Opeens vond ze zichzelf verschrikkelijk dom, dat ze er zomaar vanuit was gegaan dat hij ook op haar viel.



Remco kon gelukkig het spoor over zonder te hoeven wachten. Maar natuurlijk! Nu begonnen bij haar de bellen opeens te schellen. De slagbomen gleden tergend langzaam dicht. Ze kon nog niet eens een trein aan zien komen. Toch moest ze afremmen. Stilstaan. En daar ging haar grote liefde! Hij werd steeds kleiner. Niet beseffend dat hij haar achterliet zoals onware geliefden doen.



Toen de trein weg was en de spoorbomen opengingen, sjeesde ze de overgang over. De bellen waren nog niet eens gestopt met lawaai maken. Gevaarlijk, maar haar ouders waren toch niet in de buurt en wat is nou erger? Liever een gebroken hoofd dan een gebroken hart. Want ze zou hem nú verkering gaan vragen. Nooit mocht er meer iets tussen hen inkomen. Ook geen trein dus. En als ze verkering hadden konden ze gewoon naast elkaar fietsen. Dan moest ze hem wel eerst terug vinden, want hij was uit haar zicht verdwenen door die stomme rottrein. Maar Ciska was hem al vaak genoeg gevolgd naar huis. Om thuis te komen moest hij langs de grote vijver fietsen. Eerst rechtdoor en dan linksaf dus. Ze stond op de trappers.



Het zweet liep over haar slapen. Daar was Remco, op het gras rondom de vijver. Zijn fiets had hij op de standaard gezet. Zijn rugzak lag open op de grond. Als ze het goed zag had hij een plastic zak in zijn handen. Het schatje! Waren die stomme gelkoppen nu maar hier. Dan zouden ze zien wat hij met het brood deed dat hij niet opat in de pauzes. Hij voert de eendjes. Een pluspunt natuurlijk. Ze had heus wel gehoord dat er ook allerlei nadelen zaten aan het strooien van brood, maar dat iemand het karakter had brood te voeren, was alleen maar fantastisch. Dat anderen zich nou niets aantrokken van al die waarschuwingen om het niet te doen, daar was Remco ook niet verantwoordelijk voor.



Eigenlijk had Remco zo veel pluspunten dat hij één grote plus was. Ze stapte ruim voordat ze bij hem was van haar fiets af en besloot met het stuur in haar handen langzaam naar de vijver te lopen. De flauwe wind blies steeds dezelfde haarstreng in haar oog, maar ze deed er niets aan. Ze had wel andere problemen. Ze ging hem verkering vragen! Haar hart klopte in haar keel.



Het moet haast wel daarom zijn, door die spanning en die vlinders in haar buik, dat Ciska heel lang niet snapte wat ze zag gebeuren toen ze dichterbij kwam. Zonder roze bril op, had ze gezien dat de broodzak in Remco’s handen leeg was. Dat hij een wit eendje van achteren besloop. Vastgreep. Dat hij vastberaden maar klungelig de zak om het dier probeerde te trekken alsóf het een brood was. Pas jaren later zou ze beginnen te begrijpen dat macht en machteloosheid twee tegengestelde punten zijn op een eeuwig draaiende bol.

Vandaag nam haar grote liefde een andere route naar huis. Een omweg was het. Door de polder, over het spoor en daarna langs de grote...

48 cent te veel

Er staan nog twee mensen voor mij in de rij bij de kassa. Een deftige vrouw met een prei die uit haar mand steekt wordt geholpen, daarachter staat een jongen van de middelbare school hier verderop, met naast de zelfscan een frikandelbroodje in zijn handen. Hij draagt een korte broek, hij is vast een onderbouw-leerling.



Ik had nooit gedacht dat het dragen van een korte broek bij een temperatuur van vijfentwintig graden Celsius zoveel meer zou zeggen dan of je het warm hebt. Tot de puberteit is het kraakhelder: is het warm dan draag je een korte broek. Daarna wordt alles anders. Ik ben achttien jaar, studeer en draag vandaag een spijkerbroek. Het is broeierig heet en alleen al de gedachte die ik vanmorgen tijdens het opstaan wijdde aan de lengte van mijn te dragen broek, voelde als een misdaad. Volgens mij weet niemand precies waarom je, vooral als man, vanaf je vijftiende levensjaar een lange broek gaat dragen wanneer het daar te warm voor is. ‘Het is netjes’, wordt dan gezegd, maar wanneer en door wie er bepaald is wat de criteria van ‘netjes’ zijn lijkt niemand zich meer af te vragen. Of het wenselijk is dat ‘nette’ mensen de norm zijn in de meeste gebouwen schijnt het vragen niet waard.



Mijn vader is dakdekker. Vanaf de eerste lentedag draagt hij een korte broek tot net over zijn knie. Niemand zeurt dat dat niet netjes is. Het is bovendien onveilig, hij komt vaak met krassen op zijn benen en gruis in zijn wonden thuis. Hoe anders is dat bij een zittend beroep, of in het hoger onderwijs. Er zit geen enkel veiligheidsrisico aan het dragen van een korte broek, en toch is het not done in juist die gebouwen waar gedacht en getypt wordt.



Ik denk slechter, typ slordiger wanneer ik het te warm heb. Misschien is dat het verschil: als een dakdekker of een buitenschilder een slordigheidsfout maakt, hijgt er nog geen tien minuten later een boze burger in zijn nek. Als een hoofdwerker een fout maakt, is het een leerproces, of erger nog: een gedachtesprong. Feilloos werken komt er in kantoren of scholen niet zo op aan, al maken we dat onszelf, en de dakdekkers, wel wijs. Daarom ligt de focus zo op de presentatie, het netjes zijn. Uiterlijk vertoon verhult de leegte. De dakdekker haalt zijn autoriteit uit zijn werkzaamheden, de hoger opgeleide uit zijn aankleding.



En ik, ik kan het allemaal zo goed bedenken, onderzoeken, vaststellen, concluderen, maar ga er uiteindelijk gewoon in mee.



‘Moet je naar een begrafenis of zo? Het wordt snikheet,’ zei mijn moeder vanochtend aan de etenstafel, nadat ze me blijkbaar terloops bekeken had. Zelf droeg ze ook een lange broek, maar zij is een vrouw. Volwassen vrouwen in onze buurt laten alleen hun blote benen zien wanneer ze bij elkaar rond het opblaaszwembad zitten, waarin de kinderen met hun vaders spelen op die ene zomervakantiedag waarop alles vredig is. Onze vrouwen voelen ook geen aandrang hun benen te showen – jurkjes zijn uit den boze. Net als bij hun kleding draait alles bij hun benen om functionaliteit. Benen moeten hun ding doen, namelijk lopen, stukjes lopen, en hoe ze er voor de rest uit zien maakt geen klap uit.



De deftige vrouw zegt over het bonnetje: ‘Laat maar zitten.’ Achteloos, soeverein. Ze zwiert de winkel uit. Ze had mijn moeder kunnen zijn. Ze had nooit mijn moeder kunnen zijn. Ik kijk naar de zelfscanner in mijn hand. Herlees wat er in mijn mandje zit. De tekst uit de kleine lettertjes van een van de Zeven Zekerheden galmt door mijn hoofd: ‘Wijkt de kassaprijs van een product af van de schapprijs? Dan krijg je het product gratis.’ Stel: een pot pindakaas kost volgens het kaartje op het schap twee euro, maar bij het scannen blijkt het drie euro te kosten, dan is het product gratis als je er wat van zegt.



WC-papier, luchtverfrisser, zonnebloemolie, een pot aardbeienjam, tissues, ijskoffie, halfvolle melk, aspergesoep, hagelslag, tagliatelle, een pizzabodem, tomatenpuree (31 om 34 cent), cakebeslag, een chocoladereep, spekkies, hot krokantjes, likkoekjes, speculaasbrokken, een Pools blikproduct, deodorant, lucifers, aanmaakblokjes, hachee, ragout, nog een luchtverfrisser. Dat is zo uit mijn hoofd wat mijn moeder gratis heeft meegenomen uit deze supermarkt. De caissières kennen haar inmiddels, er wordt standaard om een ‘kassa bij’ gevraagd wanneer ze in de rij aansluit met een gezicht alsof ze voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens staat. Ze kent de Zeven Zekerheden beter dan de caissières. Ik ook inmiddels, want ik stond iedere keer naast haar. Dus ik weet dat ik dit flesje sportdrank in mijn mandje gratis mee moet krijgen.



Ik weet ook dat ik dit flesje gratis mee moet krijgen om een krankzinnige reden. De regel geldt namelijk ook andersom: op het schap staat dat dit flesje 54 cent kost, maar op de scanner is het zes cent goedkoper. Ook dán is er een prijsverschil en krijg je het product gratis mee. Terwijl je een meevaller hebt. Maar in onze buurt bestaan er geen meevallers. Er is alleen recht en onrecht. Als je 48 cent aftikt voor een flesje dat gratis moet zijn, doe je jezelf, maar vooral het gezin, tekort. ‘Denk je dat geld aan de bomen groeit?’ vliegt je om je oren. En je denkt: zelfs dát zou een probleem zijn, want alles in deze buurt is van steen.



‘Is alles gelukt bij het scannen?’ vraagt de caissière aan de jongen met zijn frikandelbroodje. Paniek, ik herken haar niet. Nu weet ik niet of ze een goede is. Zo eentje die aan de kant van de klant staat. Die meteen toegeeft dat je het product gratis mee behoort te krijgen en ook nog excuses aanbiedt voor het ongemak. Er zijn ook andersoortige caissières. Mijn moeder heeft er drie categorieën voor. Je hebt dus kortweg de ‘goeden’. Het tweede type is de ‘bimbo’. Dat is een veelal blonde jongvolwassen vrouw die staat te appen achter de kassa en geen enkel idee heeft wat de Zeven Zekerheden van de supermarkt zijn. ‘Die staan daar alleen maar mooi en rijk te zijn,’ zegt mijn moeder altijd, want rijkdom en schoonheid gaan voor haar hand in hand.



En het klopt. Ik wist niet wat ik meemaakte toen ik op het vwo terechtkwam. Het leek wel of alle meiden vers van de geboorte in een mal waren gegoten die de contouren had van het ideale figuur. In onze buurt hebben we geen vorm, we lopen uit zoals de zwaartekracht van ons verwacht.



Deze caissière is niet blond, dus dan hoor je praktisch nooit bij de bimbo-categorie. Ze kan nog tot de laatste categorie behoren: het ‘vieze kreng’. Dat zijn caissières met dezelfde standvastigheid als mijn moeder, maar niet met hetzelfde standpunt. Die wijzen dan bijvoorbeeld op andere kleine lettertjes, die de kleine lettertjes waar mijn moeder mee schermt, zouden ontkrachten. Ik word zo rood als een boei als ik mijn moeder tekeer zie gaan terwijl de rij achter haar maar groeit en groeit en groeit. Mijn neefje was er een keer bij toen ze zo tekeer ging en hij zei: ‘Was dit het nou? Ze was amper boos!’ Maar hij hoeft een week later niet terug te komen, dus hij moet zijn mond houden.



De middelbare scholier haalt zijn pinpas tevoorschijn. Ik zweet als een otter. Die deftige vrouw, die daarnet heeft afgerekend, ik weet zeker dat zij niet zweette als een otter. Waarom zweten sommige mensen zo weinig? Hoe kan het dat je je zo comfortabel voelt in het dagelijks leven?



De middelbare scholier hoeft geen bonnetje. Ik wil ook geen bonnetje. Ik wil kopen en niet nadenken. Ik wil dat de aankoop van wat eten minder gewicht heeft dan de aankoop van een auto. Ik wil dat alleen naar de supermarkt gaan als mijn moeder verhinderd is, ook echt alleen gaan is. Dat er dan geen spook rond me waart. Een babbelziek, afkeurend spook. Maar ik ga om dat bonnetje vragen. Natuurlijk wel. Thuiskomen zonder bon is hetzelfde als thuiskomen zonder fiets: je kan hem niet vergeten.



Op het bonnetje vind je niet terug dat er een prijsverschil is. Ik kan afrekenen zonder iets te zeggen, het bonnetje aan mijn moeder geven, het haar na zien lezen alsof het contract bij een notaris betreft en ermee wegkomen. Ermee wegkomen dat ik 48 cent te veel heb afgetikt. De schaamte vermijden bij de kassa, die eeuwige schaamte vermijden om je recht te halen. Er komt alleen een ander rotgevoel voor in de plaats: walging. Walging dat ik zo achteloos met geld omga, dat ik m’n gezin verraad, dat ik zoals hen begin te worden. Nog even en ik stuur geen Tikkie meer, wacht maar, ik zal boeken gaan kopen die ruiken naar inkt in plaats van naar muffe appels. Ik draag al een lange broek bij zomerse temperaturen.



De caissière draait zich naar mij toe. Ze is óf een goede óf een vies kreng. Dat weet ik pas als ik lastig ga doen, dat is het verneukeratieve eraan. De mensen voor mij in de rij doen nooit lastig en dan lijkt iedere caissière een goede. Maar ik ga altijd van het slechtste uit. Als mijn ouders me iets geleerd hebben is het dat ik altijd van het slechtste uit moet gaan wanneer ik me in de maatschappij begeef. Ze zal een vies kreng zijn.



‘Is alles gelukt met scannen?’

Er staan nog twee mensen voor mij in de rij bij de kassa. Een deftige vrouw met een prei die uit haar mand steekt wordt...

Verzin hem een vader

Pas na drie keer aanbellen hoor ik gerommel aan de deur, precies zoals ik Ben ken. De eerste keer aanbellen, heeft hij meermaals gezegd, moet je negeren. Het tweede belletje is brutaliteit; de derde keer is het urgent. Terwijl hij de klippen van de deur af haalt en de sleutel in het slot steekt, hoop ik dat het meevalt; niet eens dat hij een keurige scheiding in het haar heeft of gladgeschoren wangen, maar dat hij op z’n minst een broek draagt.



Heel langzaam opent zich een kier, waarachter een in de donkere gang amper zichtbaar voorhoofd tevoorschijn komt.



‘Gelukkig nieuwjaar,’ zeg ik.



Een paar seconden kijkt hij me aan, kijkt hij langs me heen, voordat hij zegt: ‘Soof?’



‘Ja, ik ben het. Ik ben terug.’



‘Maar waarom?’



‘Om jou.’



‘O. Kom binnen. Hetzelfde trouwens.’



Ik wring me opzij gedraaid door de half geopende voordeur naar binnen, stap op een pantoffel, wacht tot hij de deur gesloten heeft en me voorgaat. Ik weet nog niet of hij een broek aan heeft, durf niet te kijken. Aardedonker is het in de gang. De geur van huisdieren komt mijn neus binnen, maar zover ik weet leven hier geen huisdieren.



‘Mag ik er langs, dan zet ik koffie,’ klinkt zijn stem achter mij.



Nee, je mag er niet langs. Geef me een duwtje, wees niet apathisch. Zet je hand maar tussen mijn schouders. Laat zien dat je veranderd bent.



‘Natuurlijk.’



Het maakt voor het licht weinig verschil dat de deur naar de woonkamer geopend wordt: er brandt alleen een schemerlampje boven de thermostaat. De gordijnen zijn gesloten. Het is drie uur ’s middags. Hij draagt een joggingbroek.



‘Welkom terug. Teddy heeft op je zitten wachten.’



Het is waar. Mijn knuffelbeer zit nog op precies dezelfde plek als waar ik hem drie maanden geleden achtergelaten heb. In de hoek van de tweezitsbank met zijn bruine poten uitgestoken, als een kind verlangend naar een knuffel. Kan Ben die knuffel geven, heeft hij dat vermogen nog? Dat is de vraag waarmee ik gekomen ben. Het licht van de schemerlamp weerkaatst in Teddy’s kraaloogjes. Langs hem heen lopend aai ik afwezig over zijn pluizige kop.



‘Vind je het goed dat ik de gordijnen opentrek?’



‘Je doet maar.’



De twee geplooide gordijnen zijn met een tiental wasknijpers aan elkaar vastgemaakt, zodat zelfs het dunste straaltje zonlicht het huis niet kan insluipen. Van boven naar beneden knijp ik ze open en leg ze op de met plastic afval een halflege flessen volgebouwde vensterbank. Mijn oog valt op drie flessen Moët en Chandon Brut. Uit de enige waarin nog vloeistof zit komt een penetrante pislucht.



‘Hé, je had visite met de jaarwisseling!’ zeg ik zo enthousiast mogelijk.



Met de duim en wijsvinger van zijn rechterhand maakt hij een bruggetje tussen zijn wenkbrauwen, dat steeds verder uitdijt.



‘Ja, klopt. Was heel gezellig. Abba en zo.’



Ik zeg niet dat ik hem niet geloof: dat hij blijkbaar wist dat het Nieuwjaar was, voelt al als een overwinning.



Ik draai me terug naar de gordijnen. ‘Jij een kant, ik een kant?’ vraag ik in het niets.



Sloffen naar me toe.



‘Een&#8230; twee… drie!’ En ik swing met mijn heup naar achteren en acteer de enthousiaste stagiair achter de coulissen van een stampvol theater die de grande première opent met het opzijschuiven van het doek. Hij is meer de voormalige steracteur die naarmate de tijd verstreek steeds verder degradeerde, tot inmiddels het manusje-van-alles achter de schermen, die niet meer gewend is aan het felle spotlicht. Hij draait zijn hoofd van het raam af, beschermt zijn ogen met een handpalm. Ik zie het springerige nekhaar dat doorloopt tot in zijn hoodie en vraag hem zich naar mij toe draaien. ‘Laat me zien wie je geworden bent in al die maanden.’ Maar ik weet dat hij niets gewordenis; hij is alleen maar verloren. Emotieloos draait hij zijn gezicht naar het mijne.



Ik schrik niet van zijn warrige haar, dat zo geklit is dat de plukken die wél naar beneden hangen nog fijner zijn dan spinrag. Ik schrik niet van zijn onderlip, waarvan de wit omrande vellen over elkaar liggen als een bataljon soldaten na een hinderlaag met mitrailleurvuur. Ik schrik van zijn ogen, die nog leger zijn dan die van Teddy.



‘Oké,’ zeg ik op een zo speels mogelijke toon. ‘Hoe vind je mij eruitzien?’



‘Gewoon, als Soof.’



‘Je hebt niet eens gekeken. Kijk dan.’



Een vluchtige blik. Daarna weer langs me heen, gefixeerd op Teddy. ‘Nog even knap.’



‘Hoe, knap? Modellenknap, Hollands knap, of om-er-van-af-te-zijn-knap?



‘Gewoon. Blond, volle lippen. Jij.’



‘Is je dan echt niks aan me opgevallen?’ Emotioneel wrak dat ik de laatste dagen ben, worden mijn ogen vochtig en hapert mijn stem.



Hij bijt nog maar eens op zijn onderlip. ‘Doe niet zo fokking irritant.’



Die achteloosheid, die onverschilligheid: wat heeft er bezit van hem genomen?



‘Kijk me aan.’ Ik pak hem bij zijn kin, zijn harige, schurftige acne-kin en fixeer hem op mij. ‘Kijk me aan!’



Hij worstelt zich uit mijn greep. ‘Wat de fok is er met jou gebeurd, doe eens normaal. Wat wil je horen? Dat je lekker bent? Nou bij dezen: o mijn god wat ben je lekker. Goeie tieten ook. Jammer dat ze nu al de strijd met de zwaartekracht aan het verliezen zijn.’



Nerveus plukt hij aan zijn baardhaar. ‘Of wil je horen dat ik je gemist heb, dat het hier zo’n fokking bende is omdat ik zonder jou de regie verloren ben? Nou, ik was de regie al veel eerder kwijt!’



Geschrokken zet ik een stap naar achteren. Ik voel dat ik iets zeggen moet, zijn tirade moet onderbreken, maar de woorden stokken in mijn keel.



‘Als ik vol bij zinnen was geweest had ik je waarschijnlijk niet eens bij me in laten trekken Sinds jij bij me kwam is het alleen maar slechter met me gegaan, heb ik me de afgelopen tijd gerealiseerd. Als ik eens een keer zin had om de dag te beginnen, stond jij al in de douche. Kon ik net zo lang in bed blijven liggen tot de dag voor mij niet meer hoefde. Als ik eens keer vergeten was hoe godvergeten alleen en verdrietig ik me voelde, trok jij het boek onder mijn neus vandaan omdat het eten klaarstond en o o wat zou ik een hork zijn als ik dat had laten afkoelen. En ik slikte het allemaal, want ik wist: ik kan nu niet alleen zijn. Hoe fokking irritant je ook was, kon ik niet alleen zijn. Maar wat doe je vervolgens? Je laat me alleen!’



Hij lacht ongemeend. ‘Als een platzakke gigolo ben ik volledig buiten mijn boekje gegaan puur en alleen om toch maar wat geld te verdienen, om er vervolgens achter te komen dat de klant geen geld op zak heeft. En die klant was jij. Jij hebt me nog verder uitgehold dan ik al was.



‘Dus mocht het nog niet duidelijk zijn: nee, ik heb je niet gemist. Maar hier sta je dan. Mocht ik de illusie hebben gehad dat het nieuwe jaar iets beters voor me in petto heeft, dan heb jij alle hoop daarnet persoonlijk met een sloophamer in duizend stukjes kapotgeslagen. Ik zie je wel kijken met dat dedain van je, met dat gespeelde enthousiasme van: kijk mij eens superieur zijn aan de arme sukkel. Met zijn warrige haar en zijn alcoholwalm. Het valt me nog mee dat hij een broek aan heeft!’



Ik moet zijn beweringen ontkennen, zijn observaties bagatelliseren, maar het is waar. Ik kom niet verder dan het herhalen van mijn woorden. Stiller nu. Heser. ‘Kijk me aan.’



‘Nee, Soof, ik kijk je niet aan. Ik kan je niet aankijken omdat jij alles bent wat ik verloren heb. Mijn werk, mijn vrienden, mijn voetbalteam – dat is nog tot daar aan toe. Nu ik mijn Whatsapp verwijderd heb, zijn ze voorgoed weg en het is goed zo. Kan ik mee leven. Maar jij, jij denkt onaangekondigd even te kunnen komen aanbellen om – God, weet ik veel hoe laat het is – op het midden van de dag om er even lekker in te wrijven dat ik in een paar maanden tijd alles verloren heb. En vervolgens verwacht je dat ik je met open armen ontvang en net te doen alsof er nooit iets gebeurd is.



‘Trouwens, er is ook niets gebeurd. He-le-maal niets. Al die maanden. Waren het maanden? De bank was mijn bed en mijn etenstafel ineen en meer had ik niet nodig. De enige mensen die ik de laatste tijd gezien heb zijn de thuisbezorgers. Misschien is jouw leven doorgegaan, heb je het er even lekker van genomen in de tussentijd, maar ik leef in een impasse en ik ben niet van plan en zeker niet in staat om die voor jou te doorbreken.’



Hevig hijgend en voorovergebogen staat hij met zijn gezicht nog geen dertig centimeter van me af. De walm van alcohol doet me bijna braken. Zijn ogen zijn eindelijk te peilen: een vos in een strik, met de jager op komst.



‘Zo. Was dit duidelijk genoeg, of moet ik beter articuleren? Zeg het maar hoor! Je komt ook ongevraagd mijn huis binnenvallen en begint gelijk alles te herinrichten alsof je m’n moeder bent, dus voor jou wil ik best mijn woorden nog eens herhalen.’



‘Ik ben zwanger.’



‘Wel gefeliciteerd.’



‘Ben. Ik ben zwanger. Kijk nou naar me.’ En ik wrijf met mijn hand over mijn buik, hopend dat dit alles niet de eerste woorden waren die ons kindje opvangt.



‘Wat? Van mij?’ Zijn stem klinkt gelijk zachter, alsof ook hij vreest dat er iemand meeluistert met ons gesprek. ‘Sinds wanneer?’



‘Ik weet het sinds drie maanden. Die ochtend dat ik naar je toekwam en je me afblafte omdat je aan het lezen was.’



Ik had gehoopt dat zijn gezicht zou verzachten. Het tegenovergestelde gebeurt. Hij verstart.&nbsp; ‘Dus daarom ben je weggegaan.’



‘Ik moest het doen. Ik moest mijn gedachten op een rijtje krijgen.’



‘Nu is het te laat voor abortus,’ concludeert hij gedecideerd. ‘Daarom ben je weggegaan. Je wist wat ik zou willen.’



‘Nee. Niet beginnen zo, Ben. Alsjeblieft.’ Ik leg een arm op zijn schouder die hij van zich afschudt.



‘Blijf van me af. Vertrek.’



‘Ben.’



‘Vertrek! Nu! Uit mijn ogen!’



‘Abortus is nog mogelijk! Echt.’ Het is eruit voordat ik er erg in heb. Wat ben ik aan het doen, ik maak het alleen maar erger. ‘Maar dat wil ik niet. Jij ook niet. De Ben die ik ken wil het niet.’



Een cynisch snuifje. ‘De Ben die ik ken? Hoelang kende je mij voordat je zwanger werd? Drie weken? Een maand? Laat me niet lachen.



‘Dit is wie ik ben, Soof. Meer nog dan dat maandje vrolijkheid is dit wie ik ben. Optimisme is de vriend die ik soms tegenkom, met wie ik blikken kruis in het voorbijgaan. De depressie is de vriend waarnaar ik op weg ben. Ik ben depressief, of ben ernaar onderweg. Zo is het en niet anders.’



Eindelijk verzacht zijn blik. Onder zijn linkeroog begint een ader te kloppen



‘Ga. Ga en neem het kind mee. Doe ermee wat je wilt. Verzin hem een vader gestorven op zee. Vertel hem niet over mij. Let er op of hij goed kan samenspelen, of hij huilen kan om een zielige film. Vraag hem dagelijks wat hij voelt. Of hij blij is. Boos. Als hij zeven dagen achtereen geen emoties heeft bel je de huisarts. Vertel hem of haar over mij en bid dat het kind jouw genen heeft.’



Hij buigt zich naar me toe en geeft een kus op mijn wang. Zijn lippen schuren.



‘Ik dacht dat… dat we het opnieuw zouden proberen,’ breng ik snel uit voordat mijn stem het begeeft. We vallen in elkaars armen. Ook hij huilt.



Ik voel dat zijn handen mijn rug verlaten, dat hij probeert rechtop te komen staan. Maar ik laat hem niet los. Dit is de Ben die ik ken. Zorgzaam en begripvol. Ik fluister zijn naam in de hoop dat hij beseft dat dit de Ben is die de vader voor mijn kind kan zijn.



‘Sofie,’ fluistert hij terug, terwijl hij zich uit mijn omhelzing bevrijdt. ‘Liggen hier nog spullen die je wil meenemen?’

Pas na drie keer aanbellen hoor ik gerommel aan de deur, precies zoals ik Ben ken. De eerste keer aanbellen, heeft hij meermaals gezegd, moet...

Klapvee

De man denkt eens lekker ongegeneerd te kunnen gluren, maar de glazen van zijn zonnebril zijn niet donker genoeg. Ze ziet precies waar zijn blik zich op vasthaakt. Had hij maar naar haar borsten gekeken, had hij in godsnaam maar naar haar borsten gekeken. Maar die heeft ze niet. Anatomisch gezien wel, natuurlijk, maar mensen denken niet zo letterlijk. Ze is een vormloos wezen, ze weet het, ze heeft het zelf als eerste vastgesteld. De enige lichamelijke kenmerken waarmee ze de aandacht van de man kan trekken, zijn aandacht trekt, zijn de traanbuizen die gewillig vocht door zich heen laten stromen. Zoals de trein waarin ze zit over het spoor raast, zo stroomt het water door haar buizen.



Waarom nu.



De man wisselt van steunbeen, herplaatst het krantje op het bovenste been. Doet alsof hij leest. Maar ze heeft het al gezien. Ze draait haar hoofd nog opzichtiger naar de raamkant. Waarom nu. Jarenlang erom gevraagd, gewoon weer even voelen, gewoon weer even mens zijn. Ze wil een mens zijn wanneer zij daar om vraagt.



De avond van de diploma-uitreiking. Ze zat in de aula van de middelbare school tussen haar klasgenoten op oncomfortabele klapstoeltjes. Ze had de nacht ervoor woelend doorgebracht. Niet vanwege de plechtigheden: het naar voren geroepen worden, het op haar toegesneden praatje van de ceremoniemeester, het zetten van de handtekening. Aan stressen over de plechtigheden was ze nooit toegekomen. Het was de kledingkeuze die haar wakker hield. Hoe zou ze op dat podium staan, wanneer haar naam was omgeroepen en de hele zaal haar gang naar voren had gevolgd. Casual of chic, underdressed of overdressed. In haar hoofd speelden zich twee versies van de diploma-uitreiking af. In beide versies had ze de verkeerde keuze gemaakt.



Ze had de juiste keuze gemaakt. Zij zat daar in een spijkerbroek en degelijke witte blouse, met bescheiden zilveren oorbellen die de outfit verhieven tot een geheel waarmee ze de aandacht kreeg, maar niet opeiste. Haar ouders had ze al gespot tussen het publiek, staand met haar zusje tussen hen in. Ze zou haar zusje laten zien hoe je als een koningin de schooldeuren achter je dichttrok.



Een stemmig kijkende schooldirectrice betrad nog voor de officiële opening het podium. Ze dacht: nooit komt u uw kantoor uit, maar nu de krant er is… De directrice zei dat ze triest nieuws had. Ze vertelde dat één leerling er niet bij zou zijn deze avond omdat hij zich gisteren van het leven had beroofd. Onze gedachten waren bij zijn familie.



De hare niet. Haar gedachten waren overal behalve bij zijn familie. In een nanoseconde had ze vastgesteld dat ze de leerling niet gekend had, niet meer zou kennen ook. Daarna ging de taal, die sinds haar puberjaren altijd van de emotie leek te winnen, met haar aan de haal. Ze probeerde een leven als buit te zien. Had zijn leven ergens diep in zijn lichaam in een kluis gelegen? Of had hij echt, zo, heel opzichtig, zijn leven op zijn lijf gedragen. Dan had je er wel een beetje om gevraagd. En als je jezelf beroofde, veranderde er per saldo toch niets?



In de zaal was per saldo ook niet veel veranderd. Honderd-en-een om honderd-en-twee eindejaars. Was het gewoon rustig of was er een minuut stilte afgekondigd? Kon ze dat vragen aan degene die naast haar zat? Gelukkig, (gelukkig?) de directrice verliet het podium en de ceremoniemeester nam het over. Hij zei: Tja, daar word je stil van, en liet een stilte vallen. Na vijf seconden pakte hij de draad op, verwelkomde alle aanwezigen. Zijn opsomming eindigde met de mensen waarvoor u hier allemaal gekomen bent: de geslaagden! Het applaus was, na een voorzichtige start, harder: dat is wat ze zich herinnert. Alsof alle vaders, moeders, opa’s, oma’s hun dierbare kroost bedankten dat ze sterk genoeg waren geweest om te blijven leven. En ze nam het applaus in zich op. Ze zocht naar de gezichten van haar ouders en zusje tussen het klapvee. Ze glom van trots.



Het is een jaar geleden dat haar schoolgenoot zijn leven beëindigde. Een kleine twee maanden geleden dat dodenherdenking plaatsvond. De oorlog in Syrië duurt al tijden, net als al die andere oorlogen die het nieuws niet eens meer halen. ‘De aanslag in Frankrijk’ is een omschrijving geworden die naar zoveel drama’s tegelijk kan verwijzen. Vorige week nog kreeg haar oma te horen dat ze kanker had. En al die keren nam de taal nam de plaats in waar emotie hoorde te zitten. Wat erg! Zo triest! Zo verdrietig.



Maar voelen kon ze niet.



Vandaag is er niets gebeurd. De gebeurtenis is zij. Nu ze haar hoofd zo opzichtig naar de raamkant heeft gedraaid, durft ze het niet meer te bewegen. Ze kan niet zomaar haar hoofd terugdraaien zonder kort oogcontact te maken met de man tegenover zich. Ze moet naar buiten staren. Ze zit vast. Vast zit je. Ze huilt niet meer, dat wel, maar ze blijft geëmotioneerd. Het zou in principe zo weer… als ze eraan…



Een hand op haar knie. Nee, een krant op haar knie, tot een rolletje gevouwen.



‘Pardon, meisje.’



Een por met de krant tegen haar knie. Gewoon negeren. Gewoon heel intens een weiland zien liggen.

De man denkt eens lekker ongegeneerd te kunnen gluren, maar de glazen van zijn zonnebril zijn niet donker genoeg. Ze ziet precies waar zijn blik...

Niet De brief voor de koning

Het is vrij wrang dat het moment waarop je je moeder het meest nodig hebt, het moment is dat ze is overleden.



Als een verrassing kan het niet komen, dit overlijden: deze dood is een controlfreak die zijn reservering ruim van tevoren plaatst. Dus praat je er samen over, zorg je dat alles geregeld is, wachtwoord hier, begraafplaats daar, trek je bij haar in en dan begint het wachten. En op een gegeven moment is het wachten klaar. Ze gaat al weken niet meer achteruit, leeft weliswaar grotendeels in bed maar er zijn nog genoeg boeken die ze wil lezen.



Op school beginnen ze vragen te stellen. Niet de kinderen uit je klassen, die genieten van hun laatste restje vakantie. Maar de directeur stuurt een mailtje hoe het eigenlijk gaat? Collega’s vragen of je er weer gewoon bent na de vakantie, nu je van de ergste schok bekomen bent? De tijd om het slechte nieuws te verwerken is wel om, lees je tussen de regels door. En je weet dat ze gelijk hebben. Je denkt: er is feitelijk nog niets gebeurd. Ik ben vierentwintig, ik kan ‘nog niets gebeurd’ aan. Dan pak je het werk weer op, plan je dat verjaardagsfeestje in. En op een dag is ze dood. Geroutineerd doe je wat besproken is: je belt eerst de huisartsenpost (ik krijg haar niet meer wakker) en nadat de dokter heeft vastgesteld dat je inderdaad een wees bent geworden bel je de uitvaartondernemer.



Je wordt geleefd de eerste dagen, wat ook al een vrij wrange term is. Onvermijdelijk komt het moment dat iedereen zijn gang weer gaat en in zijn eigen bedje slaapt. Dat je ’s avonds op de bank zit, in de woonkamer van een huis dat plots veel te groot is geworden en denkt: oké, zo voelt het dus om je moeder te verliezen. Mensen zeggen troostend: je hebt je vader al verloren. Maar toen was je drie, dat telt niet.



En je zit op die bank en komt erachter dat je toch vergeten bent iets met haar te bespreken. Een valse neef met wie het contact verbroken was, zegt plotseling dat hij bij de begrafenis wil zijn. Je hebt bij God geen idee of je moeder dat gewild had en je begint te janken zoals je altijd begint te janken wanneer je hebt gevoel hebt dat er geen juiste keuze is, dat je kiest uit twee kwaden, maar nu jank je dieper omdat je ineens beseft dat je je verdriet niet meer bij haar kwijt kan. En zij zou dat begrijpen, zij zou precies weten hoe het voelt en het juiste zeggen.



Dat is althans hoe ik denk dat het zal gaan. Ik zit nu in de fase dat ik mijn leven weer heb opgepakt omdat het stabiel slecht met haar gaat. De kinderen zijn het vergeten of doen alsof. Vanaf dag één van het nieuwe leerjaar is klas 2H3 in ieder geval weer dezelfde verzameling klieren. Loukili is aan het appen, net als Stoof. Pattinama zit zijn klasgenote te filmen terwijl ze staat te presenteren. Dat gaat haar niet bepaald goed af. Ze staat zoals altijd stijf van de zenuwen die Ganna. Alsof er niets engers bestaat dan een praatje voor de klas. Ik wou dat ik nog zo jong was. Toen groot leed niet bestond. Of nee, dat werkt niet zo. Voor haar is een praatje voor de klas hetzelfde als een stervende moeder voor mij. De jeugd heeft dezelfde gevoelens op een kleinere schaal.



Ganna is haar achternaam. De kinderen noemden mij van begin af aan bij mijn voornaam, Nick, omdat die trut van een Linda bij wie ik stageliep me steeds zo noemde voor de klas. Even laten zien dat ik de ondergeschikte was. Toen ze door haar rug ging en ik de klas overnam kreeg ik het er niet meer uit, dat ge-Nick, totdat ik de kinderen zelf bij hun achternaam ging noemen. Onderling lijken ze elkaars voornaam wel vergeten sindsdien, bij mij blijft het fout gaan. Maar steeds vaker noemen ze me meneer De Tremer .



Mijn moeder heet Van Duin. Er zijn altijd mensen – hetzelfde soort mensen, degenen die een zichtbaar rugzakje hebben dat ze onzeker maakt (kaalheid, scheef gebit, monobrauw) er zijn altijd mensen die aan haar vragen: familie van? En dan vormt zich een glimlach die de sneeuw doet smelten en komt er een licht in haar ogen dat de duisternis laat vluchten en dan slaat ze een arm om mijn schouders en trekt me naar zich toe en dan zegt ze: jazeker, wij zijn moeder en zoon.



Zei ze, bedoel ik, dat zei ze altijd, dat we moeder en zoon waren. We zijn het nog wel, ze is nog niet dood, ze is nog níet dood, maar ze komt dat irritante soort mensen niet meer tegen. Ze komt niemand meer tegen. Er is niets spontaans meer aan haar ontmoetingen. In haar agenda, die ik bijhoud, staat precies wie ze die week gaat ontmoeten en ze heeft al weken niemand anders gezien dan de personen die in haar agenda staan. Soms zijn het er wat minder, als ze zich niet goed genoeg voelt. Ik mag het geplande bezoek niet afbellen van mijn moeder, het gaat wel, en dat doe ik dan ook niet. Althans, niet als ze wakker is. Maar als ze zich niet goed genoeg voelt, valt ze in slaap en dan bel ik het bezoek af. Wanneer ze dan weer wakker wordt zijn we weer een dag verder en valt het haar niet meer op.



Ja hoor, Ganna gaat neer. Het tijdrekken is begonnen. Eerder deze week liet een leerling een minuut stilte vallen tijdens zijn presentatie, onder het mom van: zo werkt mindfulness. Ik had die ochtend geen hap door mijn keel gekregen, ik probeer het niet eens meer, ik sla het ontbijt gewoon over, en daardoor rommelde mijn buik als een gek. Hij heeft het teruggezien in zijn cijfer, Van ’t Schip, het zal hem leren.



‘Mevrouw Ganna, dit telt niet mee met de tien minuten die je spreken moet.’ Waar haalt ze het gore lef eigenlijk vandaan. Zie haar spartelen, stuiptrekken, gewoon omdat haar presentatie over epilepsie gaat. Lak aan de dood. Het is makkelijk om lak aan iets te hebben dat je niet kent.



Ik moest lachen gisteravond, zo verschrikkelijk lachen. Ik zat op de bank de Quest te lezen –&nbsp; want op tv hebben ze het alleen maar over Oekraïne ‘dat zo dichtbij is’. Als je te veel geld en te weinig problemen hebt, is Oekraïne inderdaad ‘zo dichtbij’. Ik las een stuk over clusterhoofdpijn, ook wel zelfmoordhoofdpijn, en het artikel werd afgesloten met een speciaal kader. Denk je aan suïcide en heb je hulp nodig, bel 113. Ik schoot in de lach alsof ik me verslikte en zou mijn moeder hebben willen wakker maken: Mam, ik kan zo slecht knopen leggen, wil jij helpen? Ze kent mijn humor, ze zou het grappig vinden, of in ieder geval doen alsof.Op een gegeven moment wist ik niet meer of ik lachte of huilde.



‘Nick, er is iets met Mama.’



Vanavond wil ze naar E.T. kijken, heeft ze gezegd. Ze wil alleen nog maar kinderfilms kijken, waarin kindertjes kinderproblemen hebben die uiteindelijk oplossen als vet in een ziek lichaam. Weet je wat we gisteren gekeken hebben? Niet De brief voor de koning. Net zoals we eergisteren niet naar Pippi Langkous hebben gekeken. Ze maakt iedere dag plannen om een film te kijken en iedere dag haalt ze de avond niet. ‘Wakker’ is een verwaarloosbare toestand in haar leven geworden.



‘Meneer De Tremer, er is iets met Mama!’



Zoals ‘slaap’ voor mij een verwaarloosbare toestand is. De beste gelegenheden om bij te tanken zijn in de klas. Het lult wel, het lult wel. Anders appt het. Rekt het tijd. Faket het epilepsieaanvallen. Het doet maar. Ik zit er mooi toch. Ik kan het aan.



‘Meneer De Tremer, er is iets met Ganna!’

Het is vrij wrang dat het moment waarop je je moeder het meest nodig hebt, het moment is dat ze is overleden. Als een verrassing...

Vergissingen

‘Waarom heet Meneer Potter Meneer Potter?’ vroeg Rico terwijl we vanaf de Trans naar het station liepen. Het was het einde van blok 3. We hadden elkaar weinig meer te zeggen. ‘Waarom heet Neude Neude? Broese Broese?’



‘Dat weet ik toevallig,’ zei ik. (Als er iets is wat je niet toevallig weet, is het wel waarom Broese Broese heet. Ik heb het opgezocht, eens, waarschijnlijk tijdens taalkunde, terwijl Rico naast mij driftig aantekeningen aan het maken was die hij later door zou sturen.) ‘Broese was de naam van de oprichter. Van achteren. Van voren was het Jacoba, als ik me niet vergis.’ (Ik vergiste me wel: het was Jacobus.)



Rico reageerde niet. Hij bleef lopen met zijn naar voren hellende lijf alsof hij met iedere stap die hij zette als winnaar uit een fotofinish probeerde te komen. We gingen de Viebrug over, liepen over de blindengeleidestrook omdat daarop tenminste geen fietsen of afvalcontainers stonden. Dan het kruispuntje met de Oudegracht. Een vergaderende man die toevallig op een fiets zat, kwam van rechts. Ik legde mijn hand op Rico’s buik zodat hij er niet frontaal tegenaan liep.



‘Hoer,’ liet de man zich tussen de opening en de ingekomen stukken ontvallen.



‘Zelfs geen accurate scheldwoorden meer,’ zei ik tegen Rico terwijl ik mijn hand van zijn buik af haalde en de fietser nakeek. ‘De taalverloedering tiert welig.’



En Rico, Rico ging door alsof er niets gebeurd was.



‘Waarom heet Aldi Aldi?’



Ik besloot deze existentiële vragenronde aan mij voorbij te laten gaan en ritste mijn jas dicht. Het was een strakblauwe donderdagmiddag, maar we liepen in de schaduw van de winkelpanden. Aan de overkant scheen de zon, die over de daken heen piepte. Er liep een meisje – vrouw – in een sportlegging, die net zo weinig verhulde als het plastic om een komkommer.



‘Kijk,’ tikte ik Rico aan. ‘Daar. Die draagt een witte slip zo te zien.’



Hij keek op, schrok, boog snel zijn hoofd weer.



Ik gaf hem een schouderduw, die hem deed strompelen. ‘Wat is er? Hou je niet van witte slips? Worden snel vies, hè. Ik zeg altijd: Prima dat je naar mijn kamer wil komen, maar die witte slip gaat úít.’



Hij snoof.



‘Ik meen het,’ zei ik. ‘Moet je echt eens proberen. Werkt negenennegentig van de hon- Nou ja, werkt een van de twee keer.’



We namen de Lange Viestraat. Gelukkig aan de juiste kant, zonder voor het stoplicht te hoeven staan dat expres wat langer op rood blijft hangen zodat toeristen er foto’s van kunnen nemen.



‘Wist je dat Nijntje alleen Nijntje heet in Nederland?’ zei ik tegen Rico, om hem te plezieren. ‘In andere landen heet ze Milfy, volgens mij.’



Hij mompelde iets. Ik moest me vooroverbuigen, trad uit mijn lichaam, zat op de tribune met een koptelefoon op m’n knar en een microfoon voor m’n&nbsp; mond: OOOOOO MY GÒÒÒD IT’S A PHOTO FINISH A PHOTO FINISH –



‘Miffy,’ zei hij. ‘Het is Miffy.’ Daarna zwegen we. We sloegen de Hollandse Toren in, liepen het Vredenburgplein over waar het markt was. Het winkelcentrum binnen, onder het bollendak door. Achter elkaar aan door hetzelfde poortje op het station. Ter hoogte van spoor 2 de pas inhouden.



‘Rico, het is tijd om afscheid te nemen.’



Ik liet een pauze vallen. Hij keek me vlak aan, had niet de neiging er een dialoog van te maken.



&nbsp;‘Wij gaan elkaar zeker twee weken niet zien,’ zei ik statig, het moment belachelijk makend zodat het ongemak dat vandaag tussen ons in hing, bewust leek opgezocht. ‘Er kunnen pandemieën uitbreken, huizen afbranden, kankergezwellen tot ontwikkeling komen. Dit kan de laatste minuut zijn die ons gegund is in dit leven dat nog fragieler is dan de stof van de sportlegging die de ongelukkige dame droeg. Dus,’ liet ik mijn stem zakken, ‘als je nog vragen hebt, Rico: grijp nu je kans.’



De trein naar het Spoorwegmuseum vertrok van een ander spoor. Er was een seinstoring rondom Amsterdam. De sprinter naar Den Dolder reed weer niet.



En steeds leek het alsof hij zijn mond wilde openen. Volgens mij kokhalsde hij zelfs een keer. Maar er kwam niets uit.



Ik zei dat mijn trein vertrok, dat ik nu echt moest gaan, tabee, tot ziens, draaide me al half om.



En toen greep hij mijn bovenarm vast. Trok aan mijn mouw. Zijn mond opende en sloot zich en ik moet me weer vooroverbuigen om hem, met een stem die tegelijk helemaal niet en helemaal wel de zijne was, te horen zeggen: ‘Waarom heet ik Rico?’

‘Waarom heet Meneer Potter Meneer Potter?’ vroeg Rico terwijl we vanaf de Trans naar het station liepen. Het was het einde van blok 3. We...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Jaap Blankespoor
Lelie Danesh